چگونه شاهنامه را در میان کودکان و نوجوانان ترویج کنیم؟

  • بهتر است آشنایی کودکان و نوجوانان با شاهنامه با قصه گویی آغاز شود.
  •  باید بازنویسی هایی از شاهنامه را انتخاب کنیم و در اختیار کودکان و نوجوانان قرار دهیم که ریزه کاری های داستان های شاهنامه را بهتر منتقل کنند و نثر روان و ساده ای داشته باشند. آن هایی که لحن حماسی و طنین کلام منظوم شاهنامه را دارند و واژگان و ترکیب ها به گونه ای در نثر آمده اند که توان روخوانی شاهنامه را تقویت می کنند، مناسب ترند.
  • در آشنا کردن کودکان و نوجوانان با شاهنامه، هدف را قصه گویی و شادی و لذت قرار دهید و بر جنبه داستانی متن تاکید کنید. درک مفاهیم را به عهده ی مخاطب بگذارید.
  • در هر سه بخش  شاهنامه ( کهن، میانی و تاریخی) به ویژه در بخش کهن که اساطیری است، گفت و گو و  برنامه ی آموزشی، کارآیی چندانی ندارد و موجب فروکش کردن شور و شوق ناشی از شنیدن داستان ها و کاهش لذت می شود.
  • در گزینش داستان ها محدودیتی برای گروه های سنی مختلف نیست، اما اگر مخاطبان شما آشنایی با شاهنامه را تازه شروع کرده اند، روایت های کوتاه، ساده و قابل فهم را پیش از داستان های بلندتر بیان  کنید. برای نمونه، با  داستان های  "پیدایش آتش" ، "جنگ سیامک با دیوان" ، "فرانک" ،"هفت خان رستم" و ... شروع  کنید و  بعد  داستان  کاوه ی  آهنگر ، زال و رودابه ، سیاوش ، رستم و اسفندیار و ... را  بگویید .
  • در ترویج داستان های شاهنامه نباید شتاب زده عمل کنیم. بهتر است بدون شلوغ کردن ذهن مخاطبان، فرصت دهیم از داستان شگفت زده شوند ، لذت ببرند ، به شوق بیایند و با داستان بازی کنند.  برای مثال، کودکان، چوبی را به عنوان اسب برگزینند، خودشان را هوشنگ شاه بپندارند، بتازند و تیر اندازی کنند. این گرایش به تجربه در نوجوانان هم دیده شده است و باید به آن  امکان بروز داد.
  •  " صندلی داغ " تجربه ی خوبی است. سام  را با ماسک روی صندلی می نشانیم و درباره ی کارهایش از او می پرسیم :"چرا فرزندت را در کوه گذاشتی؟ " یا زال را : "وقتی برای اولین بار پدرت را دیدی چه احساسی داشتی؟" ،"زبان او را می دانستی؟" و ... .
  • اجرای نمایش خلاق و تهیه ی دیوار نگاره، نقاشی و کلاژ از صحنه های داستان یا فضا سازی و مجسمه سازی از شخصیت ها با گل سفال، برای کودکان و نو جوانان بسیار جالب است. در این کارگاه ها باید از گواش، رنگ و روغن و پاستل استفاده کرد، چون برای کودکان امکان خلاقیت بیشتری را فراهم می کنند.
  • برگزاری جشنواره یا بالماسکه ی  قصه های شاهنامه در مهد کودک ها، دبستان ها و راهنمایی ها و اجرای برنامه ی نقالی ، نمایش و ... از سوی دانش آموزان می تواند خاطرات خوشی در ذهن شان به جا  بگذاردو انگیزه ی  غواصی بیشتر در این کتاب را که همچون دریاست، به وجود آورد.
  • تهیه ی فیلم و آلبوم عکس از فعالیت های شاهنامه خوانی و برگزاری نمایشگاهی از آن ها و دعوت از دانش آموزان، والدین و مسولان مدرسه برای بازدید، انگیزه ی خوبی برای ادامه ی شاهنامه خوانی است.
  • در صورت امکان نمایش فیلم از کار نقالان و پرده خوانان شاهنامه، برای همه ی گروه های سنی گیرایی دارد.
  •  اگر متن داستان ها را کوتاه کنید و از کودکان بخواهید به شکل آهنگین آن را بخوانند،  بی گمان بر  گیرایی هرچه بیشتر داستان و لذت و شادی کودکان تاثیر خواهد داشت. 
  • چگونگی خواندن شاهنامه، در شوق انگیز کردن آن برای کودکان و نوجوانان بسیار مؤثر است.  مروج (شاهنامه خوان) باید مسلط، خوش صدا و آشنا به فن بیان باشد. 
  • اگرازسن ۱۱ سالگی به بعد، خود نوجوانان علاقه نشان دادند، لطافت ها وعشق ها را در داستان ها برجسته کنید. عشق به جنس مخالف ، عشق به ایران و مردم آن، نیکی و صلح و .... 
  • کتاب های باز نویسی شده را در اختیار کودکان و نوجوانان بگذارید. فرصت دهید با تماشای تصاویر، بدون توضیح شما صحنه های داستان راتجسم کنند و تصویری عینی در ذهن شان پدید بیاید. 
  • پس از آشنایی با چند داستان، بیان چگونگی آغاز سرودن شاهنامه، زندگی فردوسی، رنج سی ساله ی او برای حفظ هویت ایرانی و زبان فارسی که این شاعر را جاودانه ساخته است، انگیزه و علاقه مندی به خواندن این کتاب را افزایش می دهد.
  • آگاهی از نظرات شاعران و ادیبان کشورهای دیگر و نهاد های فرهنگی جهانی  از جمله یونسکو و ... همچنین معرفی ترجمه های شاهنامه و توضیح در این باره که  ژول مول فرانسوی در سده ی ۱۹ میلادی سی سا ل ز عمر خود را  برای ترجمه ی شاهنامه گذراند، نوجوانان را سرشار از اعتماد به نفس و افتخار  می کند. آن ها به خود خواهند بالید که جهانیان به این اثر برجسته ی حماسی فارسی چنین قدر می نهند. حس میهن دوستی  در آ ن ها نیرو می گیرد و کنجکاوی شان برای خواندن شاهنامه بیشتر می شود.
Submitted by editor6 on