گزیده‌هایی از کتاب‌های کودک و نوجوان

پیکو در آن‌جا اندیشه‌های غم‌انگیزی دید مانند کتک‌خوردن، گرسنه‌خوابیدن، این‌که دیگر نتواند به خانه بازگردد و از سرما یخ بزند. پیکو به این فکرها گفت: «غمگین نباشید!» و پسرک که نام‌اش ایوان بود، از اندیشیدن به این ناراحتی‌ها دست کشید و دیگر غمگین نبود.

از وقتی این غریبه پاشو گذاشته بود روی لنج، ناخدا ساکت و مرموز شده بود. مندو پرسید: «ناخدا راست میگه؟ خو یعنی، مار توشه جدی؟» ناخدا داد زد: «لابد هست! صدبار نگفتُمت تو اثاث مردم سرک نکش؟» مندو سرش رو انداخت پایین. برسام زد روی شکم مندو و گفت: «شارجه که رسیدیم انعام تپل میدم بهت.» مندو با اخم دستش رو پس زد. ناخدا زل زد به دریا و گفت: «شبوت آدم‌های خسیسِ وسط تنگه رو می‌اندازه تو دریا! شنا بلدی؟»
برسام خنده‌ای زورکی کرد و بعد چند تا اسکناس گذاشت روی سینی چای و پرسید: «شبوت یعنی چی ناخدا؟ اسم بندریه؟» مندو ذوق زده پول را برداشت. ناخدا با اخم همیشگی‌اش گفت: «شبوت یعنی شبوت.

• آیین او همان بود که امانوئل کانت، برترین فیلسوف روشنگری در دنیای مدرن، دو سده پیش بر زبان رانده است: روشنگری فراخوانی شجاعانه به اندیشیدن است، اندیشیدن برای امور همگانی. توران میرهادی همانند همه‌ی روشنگران، شجاعانه اندیشیده است تا جامعه را با کنش‌های خود در جهت پیشرفت و به‌کارگیری خرد نو برانگیزاند.
• در نگرش دکرولی، هر کودک دارای دنیایی بی‌همتا و ویژه‌ی خود است که نباید با کودکان دیگر سنجیده شود. او برای ارزش‌گذاری دانش کودکان، قائل به سنجیده شدن آن‌ها با یکدیگر نبود.
• کنش‌ها و کوشش‌های توران میرهادی به گونه‌ای زنجیروار نشان‌گر این نکته است که او در دگرگونی جامعه‌ی ایران از سنت به مدرن، از ایستایی به پویایی، از سنتی به صنعتی و از خرد بسته به خرد باز، انتقادی، نقش داشته است.
• آگاه‌سازی و روند تراکمی آگاهی همگانی، روندی کند و زمان‌بر است که از این راه می‎توان به نقطه‌ی مطلوب اجتماعی نزدیک‌تر شد.
• میرهادی از همان حکمتی پیروی می‌کرد که سعدی حکیم پرآوازه‌ی فرهنگ ایرانی‌، چند سده‌ی پیش‌تر آن را در زیباترین شکل بیان کرده است. پراکندن نیکی، نیکی را پراکنده می‌کند.

یانا به طور غریزی به سمت جنوب دویده بود. هیچ‌کس به آن‌سو نمی‌رفت اما از آن‌سو صدها چهره‌ی وحشت زده به سمت او در حرکت بودند. توفان تکه‌های سرگردان کاغذ را در هوا می‌چرخاند، درختان را خم می‌کرد، آن‌ها را به ناله وا می‌داشت و گیسوان بلند و زیبای یانا را در اطراف صورتش پریشان می‌کرد.
اکنون یانا فقط کشتزار کلم‌قمری را می‌دید و در زیر تاریکی ابر توفان‌زا، به سوی تابش زرد و خیره‌کننده‌ی آن می‌دوید. بدون شک الی مثل سگی که به دنبال اتومبیل دویده بود، مثل کوکوی پدربزرگ، در میان کشتزار قوز کرده بود و نمی‌دانست چرا به حال خود رهایش کرده‌اند. حتما الان از ترس آسمان سیاه و مسموم به گریه افتاده بود و او را صدا می‌کرد. چطور دلش آمده بود او را به حال خود رها کند؟ آن‌هم وقتی مادرش به او اعتماد کرده بود!
توفان همراه رعدوبرق و با تمام قدرت بالای سر او، بالای سر صحنه‌های تصادف، بالای سر پناهندگانی که هراسان و مشوش به دنبال سرپناهی، خانه‌ای، سقفی که آنان را از باران مرگ نجات دهد به هر سو می‌دویدند، می‌غرید.
در آن میان، یانا تنها کسی بود که به دنبال سرپناهی نبود. او فقط به یک‌چیز می‌اندیشید: «کشتزار کلم‌قمری! کشتزار کلم‌قمری!»
یانا در حالی که تا مغز استخوانش خیس شده بود، زیر باران می‌دوید و فریاد می‌کشید: « نترس الی! نترس، من دارم می‌آیم!»

کنار آب زانو می‌زنم و به آن نگاه می‌کنم. مردم سرزمین من از پریانی حرف می‌زنند که می‌توانند بدخواه یا خیرخواه باشند. زرتشتیان معتقدند که پریان بدخواه انسان‌های بداندیش را تنبیه می‌کنند و پریان خیرخواه به یاری انسان‌های پاک سرشت می‌شتابند. البته من اعتقادی به باورهای زرتشتی ندارم، اما حتی قرآن هم از جن حرف زده است؛ موجوداتی که به شکل خودشان قابل رویت نیستند و به اشکال دیگر در می‌آیند. قرآن کلام خداوند یکتاست که جبرائیل از سوی او بر آخرین پیامبر، حضرت محمد (ص) نازل کرده است. اجنه همواره در اطراف ما پرسه می‌زنند و بسیاری از آنان از موجودات روی زمین حمایت می‌کنند. از تصویر توی آب پرسیدم: «تو حامی شتر بودی؟»
پاسخ داد: «دیدی که چقدر ناتوان عمل کردم.»
زمزمه می‌کنم: «متاسفم.»
- تو حیوانی را قربانی کردی که می‌دانستی زخم خورده است. خط باریک زخمی را که شتر بر کوهان داشت، می‌بینم. نفسی می‌کشم و می‌گویم: «بله. متاسفم.»
- هر که خربزه می‌خورد، باید پای لرزش هم بنشیند.
به سرعت می‌گویم: «نه.» در دلم فکر می‌کنم با کیومرث نه، خواهش می‌کنم با کیومرث کاری نداشته باش و ادامه می‌دهم: «کسی که با وجود دیدن جای زخم تصمیم به قربانی کردن شتر گرفت، من بودم. من مسئولم. فقط من.»
لب شتر دوباره بالا می‌رود و می‌گوید: «همینطور است. تو با کسی مشورت نکردی. تو شاهزاده ای.»
با سر تائید می‌کنم و می‌گویم: «هیچ کس دیگری مقصر نیست.»
-اوراسمین، تو امتحان پس دادی. امتحانی شاهوار، و رد شدی.
درد و هراس وجودم را پر می‌کند. گفتم: «پس از این، قرآن را با دقت بیشتری می‌خوانم. تمام آیات را از حفظ می‌کنم. من...»
- توهیچ چیز سرت نمی‌شود. اصول دین را یک بار دیگر برای خودت بگو.
- دارم می‌گویم.
فردا پدرت تو را خواهد کشت. همان طور که تو شتر را کشتی. امروز از دانستن این مطلب عذاب بکش. همان طور عذاب بکش که شتر کشید.

بازآوری، بازگردانی و بازیافت کلماتی هستند که به ما راه‌های مبارزه با آلودگی را یاد می ‌دهند.

بازآوری یعنی به کار بردن اشیایی که هنوز قابل استفاده هستند، مثلا ژاکت برادر بزرگ تان را که برایش تنگ شده و حالا اندازه شماست، بپوشید.

بازگردانی یعنی از اشیایی که می خواهیم دور بیاندازیم (مثلا کاغذهای باطله) دوبراه به شکلی دیگر استفاده کنیم.

بازیافت یعنی از اشیا کهنه اشیا نو بسازیم. مثلا می‌توانیم با یک جوراب کهنه یک عروسک خیمه شب بازی درست کنیم!

قطره آب اولی گفت: «اگر من روی یک مزرعه ببارم، یک مزرعه‌ی گندم. آن‌ها را سیراب می‌کنم،  کشاورزان خوشحال می‌شوند، آن قدر که جشن می‌گیرند.» قطره آب سومی به قطره‌های دیگر نگاه کرد و گفت آرزوهای قشنگی دارید، اما دوستان من دلم می‌خواهد به دریای بزرگ و آبی بروم و با دریا همسفر شوم دریایی که مثل آسمان بزرگ و به رنگ آبی باشد آخر من تا حال در دریا زندگی نکرده‌ام.

هر لحظه ممکن بود هر کسی بمیرد چه آماده باشی چه نباشی ممکن بود ماهی خانگی‌ات باشد یا خواهرت یا خودت هیچ چیز برای همیشه همان جوری نمی‌ماند. ... آدم هیچ وقت نمی‌داند چه قدر وقت دارد.

• وقت‌هایی هست که آدم آخرین چیزی که می‌خواهد بشنود حقیقت است.
• هر کتاب یه رازه و اگه هر کتابی ‌و که تا حالا نوشته شده بخونی به این می‌مونه که یه راز عظیمو خونده باشی.
• برای این که آدم بزرگی بشی باید رویاهای بزرگ داشته باشی.
• می‌دانید شنیدن «تو می‌تونی» از زبان یک بزرگسال چه هیجانی دارد؟ می‌دانید شنیدن این حرف از زبان هر کسی چه هیجانی دارد؟ یکی از ساده‌ترین جمله‌های دنیاست که دو کلمه هم بیش‌تر ندارد، اما همین دو کلمه وقتی کنار هم قرار می‌گیرند به نیرومندترین کلمات دنیا تبدیل می‌شوند.
• به دوستان خوب بیش‌تر از رؤیاهای مالامال از شهوت احتیاج دارم.
• فقیر بودن چیز خیلی گندی است. این‌هم که آدم احساس کند یک‌جورهایی حقش است فقیر و بیچاره باشد گند است. آدم یواش‌یواش باورش می‌شود که به‌خاطر این فقیر شده که زشت و کودن است. بعد باورش می‌شود که به خاطر این زشت و کودن است که سرخ‌پوست است. و حالا که سرخ‌پوست است باید قبول کند سرنوشتش این است که فقیر باشد. دورِ زشت و باطلی است. کاریش هم نمی‌شود کرد. نداری نه به آدم قوت و قدرت می‌دهد، نه درس استقامت. نه، نداری فقط به آدم یاد می‌دهد که چه‌طور با فقر زندگی کند.
• یک‌بند کاریکاتور می‌کشم.كاریکاتور پدر و مادرم، خواهر و مادربزرگم، بهترین دوستم راودی و هر کسی که توی قرارگاه هست. می‌کشم چون کلمات، خیلی بوقلمون صفت‌اند. می‌کشم چون کلمات خیلی‌خیلی محدودند. اگر به انگلیسی یا اسپانیایی یا چینی یا هر زبانِ دیگری حرف بزنید و بنویسید، فقط درصد معینی از آدم‌ها منظورتان را می‌فهمند اما وقتی تصویری می‌کشید، همه می‌توانند منظورتان را بفهمند. اگر کاریکاتور گلی را بکشم، هر مرد و زن و کودکی توی دنیا نگاهش می‌کند، می‌گوید: «این گُله.» پس تصویر می‌کشم چون می‌خواهم با مردم دنیا حرف بزنم و می‌خواهم مردم دنیا به حرفم توجه کنند. وقتی قلم توی دستم است احساس می‌کنم آدم مهمی هستم. احساس می‌کنم وقتی بزرگ شدم شاید آدم بزرگی بشوم. مثلاً یک هنرمند مشهور. شاید هم یک هنرمند ثروتمند. برای من این تنها راه ثروتمند شدن و مشهور شدن است.
• قبلنا فکر می‌کردم دنیا از رو قبیله‌ها تقسیم می‌شه. قبیله‌ی سیاها و قبیله‌ی سفیدا. قبیله‌ی سرخ‌پوستا و قبیله‌ی سفیدپوستا. ولی حالا می‌فهمم درست نیس. دنیا فقط به دو تا قبیله تقسیم می‌شه: قبیله‌ی آدمایی که بی‌شعورن و قبیله‌ی آدمایی که بی‌شعور نیستن.