گزیده‌هایی از کتاب‌های کودک و نوجوان

•     ژرالدین به اینجا تبعید شده؛ چون دخترهای چادر خودشان او را بیرون کرده‌اند. دلیلش هم چیزی مربوط به عدالت گروهی است که او نخواسته به آن تن بدهد.
•     در راه برگشت به چادر، کافه تریا، اتوبوس، بزرگراه، مونرئال، همه‌ی دنیا ناگهان از کلمه‌های ژرالدین لبریز می‌شود

• در این خانواده، چنانکه غالبا متداول است، محبت زیاد بود و صمیمیت هیچ.
• افکار چگونه می‌توانند آزادانه در تبادل باشند وقتی که هر فردی از تعمق در اندیشههای خویش سرباز میزند؟
• ممتازترینِ این نوجوانان، ضعیفتر از آن‌که سر به شورش بردارند و مغرورتر از آنکه شکوه کنند، پیشاپیش   می-دانستند که به تیغ جنگ سپرده خواهند شد.... اگر از دنباله روی افکار عمومی ـ این دختر هرجایی ـ بیزار بود در عوض نیاز داشت آزادانه با افرادی به انتخاب خود متحد شود. پراحساس‌تر از آن بود که بتواند فقط به خود بسنده کند. از رنج بشر رنج می‌برد. از وزن این رنج له می‌شد و آن را برای خود بیش از اندازه بزرگ می‌کرد: اگر بشر این همه رنج را طاقت می‌آورد به خاطر آن بود که پوستی کلفت‌تر از پوست نازک نوجوانی نحیف داشت. اما آن‌چه را برای خود بزرگ نمی‌کرد، و آن‌چه او را بیشتر از رنج بشری آزار می‌داد، بلاهت بشر بود.
• رنج کشیدن مهم نیست، مردن مهم نیست اگر معنایی در آن باشد. فداکاری خوب است اگر توجیه‌پذیر باشد. اما مفهوم دنیا با این همه مصیبت‌هایش برای یک نوجوان چیست؟... برای همه که جای عبور بود پس این جنون خودویرانگری چیست؟
• هنر چیزی بیش از فراموشی گذرای واقعیت نیست.
• برای این‎که فعالیت معنایی داشته باشد، برای این‌که علم معنایی داشته باشد، زندگی باید معنا داشته باشد. این معنا را نتوانسته بود با هیچ تلاش روحی و قلبی پیدا کند و اکنون خود به خود این معنا را می‌فهمید... زندگی معنایی داشت...
• در این برهه از نوجوانی که آدمی عاشق عشق است، آن را در تمام چشم‎ها میبیند، و قلب حریص و مردد از یاری به یار دیگر می‌رود: شتابی برای انتخاب یار نیست، تازه ابتدای سفر است. اما در این روزگار، روز کوتاه است: باید شتافت.
• طولانی‌ترین مسیر را انتخاب می‌کردند و اشتباه‌شان را به حساب مِه می‌گذاشتند. چون سرانجام با تمام کوششی که برای نیافتن مقصدشان می‌کردند، به آن نزدیک می‌شدند، پییر در جایی دور از مغازه می‌ماند.
• ... گاهی سکوت میان‌شان حکمفرما می‌شد، نه معنای کلمات بلکه نوید زندگانی نهفته در آن‌ها بود که برای‌شان اهمیت داشت... روح آن‌ها، رها از کلمات، گفتگویی مهم‌تر و عمیق‌تر را دنبال می‌کرد.
• ... بورژواها بی آنکه بدذات باشند به جای اینکه اذعان کنند شاید حق با آن‌ها نبوده، می‌گذارند در کنارشان بمیری، ذره ذره.
• پییر به ناگاه و از دید دختر جوان متوجه فقدان احساسات قلبی و خشکی برهوت‌گونه‌ی این طبقه‌ی بورژوا شد که خودش به آن تعلق داشت. خاک خشک و بایری که رفته‌رفته تمامی شیره‌ی حیات را مکیده بود بی‌آن‌که برای تجدید آن کاری کند. ... حتی هنگامی که می‌پندارند کسی را دوست دارند، دوستی‌شان مالکانه است و او را قربانی خودخواهی و غرور خویش میکنند. قربانی کوتهنظری و لجاجتشان.
• ... پییر می‌گوید: به هرحال آن‌چه من می‌دانم این است که وقتی به جبهه بروم هیچ‌کس را نمی‌کشم. و فیلیپ بی‌آن‌که با او مخالفتی کند لبخندی غمبار بر لب آورد زیرا خوب می‌دانست قدرت بی‌امان جمعیت با افراد ضعیف و اراده‌ی آنان چه می‌کند.
• ... آن‌چه آنان را حفظ می‌کرد قلب پاک و شرم غریزی‌شان بود.
• ... لحظاتی هست که آدم از انسان بودنش خجالت می‌کشد... چه خوب است که بزودی می‌میریم!...  نفرت‌انگیزترین چیز این است که جزو آدم‎هایی شویم که به ویران کردن می‌بالند، به تحقیر کردن می‌بالند...

• گذرنده‌ای که می‌شنید، گفت: « باید حقیقت را نشان بدهد؛ فقط حقیقت است که ارزش دیدن دارد.»
• صدای پیرمرد از میان کوه کتاب‌هایش برخاست: « چه پاسخ روشنی بدهم درباره‌ی چیزی که خودش روشن نیست؟ حقیقت شکل ندارد. در کلمه نمی‌گنجد. به عبارت درنمی‌آید. آن را باید حس کرد. باید جست و چون یافتی، می‌بینی که از قالب گریزان است.»
• ... جزئی از حقیقت در همه چیز هست. پس با هرچه روبه‌رو شوی، می‌توانی از آن حقیقتی دریابی.
• ... حقیقت، فهم درست دنیای واقعی است. حقیقت، همان چیزهایی است که بین همه‌ی مردم جریان دارد.
• هشیار باش که حقیقت را از زبان چه کسی می‌شنوی. حقیقت را می‌توان به دل‌خواه با کلمات تغییر داد. چنان دل‌خواه که دیگر حقیقت نباشد.
• ... پيرمرد در برابر او سه چيز قرار می‎دهد. یک قلم، نیزه و نی: وقتی هست برای نوشتن، وقتی برای جنگيدن، و وقتی برای نغمه سر دادن. زمانی بايد نوشت. زمانی بايد جنگيد، و زمانی بايد به صدای خود گوش داد.
• پيرمرد گفت: ‌« حقيقت بين ماست. حقيقت، انسان است. حقيقت من و توييم پسرجان، من و توييم. چيزی بيرون از بشر وجود ندارد. حقيقت، فهمِ درستِ دنيای واقعی است. حقيقت، همان چيزهايی‌ست که بين همه‌ی مردم جريان دارد. تو بارها با آن روبرو شده‌ای.»

و کتاب با این گفت‌وگوی زیبا به پایان می‌رسد:

• پيرمرد لحظه‌اي چشم‌هايش را بر هم گذاشت. ولي صداي پسرك را مي‌شنيد: به من گفته‌اند كسي هست كه مي‌داند چگونه با قلم مي‌توان جنگيد و با نيزه مي‌توان نغمه ساخت و با ني مي‌توان نوشت. اي پير چه مي‌گويي در باب نيزه و قلم و ني؟

هوم! من اين هر سه را يكي مي‌بينم. حقيقت اين هر سه، آن ني است كه كنار كلبه‌ي من، سبز شده. اين آيينه‌اي است چون همه‌ي آيينه‌ها.

چطور ساقه‌ي ني را آيينه مي‌خواني، كه چيزي نشان نمي‌دهد؟

• پيرمرد با حيرت گفت: نشان نمي‌دهد؟ نگاه كن تا ببيني. اين آيينه‌ي تن نيست. آيينه‌ي روح است. هان تو  خشم كن و آن نيزه مي‌شود. شعر بپرداز و آن قلم مي‌شود. فرياد درد برآور و آن ني بند بند مي‌شود. خشم و شعر و فرياد. آيا يك ني، خودت را به خودت نشان نداد؟
• براي زماني دراز كسي چيزي نگفت. پشت پنجره، ابري آرام مي‌گذشت. عاقبت پسرك سكوت را شكست: اي پير! اي پدر! آيا تو داناتريني؟

ـ     نه، نه، كسي هست كه بسيار از من داناتر است. او پس از اين مي‌آيد.

ـ     او را چگونه بشناسم؟

• پدر لبخندي زد و به دور خيره شد: . . . او ـ اینک - پسرکی‌ست، در سن و سال تو. او، دریای پرسش است و می‌خواهد، بداند. [من نشسته‌ام و او راه مي‌رود. من به آخر رسيده‌ام و او آغاز مي‌كند. او هرگز يك‌ جاي نمي‌ماند. او اينك پسركي است در سنّ و سال تو. او درياي پرسش است و مي‌خواهد بداند.

برای بعضی از ثروتمندان شهر، آن موقع از سال زمان ولخرجی‌ها و هدیه‌های بی‌حساب بود. اما هدف جشن‌ها یک چیز بود: ساختن بهشتی با نور شمع در اعماق زمستان. حالا، در روزهای پیش از فرا رسیدن سال نو، سکونی همه جا را فرا گرفته بود. پسر فکر می‌کرد زمان، زمان غیرمعمولی‌ست، و می‌دانست که همیشه همین احساس را داشته است. حتی پیش از روزهای زندگی با ولرین، وقتی مثل موشی در گوشه و کنار مخفی شهر، تنها زندگی می‌کرد، همیشه حس می‌کرد چند روز پیش از سال نو با بقیه‌ی روزها فرق دارند. این زمان، فاصله‌ی عجیب و خاموشی بود و انگار جایی خارج از باقی سال، خارج از زمان قرار داشت. انگار بقیه‌ی سال زنده بودند و این روزها نه!

- اگر قرار بود پسر واقعا وارد جهانی رویایی شود، تعجبی نمی‌کرد که این اتفاق در روزهای مرده بیفتد. تاریکی.

- دو ساعت مانده به نیمه‌شب. پسر توی جعبه نشسته بود. آن‌طور که در فضای تنگ و تاریک داخل اتاقک نشسته بود، مثل همیشه پاهایش زیر بدنش خواب رفته بودند. از بالای سرش، صدای ولرین را می‌شنید که نمایشش را پیش می‌برد. صدا به حدی ضعیف بود که انگار از جای خیلی دوری به گوش پسر می‌رسید و پسر سعی می‌کرد بفهمد به کجای نمایش رسیده است. خوب نبود علامت را نشنود، اصلاً خوب نبود. اما پسر می‌دانست که لازم نیست نگران باشد. قبلاً عادت داشت مراحل رسیدن به علامت را بشمرد و همیشه جایی قاتی می‌کرد، اما باز هم، نیازی به این کار نبود، علامت به اندازه‌ی کافی واضح بود. پسر سعی کرد خیلی آرام وزنش را جابه‌جا کند تا کمی حس به پاهایش برگردد. اما فایده‌ای نداشت. جعبه مخصوص او طراحی شده بود و ولرین حواسش بود کاری کند که از هر طرف، چیزی بیش از نیم سانتی‌متر فضای اضافی نداشته باشد. ناگهان تقه‌ی محکمی به جعبه خورد: اولین علامت، که یعنی: آماده‌ باش پسر.

«مامان ما را با ماشین به بیمارستانِ تخصصیِ کودکان در رد آیلند می‌برد تا معاینه‌های فصلی‌مان را انجام دهیم و مطمئن شویم اعضای بدنمان به اشتباه برنامه‌ریزی نکرده‌اند. و امروز دکتر دریک مثل دفعه‌های قبل کار آموزهایش را با چشم‌های از حدقه درآمده دور خودش جمع کرده و از ما می‌پرسد ناراحت نمی‌شویم شاگردهایش شاهد معایناتمان باشند؟ ناراحت می‌شویم! البته که ناراحت می‌شویم! اما چطور می‌توانیم با دکرت دریک با آن روپوش سفید و گوشیِ معاینه‌ی قلبش مخالفت کنیم؟ بنابراین شانه‌‌هایمان را بالا می‌اندازیم و اجازه می‌دهیم کارآموزهای دکتر با دهان‌های به‌هم فشرده و نگاه‌های شگفت‌زده خودشان را آنقدر جلو بکشند که پاهای همدیگر را لگد کنند و تماشایمان کنند.»

یکی از راه‌های حفاظت محیطزیست مصرف دوباره است. یعنی چیزهایی را که قبلا استفاده کرده‌ایم دوباره مصرف کنیم. مثلا شما پاک‌کن را نمی‌توانید دوباره مصرف کنید، اما می‌توانید از جعبه، کیسه نایلون و ظرف‌های مختلف دوباره استفاده کنید. با این کار در مصرف کاغذ، پلاستیک و مواد دیگر صرفه‌جویی می‌کنید و با مصرف کمتر انرژی برای تولید این مواد، محیط‌زیست سالم‌تر باقی می‌ماند.

بچه دایناسورها می‌گویند:

• قلم‌مو را بشویید تا خشک نشود.
• در روان نویس و ماژیک را ببندید تا خشک نشوند.
• من از این پاکت شیر دوباره استفاده می‌کنم.

و دایناسور بی‌خیال می‌گوید:

• وقتی شیر را خوردی پاکتش را دور بینداز!»

بخشی از متن کتاب:
«شما هم چیزی به محیط‌زیست بدهید.
ما نباید فقط از نعمت‌های روی زمین استفاده نماییم، بلکه بایستی با مراقبت از محیط‌زیست، به طبیعت کمک کنیم.»

•  احساس تعلق، نیازی همگانی است که به فرد معنا و احساس پیوستگی می‌دهد.
• فرزندان را با اعضای فامیل خود آشنا کنید. بچه‌هایی که به گذشته خود به خوبی آگاهند، بیش‌تر احساس امنیت می‌کنند.
• مهارت‌هایی که کودکان برای برقراری و حفظ دوستی می‌آموزند، مشابه مهارت‌هایی است که در آینده برای تقویت و رشد رابطه تعهدآمیز زناشویی به آن نیاز دارند.
• باید به طور مکرر به کودکان یادآوری کرد که روابط جنسی فقط بخشی از جنسیت انسان را تشکیل می‌دهد.
• بگذارید بچه هایتان بدانند که شما آن ها را بدون قید و شرط دوست دارید.
• به صورت انفرادی برای فرزند خود وقت بگذارید و به کار مورد علاقه او بپردازید. این کار می‌تواند به آیینی تبدیل شود که شما را به هم پیوند می‌دهد و بعدها جزء خاطرات مهم فرزند شما به شمار خواهد آمد.
• اگر انسان خود را نسبت به مسائل اطرافش پاسخ‌گو بشمارد، احساس قدرت درونی و خودمختاری می‌کند.
• والدین باید در مقابل نیاز فرزندانشان برای داشتن فضای خصوصی، پاسخ مناسب از خود نشان بدهند.
• بچه‌هایی که برای جسم خود ارزش و احترام قائلند، کم‌تر در خطر سوءاستفاده قرار می‌گیرند.
• شما چه به طور جدی در باره جنسیت با فرزندتان صحبت کرده باشید یا نه، باید بدانید که روند غیررسمی آموزش جنسی آن‌ها از همان لحظه تولد آغاز شده است.
• حفظ حریم خصوصی بدن، محافظت از اندام‌های جنسی و جلوگیری از سوء استفاده قرار گرفتن کودکان اهمیت به سزایی دارد. از این رو تربیت جنسی کودکان باید در اولویت والدین قرار بگیرد.
• نزد فرزندتان اعتراف کنید  که سخن گفتن در باره جنسیت گاهی با شرم و حیا همراه است چون موضوع خیلی حساس و خصوصی است و همین می‌تواند زمینه مشترکی باشد تا گفت و گویتان را آغاز کنید. به یاد داشته باشید که لازم نیست همه اطلاعات را یک جا در اختیار او بگذارید. فراگیری آموزش جنسی نیز مانند دروس ریاضی و علوم باید به تدریج و در طی زمان صورت گیرد. از مفاهیم پایه‌ای شروع کنید و همگام با رشد کودک‌تان که قدرت درک او نیز برای دریافت جزئیات بیشتر می‌شود، بر میزان مفاهیم پایه بیفزائید.
• جنسیت هم بر جنبه‌های جسمی تاثیر دارد و هم بر جنبه‌های عاطفی هم چون روابط، مهارت‌های زندگی و مهارت‌های تصمیم‌گیری.

 دلم میخواست از آشپزخانه فرار کنم. مادر میخک خیلی مشکوک به نظر می رسید. او لبخند مصنوعی به لب داشت و ترانه ای را بیوقفه و ناموزون زیرلب زمزمه می کرد. انگار در آن اتاق مخوف، بدبو و تاریک، پاک یادش رفته بود که ترانه باید ریتم داشته باشد. وزوز ترسناک تمام نشدنی او، مثل صدای روباتی بود که سعی می کرد شبیه انسان ها آواز بخواند.

همین تازگی مدرسه­ جدیدم را شروع کرده‌­ام. مدرسه­‌ای می­‌گویم و مدرسه­‌ای می‌­شنوی. همین­‌قدر بگویم که این­جا پر است از خرخوان‌­ترین آدم­‌هایی که توی عمرم دیده­‌ام. از آن طرف هم بابا و مامانم ویرِ درس و مشق و تست­زنی و کلاس­‌های فوق‌­برنامه برای من گرفته­‌اند. واقعاً برایم کابوس شده. باز جای شکرش باقی است که دوست جدیدم، مدی، کمک می‌­کند. مدی می­‌گوید بابا و مامان خودش هم این­جوری بوده‌­اند تا بالاخره توانسته تربیت‌شان کند. راستش تمام پدر و مادرها باید تربیت بشوند. مدی توی این کار خیلی وارد است.

باورتان نمی‌شود چقدر از پا گذاشتن توی این مدرسه چندشم می‌شود. مخصوصاً‌ روزهای دوشنبه. برای اینکه به خودم حال بدهم، آهنگ کریسمس مبارک را با سوت می‌زنم یا از این‌‌جور کارهای مسخره. بعد به کلاس درس ثابت‌مان می‌روم و آنجاست که باز با قیافه‌ی وُرمولد پیر روبه‌رو می‌شوم. همین که چشمش به من می‌افتد، لبش عین یک ساندویچ بیات چروک می‌افتد. آخر چرا من نباید یک معلم شادتر و باحال‌تر داشته باشم؟ یکی مثل جک، قاتل زنجیره‌ای!

... من می­‌خواهم کمدین بشوم. می­‌دانید، آدم اراده کند، می­‌تواند. خلاصه، من فقط در یک چیز خوبم و آن هم خنداندن آدم­‌هاست.

بعد از مدرسه به خانه برگشتم تا باز یک شب عالی را در بازداشت خانگی بگذرانم. با این پدر و مادر چه کار کنم؟ روز به روز بدتر می‌­شوند. چه می­‌شد یک سرگرمی دیگر برای خودشان پیدا می­‌کردند و دست از سر من برمی­‌داشتند؟

اولین روزِ تمام‌وقت تربیت پدر و مادر. تصمیم گرفته‌­ام دوره را فشرده برگزار کنم، چون خیلی دوست دارم زودتر کلک کار کنده شود.