تحلیل و نقد کتاب کودک و نوجوان
در این بخش از کتابک به تحلیل و نقد کتاب‌های کودک و نوجوان می‌پردازیم. در تحلیل و نقد کتاب‌های کودک و نوجوان باید به متن کتاب، ترجمه، تصویرگری، تناسب محتوا با گروه سنی، قطع و کیفیت چاپ توجه کرد. هر کدام از این موارد بر کیفیت کتاب تاثیرگذار هستند.
هر کتاب می‌تواند لایه‌های مختلفی از مفاهیم و آموزش‌ها را در بر داشته باشد. در تحلیل کتاب‌ها، به این مفاهیم و آموزش‌ها که به صورت غیرمستقیم به کودک یا نوجوان منتقل می‌شوند، اشاره می‌کنیم. موضوعاتی از قبیل دوستی، مقابله با ترس، غلبه بر خشم، اعتمادبه‌نفس، حفظ محیط زیست و... مفاهیمی هستند که می‌توانیم در قالب کتاب به کودکان آموزش دهیم.
در این صفحه تحلیل و نقد بعضی از کتاب‌های کودک و نوجوان را برای شما آورده‌ایم تا با مطالعه‌ی آن‌ها، تخصصی‌تر به ادبیات کودک و نوجوان بپردازید.
کتاب وقتی اندوه به دیدارم می‌آید کتابی لطیف و غم‌انگیز است که به شکل کاغذی برای کودکان منتشر شده تا کمک‌شان کند عواطف دشوار را تحمل کنند. نخستین اثر اوا الند حاوی پیام مثبت و قدرتمند پذیرش است که خواننده را تشویق می‌کند با تمام عواطف‌اش روبه‌رو شده و آن‌ها را بپذیرد، حتی عواطفی که منفی محسوب می‌شوند، مانند ناراحتی. با پذیرش این احساسات می‌توانیم آن‌ها را بهتر درک و پردازش کنیم. این کتاب، پُر از احساس است و الند با استفاده از این داستان امیدبخش و الهام‌بخش، نکته‌های عملی پیش روی‌مان می‌گذارد. تصاویر کاملاً با متن می‌خواند و پالت رنگی آرامش‌بخش و اطمینان‌بخشی را به نمایش می‌گذارند. در متن زیر اِلند از منبع الهامش برای نگارش وقتی اندوه به دیدارم می‌آید صحبت می‌کند و از این می‌گوید این‌که چقدر پذیرش عواطف‌مان می‌تواند برای سلامت‌مان مهم باشد.
دوشنبه, ۱۴ تیر
بخش نخستبخش دومبخش سوم
جهان داستانی جمشید خانیان (4)
بخش پایانی: وهم، ترس، خنده و عشق
سه شنبه, ۲۷ آبان
پرنده قرمز یا مرغک امید یکی از آثار آسترید لیندگرن بانوی نامدار ادبیات کودکان سوئد و جهان است. این اثر که با تصویرگری ماریت تورن کویست به فارسی ترجمه شده است، نمونه‌ای مناسب برای بررسی تجربی یک اثر داستانی کودکان است. روش بررسی این کتاب تطبیقی و سنجشی است و این سنجش نیز دربرگیرنده یک دوره زمانی- زیستی و یک دوره فکری در اروپا یعنی دهه‌های پیرامون جنگ جهانی دوم و دهه‌های بعد از آن است.
شنبه, ۲۴ آبان
آزار و اذیت هم در میان کودکان و هم در میان بزرگ‌سالان دیده می‌شود، ولی هرگز برای یادگیریِ روش مهرورزیدن به دیگران دیر نیست. داستان مؤثر و آگاهی‌بخش «آر. جِی. پالاسیو» درباره‌ی «آگوست پولمن» درس‌های ارزشمندی درباره‌ی آزار و اذیت به ما می‌آموزد.
دوشنبه, ۲۸ مهر
بخش نخستبخش دوم
وهم‌ناکی در داستان‌های جمشید خانیان
با تاکید بر «امپراتور کوتوله سرزمین لی لی پوت»
شنبه, ۱۹ مهر
بخش نخست
در هزارتوی راز؛ بی مرگی در جهان داستان جمشید خانیان
خانیان از اندک نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان ایران است، که جهان داستانی خاص خود را دارند. جهان داستانی او ترکیب عجیبی است، از هزارتوی رازها و تصویرهایی جادویی که با واژگان ساخته شده اند. اگر داستان های خانیان را کنار هم بچینیم و بخواهیم نخ تسبیح آن را پیدا کنیم، نباید با روش کلاسیک، شخصت شناسی، یا پیرنگ‌شناسی به سراغ آن ها رفت. او ایده ای را می گیرد، و آن را در حوض واژگان تصویری که خود ملغمه ای است از خواب و بیداری، از رویا و هوشیاری، می سازد. در حقیقت داستان های او گاهی آن چنان با ایده هایی عجیب شروع می شوند که مرگ را از سر می گذرانند و بی مرگ می شوند.
دوشنبه, ۷ مهر
نگاهی به دو داستان «ادسون آرانتس دوناسیمنتو و خرگوش هیمالیایی‌اش» و «طبقه‌ی هفتم غربی»
جهان پیچیده‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، جهانی که همه هستی و کهکشان‌ها را شامل می‌شود، ترکیبی از ساده‌های حل نشده است. ساده‌هایی که بر سادگی خود اصرار می‌ورزند و کم کم در ترکیب با ساده‌های دیگر چنان پیچیده شده‌اند که راه حلی برای آن‌ها وجود ندارد.
شنبه, ۲۲ شهریور
بخش اول: چگونه زندان شکسته می‌شود؟
چهارشنبه, ۳ اردیبهشت
آقا خرسه کجاست؟
نویسنده و تصویرگر: جاناتان بنتلی
مترجم: مهری ابراهیمی‌فرد
ناشر: نگارگران
بادکنک نقره‌ای
نویسنده: جسی اولیوروس
تصویرگر: دانا والفیکوت
مترجم: پریسا طاهری هاشمی
ناشر: پرتقال
چهارشنبه, ۲۰ فروردین
«اسب تورین[1]» فیلمی فلسفی است به کارگردانی «بلا تار». فیلم با بازگویی روایت رویارویی نیچه با اسبی سرکش و شلاق‌خورده آغاز می‌شود. روزی نیچه در میان ازدحام مردم، اسبی را می‌بیند که گاریچی شلاق‌اش می‌زند تا حرکت کند. نیچه از بین مردم راه می‌گشاید و خودش را به اسب می‌رساند و پریشان و گریان، اسب را در آغوش می‌گیرد. پس از آن رخ‌داد، نیچه دو روز نه چیزی می‌خورد و نه چیزی می‌گوید. تا این‌که با گفتن این آخرین واژه‌ها به جنونی ده ساله فرو می‌رود: «مادر! من یک احمق‌ام» یا به تعبیری، من دیوانه‌ام!
چهارشنبه, ۲۲ آبان
خلاصه داستان:
این داستان دربرگیرنده سه بخش است. در بخش نخست، با عنوان «قبل التحریر»، نویسنده طرز تهیه «نان اوکاماج» را آموزش می‌دهد و پیشنهاد می‌کند گاهی خیال‌تان را به صبحانه و صرف چای و اوکاماج دعوت کنید و با خیال‌تان صبحانه میل کنید.
یکشنبه, ۱۳ مرداد
خلاصه داستان:
«دیوانه و چاه» ماجرای دیوانه‌ای است که هر روز صبح سنگی را درون چاه می‌اندازد، و هر روز صد مرد عاقل می‌آیند تا سنگ را از چاه بیرون بیاورند اما نمی‌توانند، و هر غروب، دیوانه خودش سنگ را از ته چاه بیرون می‌آورد.
یکشنبه, ۶ مرداد
ابتدا مقاله «بررسی ویژگی‌های ادبیات فانتزی در سه داستان کودک و نوجوان محمدرضا شمس» را مطالعه کنید.
خلاصه داستان
این فانتزی، روایت داستان دختر خُل‌وچِلی به نام «خانم بَس» است که قهرمان داستان است و داستان از زاویه دید او روایت می‌شود. داستان در فضای روستایی از توابع شعر اراک با فرهنگ و آداب و رسوم سنتی، خرافی و خاص آن‌جا رخ می‌دهد.
شنبه, ۲۹ تیر
ادبیات فانتزی در منابع و آثار هر ملتی پیشینهٔ طولانی دارد و قدمت آن به اندازهٔ عمر قصه و قصه‌گویی است. از هنگامی که انسان‌های غارنشین حوادث روزمره‌شان و حتی گاهی آرزوها و امیدهای‌شان را به کمک تخیل به شکل تصاویری بر دیوارها حک می‌کردند، فانتزی نیز به‌نوعی وجود داشته است، زیرا خمیرمایهٔ فانتزی تخیل است و خیال‌انگیزی نیز همواره با انسان همراه بوده است. در فانتزی همه چیز در خیال شکل می‌گیرد و وسعت می‌یابد و چون خیال‌پردازی از بزرگ‌ترین لذت‌های انسان، به‌ویژه در دوران کودکی است، اهمیت فانتزی‌ها مضاعف می‌شود.
یکشنبه, ۲۳ تیر
رمان «این وبلاگ واگذار می‌شود» موضوع «عشق دوره نوجوانی» را در گونه «رمان اجتماعی» عرضه می‌کند. درون‌مایه‌ی داستان عاشقانه است و موضوع عشق دوره نوجوانی را در بستر اجتماعی مانند جنگ به نمایش می‌گذارد و با «شناختشناسی» روان‌شناختی از نوجوانان، عشق دوره نوجوانی را که بیش‌تر جدی گرفته نمی‌شود، جدی می‌گیرد.۱
یکشنبه, ۵ خرداد
قورباغه‌هایی خوشحال و خندان در برکه‌ای زندگی می‌کردند اما یک روز متوجه حضور مهمان ناخوانده‌ای شدند! این دیگر کیست؟ یک خوک صورتی کوچک که روی تخته سنگی نشسته بود و قوقور می‌کرد!
چهارشنبه, ۱ خرداد
ما در ارتباط با جهان و در تعامل با دیگران قرار داریم. این «دیگری»، نقش مهمی در روابط ما دارد. نقش «دیگری» در شناخت کودک از «خود» بسیار مهم است. کودک اگر بخواهد به‌شناختی از خود و دیگران برسد، باید تفکیک‌کردن خود از دیگران را بیاموزد.
چهارشنبه, ۱۱ اردیبهشت
خلاصه داستان:
مادر، دور دخترش دایره‌ای می‌کشد و به او می‌گوید که اگر از دایره بیرون بیاید، دعوایش می‌کند. مادر که می‌رود، دختر، داخل دایره‌اش زرافه‌ای را نقاشی می‌کند. گردن زرافه از دایره بیرون می‌زند. دختر، دایره را بالا می‌برد تا زرافه در آن جا شود اما پای خودش از دایره بیرون می‌زند. زرافه و دختر، در دایره جا نمی‌شوند و دایره پاره می‌شود. دختر نمی‌تواند دایره‌ای شبیه به دایره مادرش بکشد و با زرافه برای پیداکردن یک دایره دیگر، با دایره پاره‌شده مادرش که شبیه طناب شده بود، از پنجره بیرون می‌رود.
چهارشنبه, ۴ اردیبهشت
خلاصه داستان: مترسکی در روستا شاهد بمباران و جنگ است، جنگ هشت ساله میان ایران و عراق. داستان با فرار کلاغ‌ها از آسمان و آمدن پرنده‌های آهنی شروع می‌شود. پرنده‌ها چیزهایی شبیه هویج از روی مزرعه می‌اندازند که یکی‌شان کنار تنها پای مترسک می‌ترکد و تنها پای او را زخمی می‌کند و مترسک خم می‌شود و کلاه حصیری‌اش از سرش می‌افتد. صالی در یک روز تابستان کلاه را به مترسک داده بوده. مترسک روزها انتظار صالی و خالو محمد، پدر صالی، را می‌کشد اما خبری از هیچ کدامشان نمی‌شود.
چهارشنبه, ۲۸ فروردین
خلاصه داستان:
کودک می‌خواهد وسیله‌ای در برابر آلودگی هوا بسازد که دود نکند، از پاهایش تندتر برود، مانند اسب تند راه برود اما جایی برای نشستن داشته باشد و مانند دوچرخه هم در راه‌های طولانی با رکاب‌زدن خسته‌اش نکند.
چهارشنبه, ۲۱ فروردین