روز یك‌شنبه، ۲۹ فروردین ۹۵ اعضای انجمن نویسندگان كودك و نوجوان برای دیدار نوروزی و نكوداشت مهدی حجوانی، نویسنده و پژوهشگر ادبیات در خانه‌ی هنرمندان ایران گرد هم آمدند.
در این مراسم علاوه بر اعضای انجمن، احمد مسجدجامعی، نوش‌آفرین انصاری، نادر قدیانی، عبدالعظیم فریدون، افشین داورپناه، امیرعلی نجومیان، حسن كیائیان، داوود موسایی، هادی خانیكی و گروهی از فعالان فرهنگی و علاقه‌مندان حضور داشتند.
راه رفتن با کفش‌های نویسنده
قرار بود بسته‌ای به دست مهدی حجوانی برسد، اما آنارز، شخصیت جوان قصه، سر ناسازگاری گذاشت و دستِ آخر گفت بسته را به کسی که نمی‌شناسد، نمی‌دهد. «باید با كفش‌های او راه بروم. باید او را بشناسم.» نویسنده تصمیم گرفت آنارز را به زندگی حجوانی ببرد، از دهه‌ی سی تا این روزهای زندگی او را ببیند و تجربه كند. مراسم نكوداشت مهدی حجوانی این گونه آغاز شد. این مرور زندگی با نمایشی كه در طول مراسم جریان داشت، به شكل متفاوت و نویی به این نكوداشت پرداخته بود. بازیگران این نمایش پریسا شمس و اندیشه فولادوند بودند.
نویسنده‌ای که رازهای کودکانه را درک می‌کند
فریدون عموزاده خلیلی، رئیس هیئت‌مدیره‌ی انجمن نویسندگان كودك و نوجوان اولین سخنران مراسم بود او گفت: امروز ما به سه دلیل کنار هم جمع شده‌ایم. اولی روز جهانی کتاب، دومی دید و بازدید انجمن و سومی نکوداشت یکی از مؤسسان اولیه‌ی انجمن.
او در ادامه به سابقه‌ی تأسیس انجمن اشاره كرده و گفت: هجده سال قبل نه نفر از نویسندگان و شاعران، مترجمان و پژوهشگران ادبیات كودك دور هم جمع شدند و انجمن نویسندگان كودك و نوجوان پایه‌گذاری شد. مهدی حجوانی یکی از آن نه نفر بود. مؤسسان اولیه‌ی به انجمن به عنوان نهادی نگاه می‌كردند كه با روشی دموکراتیک به پویندگی ادبیات کودک و بالندگی نویسندگان كمك كند. در انجمن ما به معنی واقعی كلمه سازوكار دموكراتیك برقرار است. هیچ دستور و فرمان و نصب و مسئولیتی بدون رأی اعضا محقق نمی‌شود. بنابراین كسی كه بتواند در دوره‌های متوالی اعتماد اعضا را كسب كند، باید به خودش ببالد.
خلیلی با اشاره به این‌كه مهدی حجوانی بیش از هر كس دیگر خود را در معرض آرای اعضا قرار داد و در دوره‌های مختلف مسئولیت‌های دبیری انجمن و ریاست هیئت‌مدیره را برعهده داشت، افزود: من انجمنی بودن حجوانی و اعتماد مكرر اعضا به او را، به عنوان یك شاخصه‌ی كم‌تر دیده‌شده‌ی شخصیت او می‌دانم، چرا كه انجمن عصاره‌ی فضیلت‌ها و برآیند روحیات و ویژگی‌های عموم نویسندگان است.
رئیس هیئت‌مدیره‌ی انجمن در ادامه گفت: حجوانی یك نویسنده‌ی كودك و نوجوان است. از این واژه به سادگی عبور نكنیم. نویسنده‌ی کودک! کسی که برای بچه‌ها می‌نویسد؛ یعنی کسی که دردهای کودکانه را درد می‌کشد، رازهای کودکانه را فهم می‌کند، ذوق‌های کودکانه را ذوق می‌کند، بغض‌های كودكانه را بغض می‌کند، شادی‌های كودكانه را خوشحال می‌شود و رنج‌های کودکانه را رنج می‌کشد. برای او کودک، همه‌ی کودکان‌اند؛ چه فرزند خودش و چه فرزند دشمنش، چه کودک هموطنش و چه کودک مهاجر آزار دیده‌ی افغانی. رنج جانکاه آن کودک مهاجر افغان رنج اوست، چراكه او برای بچه‌ها می‌نویسد، یعنی آرزوهای كودكانه آرزو می‌كند.
خلیلی در پایان صحبت‌هایش گفت: بیایید آرزو کنیم بچه‌ها به همه‌ی آرزو‌هایشان برسند. آرزو کنیم همه‌ی بچه‌ها بهترین‌ها را داشته باشند؛ همه‌ی بچه‌ها با هر رنگ و دین و آیین.
در مرز بودن نویسنده
دكتر هادی خانیکی، كارشناس رسانه و استاد دانشگاه برای گفتن حرف‌هایی از جنس مهدی حجوانی روی صحنه آمد و گفت: میشل فوکو از واژه‌ی اتروپیا مقابل اتوپیا استفاده می‌کند. او می‌گوید اتروپیا در مرزبودگی ست و نشان می‌دهد به این وسیله تا چه اندازه فهم انسان از زندگی بهتر می‌شود. مثل گره که شبکه‌ها و جاهای مختلف را به هم مرتبط می‌کند. این کاری است که حجوانی انجام می‌دهد. حجوانی «در مرز بودن» را خوب نگه داشته و بین بخش دولتی و غیردولتی و پژوهش و آموزش حصاری نکشیده است.
او ادامه داد: زمانی که می‌گوییم کودک، منظورمان کسی نیست که نمی‌فهمد. بلکه منظورمان کسی ست که ما به راحتی زبانش را نمی‌فهمیم. اما مهدی حجوانی کسی است که توانست این کار را انجام دهد و با کودکان ارتباط برقرار کند. او توانست فضای خشک و آکادمیک را با فضای لطیف کودکانه بیامیزد و در مرز قرار گرفت. این در مرز قرار گرفتن کمک می‌کند که بتوانیم فضاهای بسته را به روی هم باز کنیم.
او در پایان صحبت‌هایش گفت: جای این نوع نکوداشت‌ها در دانشگاه‌ها نیز هست. آرزو می‌کنیم دامنه‌اش به آن‌جا برسد و بهای بیش‌تری بگیرد.
از پژوهشنامه تا لاك‌پشت پرنده
نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای كتاب كودك، انتشار پژوهشنامه‌ی کودک و نوجوان را از جمله فعالیت‌های ارزشمند مهدی حجوانی دانشت و گفت: فهرست لاک‌پشت پرنده یعنی یك فهرست جاری از بهترین كتاب‌های حوزه‌ی ادبیات كودك روش ترویجی بسیار خوبی است و من خوشحالم كه پژوهشنامه‌ی ادبیات كودك و نوجوان میزبان لاك‌پشت پرنده است و حالا خوشحالم که نشریه‌ی لاک‌پشت پرنده منتشر می‌شود و می‌تواند طیف وسیع‌تری از مخاطبان را برای كالای فرهنگی و نه لزوماً كتاب جذب كند.
او در ادامه سخنانش به انجمن نویسندگان کودک و نوجوان اشاره کرد و گفت: همیشه آرزوهای زیادی برای موفقیت انجمن داشته‌ام و همیشه دعا می‌کنم انجمن، نهادی مفید و سازنده برای همه نویسندگان باشد.
حرفه‌ای شدن حوزه‌ی ادبیات کودک
دکتر امیرعلی نجومیان، نویسنده و استاد دانشگاه با اشاره به این‌كه مهدی حجوانی در حوزه نقد ادبیات کودک شخصیت شناخته‌شده‌ای است، گفت: او ابتدا تلاش كرد مبانی نظری را یاد بگیرد و یاد بدهد. سپس تلاش کرد پیوندی بین اصول و مباحث نظری با حوزه ادبیات کودک ایجاد کند.
نجومیان در ادامه گفت: دلمشغولی حجوانی حرفه‌ای شدن حوزه‌ی ادبیات کودک است. به اعتقاد او دست‌اندرکاران حرفه‌ای ادبیات کودک باید اصول و مبانی این حوزه را بشناسند و دانش آکادمیک داشته باشد و نگاهی میان رشته‌ای به حوزه‌ی ادبیات کودک داشته باشد و از این راه ارتزاق کنند.
نویسنده به روایت نویسنده
در فیلمی كه درباره‌ی زندگی مهدی حجوانی پخش شد، این نویسنده به روایت زندگی خود پرداخت. در بخش پایانی این فیلم آمده:
اولین بذرهای علاقه به ادبیات را مادربزرگم وقتی که دو- سه ساله بودم در زمین دلم کاشت. خانجان ترک فابریک مرندی بود و به زحمت فارسی حرف می‌زد. القصه خانجان قصه‌ی شنگول و منگول و حبه انگور را هر شب وقت خواب به زبان ترکی برایم می‌گفت. بعد از نیم قرن و هفت سال بر من مکشوف نشده که من که از ترکی چیز زیادی نمی‌فهمیدم چطور این قصه را با تمام وجودم می‌شنیدم و می‌فهمیدم و از آن لذت می‌بردم و با آن به خواب می‌رفتم. و چطور هر شب از خانجان می‌خواستم که فقط همین قصه را برایم تعریف کند. تا جایی که یادم هست قصه‌ی دیگری از او نشنیدم.
من هنوز هم مهدی حجوانی هستم با اسم شناسنامه‌ای مهران و یک بچه‌ی ته‌تغاری...
بیانیه‌‌ی هیئت داوران جلسه‌ی داستان انجمن نویسندگان كودك و نوجوان
در این مراسم همچنین هیئت داوران بعد از بررسی حدود صد اثر از داستان‌های خوانده شده در جلسات دو هفتگی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان در سال‌های ۹۳ و ۹۴ ضمن در نظر گرفتن شایستگی‌های دو داستان «خرماهای بی‌هسته، هسته‌های بی‌خرما» نوشتهی خانم یگانه مرادی و «داستان‌های نیما» نوشتهی آقای شهروز بیدآبادی مقدم، داستان های برگزیده جلسه ی داستان نویسندگان کودک و نوجوان را اعلام کرد. داستان «زندگی من» نوشتهی لاله جعفری به دلیل تخیل کودکانه و استفاده‌ی درست از عناصر فانتزی و فضاسازی مناسب، داستان «هندوانه‌ی بنفش» نوشته خانم نسرین‌نوش امینی به دلیل فضای شاد و کودکانه و استفاده‌ی مناسب از عنصر رنگ در داستان کودک و داستان «سیخ‌ماهی» نوشتهی مسعود ملک‌یاری. به دلیل تناسب و هماهنگی فرم و محتوا لوح تقدیر انجمن نویسندگان کودک و نوجوان را دریافت کردند.
برنامه‌های متنوع دیگر
این مراسم بخش‌های دیگری هم داشت. از جمله نمایش چند كلیپ از فعالیت‌های انجمن و صحبت‌های دوستان حجوانی، اجرای چند ترانه توسط گروه موسیقی آدمك، پیام فرهاد حسن‌زاده به مناسبت روز جهانی كتاب كودك و اهدای لوح به برگزیدگان نشست‌های داستان انجمن. همچنین در این مراسم چند نهاد مرتبط با كتاب و كتاب‌خوانی لوح سپاس خود را برای خدمات و فعالیت‌های مهدی حجوانی اهدا كردند.
بیرون از سالن چه خبر بود؟
در گالری خانه‌ی هنرمندان كارگاه عروسك‌سازی با هدایت حدیثه قربان، ثنا حبیبی و مهدی رحیمی برپا بود. در این كارگاه بچه‌های كار مؤسسه‌ی خیریه‌ی ایلیا حضور داشتند. نمایش آثار مكتوب مهدی حجوانی، میز مؤسسه‌ی مادران امروز كه به نمایش اسباب‌بازی‌های قدیمی و سنتی اختصاص داشت و میز فرهنگنامه‌ی كودكان و نوجوانان بخش‌های فعال بیرون سالن بود.
عكس‌ها: مهبد فروزان