سال گذشته با بچه‌های کلاس چهارم ابتدایی در قالب یک اردوی فرهنگی به موزه رفتیم. بچه‌ها وارد موزه شدند و قرار شد که از یک سمت، آثار موزه را تماشا کنیم. بازدید ما شروع شد. بچه‌ها یکی‌یکی آثار را نگاه می‌کردند و بعضاً توضیحاتی که برای هر اثر نوشته شده بود را می‌خواندند و پیش می‌رفتند.
در همین حین و بین یکی از بچه‌ها گفت: خانم زیر این اثر نوشته شده صفوی یا قاجار. این یعنی چی؟ مگه بین دوره صفوی و قاجار، دوره‌های دیگری وجود نداشته؟ سؤال درستی بود برایم جالب بود که چطور چنین توضیح ناشیانه‌ای توجه یک بچه دبستانی را به خود جلب کرده اما مسئولین موزه آن را نادیده گرفته‌اند؟ در همین فکر بودم که این بار یکی دیگر از بچه‌ها سؤال پرسید، او گفت: خانم زیر این اثر نوشته هزاره دوم قبل از میلاد این یعنی چه؟ این بار سعی کردم تا حدودی در مورد این عبارت به او توضیح بدهم. سوال‌های دیگری هم در این بازدید برای بچه‌ها پیش آمده بود؛ چیزهایی مثل اینکه خانم تپه حصار یا سیلک کجاست؟
بعد از بازدید با خودم فکر می‌کردم با اینکه در بیشتر موزه‌های ایران اغلب تنها ابزاری که می‌تواند در مورد آثار موزه اطلاعاتی در اختیار بازدیدکننده بگذارد، زیرنویس آثار هستند اما گویا این ابزار نتوانسته به خوبی با مخاطب خود ارتباط برقرار کند و انگار فقط به چیزی شبیه به رفع تکلیف برای موزه‌ها تبدیل شده چراکه در تهیه متن آن دقت کافی به کاربرده نمی‌شود. البته این موضوع مشکلی است که برای مخاطب کودک و نوجوان بیشتر هم خودنمایی می‌کند؛ زیرنویس‌های موجود در اغلب موزه‌ها با عبارات علمی نامأنوس و کلی برای کودکان جالب نیستند و نمی‌توانند او را به درک درستی از یک اثر برسانند.
بیشتر بخوانید: « آموزش موزه ایی کودکان برای جامعه پایدار»
مشکلی که به نظر می‌رسد برای رفع آن باید حرکت جدیدی در موزه‌ها شکل گیرد؛ چیزی که همراهی مدیر موزه‌ها و فعالان حوزه کودک (خصوصاً شورای کتاب کودک) را نیاز دارد. توجه به نکاتی چون نوع محتوا، فرم نگارش متن، فونت و رنگ زیرنویس آثار، از جمله مواردی هستند که باید در تهیه یک زیرنویس مناسب خصوصاً برای کودکان مورد توجه قرار گیرد.
باید پذیرفت که زیرنویس آثار موزه در نوبه خود یک رسانه هستند و برای اینکه مخاطب کودک؛ که بخشی از مخاطبین یک موزه هستند، بتواند از این رسانه بهره‌مند شود باید نکاتی که در نگارش یک کتاب کودک لحاظ می‌شود، در تهیه یک زیرنویس هم مورد توجه قرار گیرد. چیزهایی مثل انتخاب نثر روان، تعداد کلمات و توجه به علایق کودک از جمله این موارد هستند.
بیشتر بخوانید: «موزه های بی کودک، کودکان بی موزه»
نویسنده یک زیرنویس ضمن اشراف به ادبیات کودک باید تا حدی نسبت به اثری که برایش زیرنویس می‌نویسد، آگاهی داشته باشد.
یک نویسنده زیرنویس می‌تواند با انتخاب کلماتی که به ذائقه کودک نزدیک است، توجه وی را به یکشی تاریخی یا هنری جلب و آن را برایش جذاب‌تر کند.
مطمئن باشیم که رعایت این نکات کیفیت بازدید از موزه را برای کودکان تاحد زیادی بالا خواهد برد. در پایان می‌خواستم این پیام را به همه موزه‌ها بدهم که با بازنویسی زیرنویس آثار و مناسب‌سازی آن برای کودکان می‌توانند به این بخش از مخاطب هم گوشه چشمی داشته باشند و به یک موزه دوستدار کودک تبدیل شوند.
