در دوره و زمانه‌ای كه همه جا خوش‌اندامی و قدبلند تبدیل به ارزش شده، یكی از نگرانی‌های پدر و مادرها، كوتاهی قد فرزندانشان است.
به گزارش جام جم آن لاین، پزشكان متخصص می‌گویند عامل های زیادی بر كوتاهی قد اثرگذار است. وراثت، عوامل محیطی، بیماری‌های دوران كودكی و در نهایت كمبود هورمون رشد در فرد كه در درصد كمی از كودكان دیده میشود.
ترشح هورمون رشد، باعث می شود که استخوان ها رشد کنند و کودک قد بکشد. این هورمون توسط غده هیپوفیز ترشح میشود و كمبود آن در دوران نوزادی و كودكی به صورت تاخیر رشد، كوتاهی قد و كاهش قند خون در حالت ناشتا، بروز می‌كند.
ترشح هورمون رشد در دوران بلوغ نیز اهمیت زیادی دارد زیرا اختلال در ترشح آن موجب بروز بیماری‌هایی مانند كوتاهی قد شدید و كوتولگی خواهد شد.
هورمون رشد عوارض بلندمدت ندارد
دكتر "علی ربانی"، فوق تخصص كودكان، درباره كودكانی كه باید هورمون رشد به آن ها تزریق شود می‌گوید: "هورمون رشد تنها در موارد بخصوصی تزریق میشود.
مثلاً برای كسانی كه ناراحتی مزمن كلیه دارند، زیرا این بیماری، رشد را متوقف می‌كند. این هورمون در مواردی كه فرد سندروم «ترنر» دارد، یعنی به جای ۴۶ كروموزوم ۴۵ كروموزوم دارد، نیز به كار می‌‌رود."
دكتر ربانی ادامه میدهد: "برای كودكانی كه ترشح هورمون رشد در آن ها كم است هم این هورمون تجویز میشود.
وی به مواردی اشاره می كند كه كودك بلوغ سریع دارد و پزشك بلوغ وی را متوقف می‌كند. در این صورت چنان چه پزشك توانا باشد و تشخیص دهد كه رشد كودك كم شده است هورمون رشد را به او تزریق می‌‌کند.
این فوق تخصص اطفال، یكی دیگر از موارد درمان با هورمون رشد را در كودكانی ذكر می‌كند كه رشد داخل رحمی كمی دارند و كوچك به دنیا می‌آیند.
او درمان با هورمون رشد در سن کم مناسب تر می داند و می‌گوید: "اگر كودكی به هورمون رشد نیاز داشته باشد و به مثلاً در ۱۰ سالگی این هورمون را به او تزریق كنیم، كمی دیر اقدام كرده‌ایم. هرچه سن كودك پایین‌تر باشد زمان برای تزریق هورمون رشد مناسب‌تر است"
دكتر ربانی می‌افزاید: "رشد كودك باید براساس منحنی رشد صورت گیرد و از آن پایین‌تر نیاید. در این صورت چنانچه كودكی حداقل رشد را در مدت یك سال داشته باشد، حتی اگر جثه وی هم كوچكتر از معمول باشد بازهم رشدش طبیعی است و احتیاجی به هورمون رشد ندارد."
این استاد دانشگاه علوم پرشكی تهران ادامه میدهد: "ممكن است رشد برخی از كودكان از منحنی رشد هم پایین‌تر باشد اما از نظر ترشح هورمون رشد مشكلی نداشته باشند. كمبود رشد این كودكان ممكن است به اختلال ژنتیكی مربوط باشد و یا جزء آن دسته از كودكان باشند كه در زمان بلوغ جهش خوبی دارند."
دكتر ربانی درخصوص عوامل وراثتی در كوتاهی یا بلندی قد كودك می‌گوید: "بررسی‌های آماری نشان میدهد فرزندان پدر و مادران كوتاه قد شانس بیشتری برای قد بلندی دارند، اما زمانی كه یك والد كوتاه و دیگری بلند باشد چون ژن كوتاهی غالب است احتمال كوتاهی قد فرزند آن ها بیشتر است."
او با بیان این‌كه هورمون رشد در ۲۴ ساعت ۱۲ بار در بدن انسان سالم ترشح میشود، ادامه میدهد: "در فردی كه زیر درمان با هورمون رشد قرار می‌گیرد، حداقل یك بار در روز باید تزریق انجام شود و درمان تا زمان بلوغ او ادامه خواهد داشت."
لازم است به این نكته اشاره شود كه هورمون رشد به صورت غیرمستقیم و با تاثیر بر كبد، دستور ترشح هورمونی را به او میدهد كه آن هورمون، وظیفه رشد اعضای بدن را بر عهده دارد. همچنین كمبود این هورمون پروتئین‌سازی در بدن را مختل می‌كند. به همین دلیل است كه دكتر ربانی می‌گوید: "هم‌اكنون برخی پژوهشگران از این موضوع صحبت می‌كنند كه هورمون رشد باید تا آخر عمر به فردی كه نیاز به این هورمون دارد تزریق شود."
دكتر ربانی درباره عوارض بلندمدت این دارو می‌گوید: "هورمون رشد عوارض خاصی در درازمدت ندارد، اما در كوتاه مدت ممكن است باعث سردرد یا دردهای استخوانی شود كه براحتی قابل پیشگیری است."
او بر این نكته تاكید دارد كه تزریق هورمون رشد تنها باید با تجویز پزشك صورت گیرد.
روش‌های افزایش هورمون رشد در بدن
اندازه قد هر فرد در مرحله نخست به ژنتیك و عوامل وراثتی وی بستگی دارد اما با برخی اقدام ها می‌توان میزان ترشح هورمون رشد را در بدن افزایش داد.
خواب كافی و منظم، ترشح هورمون رشد در بدن را افزایش میدهد. این هورمون در ۲ ساعت اول خواب بیش از سایر زمان‌ها ترشح میشود.
بنابراین بهتر است از خوردن وعده‌های غذایی سنگین قبل از خواب خودداری كرد زیرا نیاز به انسولین زیاد كه بعد از مصرف مواد غذایی زیاد در بدن به وجود می‌آید، ترشح هورمون رشد را كم می‌كند.
پژوهش های دیگر هم نشان میدهد كه فعالیت‌های ورزشی باعث افزایش ترشح هورمون رشد میشود و برخی ورزش‌های كششی در این خصوص بیشتر تاثیر دارند.
از این‌رو پزشكان پیشنهاد می‌كنند پدران و مادران بیش از این كه به فكر درمان پرهزینه و طولانی مدتی مانند تزریق هورمون رشد برای افزایش قد فرزندانشان باشند آن ها را به ورزش و تغذیه سالم و خواب مناسب تشویق كنند.