ادبیات کودک مشکلات متعددی دارد

مژگان شیخی، نویسنده و مترجم فعال حوزه‌ کودک و نوجوان معتقد است ترجمه برخی از آثار در سطح بین‌المللی سبب شده که تا حدودی نسبت به ادبیات کودک در کشور شناخت و بینش بیشتری ایجاد شود ولی به طور کلی ادبیات کودک و صنعت نشر در این حوزه با مشکلات متعددی دست به گریبان است.

شیخی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با بیان این‌که ادبیات کودک و نوجوان در مقایسه با سال‌های گذشته رشد خوبی داشته و کارهای مثبتی در این زمینه انجام شده است اظهار کرد: یکی از اصلی‌ترین مشکلات این حوزه پایین بودن تیراژ کتاب‌هاست. وقتی نویسنده اثری را تولید می‌کند باید از نظر مالی تأمین شود. تیراژ خوب در واقع سقف حق‌التالیف کتاب است که به نویسنده پرداخت می شود و وقتی پایین باشد، مثلا ٢ تا ٣ هزار نسخه، مبلغ دریافتی نویسنده بسیار ناچیز می‌شود، در نتیجه نویسنده نمی‌تواند از این راه درآمد چندانی داشته باشد و مجبور می‌شود اقدام به تولید آثار سفارشی کند و معلوم است که کیفیت اثر تولیدی نیز پایین می‌آید.

شیخی گفت: از مشکلات دیگر این حوزه می‌توان به عرضه کتاب کودک در کشور اشاره کرد که آن طور که باید و شاید به خوبی صورت نمی‌گیرد و مخاطبان برای خرید کتاب‌های موردنیازشان با مشکل مواجه می‌شوند. محدود بودن کتابفروشی‌های موجود در سطح شهر و مشکل بودن دسترسی به آنها و همچنین محدود بودن زمان عرضه گسترده کتاب (نمایشگاه کتاب) از مشکلات دیگر این حوزه است که سبب می‌شود کتاب‌خواندن در کودکان کاهش پیدا کند. از طرفی تبلیغات و اطلاع‌رسانی برای کتاب‌های تولید شده در این حوزه نیز بسیار ناچیز است و اکثر مخاطبان از تازه‌های نشر اطلاع چندانی ندارند.

وی با تاکید بر اینکه کتابخوانی یعنی آگاهی بیشتر و آگاهی بیشتر یعنی تولیدکتاب، تیراژ، حق‌التالیف بیشتر و در نتیجه افزایش آمار مطالعه و کتابخوانی در سطح کشور گفت: اگر سری به کتابخانه‌ها‌ی موجود در سطح کشور بزنیم متوجه می‌شویم که تنوع آثار در بخش کودک بسیار محدود است و کودکان نمی‌توانند در این مکان‌ها کتاب‌های متنوع، جذاب و موردنیازشان را پیدا کنند. در نتیجه مراجعه این رده سنی از مخاطبان به کتابخانه‌ها بسیار کم است.

نویسنده «بلبل نوک طلایی و باغ آرزوها» افزود: در نگاهی به سایر کشورها مشاهده می‌کنیم که میزان تیراژ بسیار بالاست و اگر نویسنده‌ای ۴ یا ۵ کتاب تولید کند با حق‌التالیفی که به دست می‌آورد به راحتی می‌تواند زندگی کند و بعد از آن تمام وقتش را به تألیف موضوعاتی بپردازد که به آنها علاقه دارد. از طرفی این امر سبب می‌شود که نویسندگان این کشورها بیشتر به طرف کارهای پژوهشی و مطالعاتی روی آورده و کیفیت آثارشان را افزایش دهند. این کارها سبب می‌شود که ادبیات در این کشورها رشد کرده و حرفی برای گفتن داشته باشد.

شیخی تصریح کرد: از طرفی باید توجه داشت که کارهای پژوهشی در خارج از کشور بسیار بالاست. بطور مثال در کتابخانه‌ها از کتابدارها خواسته می‌شود توجه زیادی به کودکان مراجعه کننده داشته باشند و دقت ‌کنند که کودک به کدام قسمت از کتابی را که در اختیارش قرار داده شده است علاقه نشان داده و توجه می‌کند و اینکه آیا می‌خواهد این کتاب را خودش بخواند یا از دیگران تقاضا کند که کتاب را برایش بخوانند. این اطلاعات به نویسندگان و ناشران کمک می‌کند تا کتاب‌هایی مطابق با خواسته و ذائقه مخاطب تولید کنند.

وی افزود: همچنین قطع‌های مختلف کتاب و استفاده از آثار کلاژ در کتاب‌ها، تولید قطع‌های فانتزی و تنوع کتابسازی و مسایل مختلف چاپ در کشورهای پیشرفته سبب می‌شود که کتاب‌های کودکی تولید شود که در مرحله اول ظاهر خوبی داشته و کودک آنها را بپذیرد. باید توجه داشت که ظاهر کتاب کودک بسیار مهم است. گاهی اوقات دیده می‌شود که کارهای خوب با محتوای بسیار بالایی در کشور تولید می‌شود اما چون ظاهر مناسبی ندارد یا از تصویرگری مناسب آن رده سنی برخوردار نیستند همچنان مهجور مانده و از استقبال خوبی برخوردار نمی‌شوند.

شیخی ادامه داد: همچنین رشد تکنولوژی در سال‌های اخیر کمک زیادی به توسعه ادبیات مخصوصا ادبیات کودک و نوجوان کرده است. به طور مثال در کشورهای خارجی وسیله‌ای مانند تبلت به نام ای‌ریدر وجود دارد که فقط برای کتاب‌خواندن کاربرد دارد و افرادی که از آن استفاده می‌کنند می‌توانند در لحظه به تعداد بسیار زیادی کتاب دسترسی داشته باشند. این وسیله علاوه بر اینکه آمار کتابخوانی را افزایش می‌‌دهد سبب افزایش علاقه‌مخاطبان به کتاب خواندن نیز می‌شود.

مژگان شیخی متولد سال ١٣۴١ و دارای مدرک مترجمی زبان انگلیسی است. از سال ۶٣ کار نوشتن را با داستان «بلبل نوک‌طلا و باغ آرزوها» آغاز کرد. وی هم در زمینه ادبیات کودکان و هم ادبیات بزرگسالان فعالیت داشته است و تاکنون بیش از ١۵٠ عنوان از کتابهایش به چاپ رسیده است که برخی از آنها دستمایه تهیه برای فیلمهای سینمایی قرارگرفته اند. از آثار او در زمینه ادبیات کودک می‌توان به «زندگی حضرت یوسف»، «تابستان و غاز سفید»، «دستی برای دوستی» و «گلی در سرزمین زمستانها»، «٣۶۵ قصه برای ٣۶۵ روز سال» و «دفترچه خاطرات یک کلاغ» نام برد.

Submitted by editor3 on