شهرام اقبال‌زاده، نویسنده و منتقد ادبیات کودک درباره حضور در جشنواره ها و نمایشگاه‌های خارجی گفت: خیلی از افرادی که از سوی مراکز دولتی به نمایشگاه‌های کتاب بین‌المللی می‌روند فقط گردشگران فرهنگی‌اند، نه اطلاعی از ادبیات کودک دارند نه زبان خارجی بلدند.
شهرام اقبال‌زاده در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره معیارهای انتخاب برای حضور در جشنواره‌های بین‌المللی گفت: اغلب نویسندگان از شرایط و معیارهای لازم برای شرکت در جشنواره‌ها و جایزه‌های جهانی اطلاع ندارند از این‌رو وقتی فردی به عنوان کاندیدای دریافت جایزه‌های جهانی ادبیات معرفی می‌شود، ابراز نارضایتی می‌کنند.
وی عنوان کرد: ممکن است برخی نویسندگان، تعدادی اثر درخشان در مدت سه یا پنج سال خلق کنند اما بعد، این رویه را رها کنند و یا کیفیت آثارشان پایین بیاید و ضعیف شود. این افراد نمی‌توانند برای این جشنواره‌ها انتخاب شوند چون باید توجه داشت که از جمله معیارهای مهمی که برای انتخاب کاندیدا در جشنواره‌های «اندرسن» و «آسترید لینگرن» مورد نظر است، این است که آثار پایداری و ماندگاری داشته باشند و نویسندگان به صورت مداوم به تولید اثر پرداخته باشند و جامعه از آن استقبال کرده باشد.
اقبال‌زاده افزود: مگر ما چند نویسنده داریم که در طول سه یا چهار دهه این‌گونه به خلق اثر پرداخته باشند؟ به عنوان مثال اگر به کاندیداهایی که شورای کتاب کودک برای جایزه هانس کریستین اندرسن معرفی کرده است، نگاه کنیم، افرادی مانند هوشنگ مرادی کرمانی، احمدرضا احمدی و محمدرضا یوسفی را می‌بینیم که از نسل‌های پیش از انقلاب هستند و یا محمدهادی محمدی که به گونه ای تاثیرگذار بوده است.
وی گفت: همیشه برای انتخاب کاندیدا برای حضور در جایزه‌های جهانی، پرونده‌ای تشکیل می‌شود و تعدادی از افراد چندین ماه وقت می‌گذارند تا بهترین فرد و کسی که معیارهای لازم را دارد انتخاب و معرفی کنند. این نوع گزینش از سوی نهادهای مستقل سلیقه‌ای نیست و نباید هم باشد چون اینجا مصالح ملی و فرهنگی ما درمیان است و نباید شانس خود را از دست بدهیم.
اقبال‌زاده ادامه داد: البته در انتخاب کاندیدا برای جایزه‌ای مانند لینگرن به جز شورای کتاب کودک، کانون پرورش فکری کودکان و موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان هم شرکت دارند. انتخاب‌ها محدود به نهادهای مدنی نیست و از سوی نهادهای دولتی هم انجام می‌شود که سلیقه ای و سیاسی است و نه ادبی. خیلی از افرادی که از سوی مراکز دولتی به نمایشگاه‌های کتاب بین‌المللی می‌روند فقط گردشگران فرهنگی‌اند، نه اطلاعی از ادبیات کودک دارند نه زبان خارجی بلدند. فقط در این میان بودجه ای حیف و میل می‌شود و کسی هم جوابگویش نیست.
ترجمه آثار در نهادهای دولتی به صورت سلیقه‌ای است
وی در ادامه به نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب اشاره کرد و گفت: معمولا نمایشگاه‌های بین‌المللی برای فروش است و ناشران دولتی و خصوصی در آن شرکت و بنابر سلیقه خودشان کتاب‌ها را انتخاب و عرضه می‌کنند. ترجمه آثار در نهادهای دولتی به صورت سلیقه‌ای است و نمی‌توان گفت که این کتاب‌ها بهترین آثار حوزه کودک و نوجوان هستند. مراکز دولتی با این همه بودجه‌ای که در اختیار دارند باید یک مرکز ساماندهی ترجمه ایجاد و از کارشناسان دعوت کنند تا کارها را داوری کنند.
مترجم «ترجمه برای کودکان» عنوان کرد: واقعیت این است که میزان دموکراتیک بودن هر دولت در میزان مجال مشارکت و به‌کارگیری مردم رخ می‌نمایاند. مردم متشکل و آگاه می‌توانند تاثیر زیادی در سرنوشت کشور و فرهنگشان داشته باشند اما متاسفانه دولت‌ها از نهادهای مستقل و مدنی دوری می‌کنند. البته میزان دوری یا نزدیکی در دولت‌ها متفاوت بوده است. به عنوان مثال دولت اصلاحات بیشتر به این مساله اهمیت می‌داد و تعدادی نهاد مانند انجمن تصویرگران و انجمن نویسندگان در آن دولت شکل گرفت درحالی که دولت احمدی نژاد هیچ اهمیتی به این مسائل نداد. در دولت کنونی حسن نیت هست و حرف‌های خوب هم زده می‌شود اما این نوع نگاه و بیان هنوز به راهکارهای عملی منتهی نشده است.
وی گفت: در این دولت از قانونمند شدن و مشارکت و حقوق شهروندی صحبت می شود که یکی از این حقوق، همان حقوق ایجاد نهادهای مدنی است. دولت باید حالا دیگر به‌جای شعار دادن، از این نهادها حمایت کند. به عنوان مثال الان در مجلس، فراکسیون کودک شکل گرفته است پس چرا این فراکسیون از انجمن‌هایی مانند نویسندگان، تصویرگران، حمایت از حقوق کودکان و غیره برای نظرخواهی برای حضور موثرتر در نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها دعوت نمی‌کند؟ فرهنگسازان نماینده اصلی مردمند و وقتی از شایسته سالاری حرف می‌زنیم باید از نظرات افراد شایسته استفاده کنیم.
شهرام اقبال‌زاده، مترجم، نویسنده و پژوهشگر کودک و نوجوان در سال ۱۳۳۳ در كرمانشاه متولد شد. از آثار او مي‌توان به ترجمه «فرهنگ اصطلاحات انگلیسی/فارسی»، «گاندی»، «بی‌نظمی نوين جهانی»، «یادداشت‌هایی درباره نادر ابراهیمی»، «چگونه رمان خود را بازنگري و ويرايش كنيم»، «یاد مهرگان»، «درد جاودانگی»، «آسیب شناسی داستان‌های عامه پسند» و «آسیب شناسی داستان‌های دینی» اشاره کرد. اقبال‌زاه در کنار فعالیت نویسندگی و ترجمه برای کودکان و نوجوانان، مدتی نیز به عنوان دبیر انجمن نویسندگان کودک و نوجوان فعالیت می‌کرد.