هفدهمین جشنواره بین المملی تئاتر کودک و نوجوان چند روز پیش در همدان به کار خود پایان داد. با این که نام تئاتر کودک و نوجوان بر روی این جشنواره است، اما بیشتر نمایش ها برای خردسالان و کودکان مناسب است. به باور داوود کیانیان پیشکسوت تئاتر کودک و نوجوان، برای گروه سنی نوجوان فعالیت تئاتری بسیار اندکی در ایران انجام می شود. او می گوید مهم ترین مشکل، کمبود نمایشنامه مناسب برای نوجوانان است. خبرگزاری مهر به بهانه جشنواره تئاتر همدان با کیانیان گفت و گویی انجام داده که می خوانیم:
- ما چیزی به عنوان تئاتر نوجوان داریم؟
دست روی موضوع مهم و حساسی گذاشتید. ما سال‌ها است این معضل را در زمینه تئاتر احساس می کنیم. هر وقت اسم تئاتر کودک را می بریم پسوند نوجوان هم به آن اضافه می‌شود، اما مساله اینجا است که در تئاتر ایران بخشی با این عنوان وجود ندارد. هیچ گونه فعالیتی برای نوجوانان در این بخش صورت نگرفته است.
- پس تالار هنر به چه منظور راه اندازی شد؟
وظیفه تالار هنر این است که برای کودکان و نوجوانان نمایش روی صحنه ببرند، اما عملا می‌بینیم که بخش نوجوان را حذف کرده‌اند و نمایش‌های مخصوص خردسالان در این تالار روی صحنه می‌رود.
- جشنواره تئاتر کودک و نوجوان چطور؟
جشنواره تئاتر کودک و نوجوان هم به همین شکل عمل می‌کند. در این جشنواره نمایشی برای قشر عظیمی از نوجوانان تهیه و تولید نمی‌شود.
- دلیل بی توجهی به این گروه سنی چیست؟
این گروه سنی قابل توجه هستند و در یک سن گذرایی قرار دارند. دوران بلوغ و دگرگونی بچه‌ها در این سن اتفاق می‌افتد و اگر به آن توجهی نشان ندهیم شاهد بروز معضلاتی در این گروه سنی خواهیم بود. تئاتر ساختن برای بچه‌هایی که در این سن هستند سخت است.
- سختی کار در چیست؟ در طرح موضوعات مربوط به نوجوانان؟
بله، مثلا بلوغ زودرس که در جامعه ما شایع است و بارها صاحب نظران در این رابطه هشدار داده‌اند. بی‌توجهی به نوجوان و نیازهایش جامعه را دچار بحران می‌کند.
- مثلا چه بحرانی؟
یکی از این بحران‌ها مساله اعتیاد است. نبود توجه به مسائل مختلف اجتماعی می‌تواند عواقب ناگواری برای جامعه داشته باشد.
- شما فکر می‌کنید تئاتر می‌تواند این مشکلات را حل کند؟
معلوم است که می‌توانیم با تئاتر تاثیر گذار باشیم. ما می‌توانیم آینده را با تئاتر تغییر بدهیم.
- پس چرا نمایشی در این حوزه کار نمی شود؟
کمبود نمایشنامه مشکل اساسی ما در این حوزه نمایش است. نمایشنامه به طور کلی برای گروه سنی خردسالان و کودکان و نوجوانان کم است و اصلا ما نمایشنامه‌ای برای نوجوانان چاپ نمی‌کنیم.
- نمایشنامه نوشتن که دیگر کار هنرمندان است.
همه این ها به معضلات زیر بنایی ما برمی‌گردد. نبود یک متولی فرهنگی برای تئاتر کودک و نوجوان باعث می‌شود ما در این حوزه ضعیف عمل کنیم. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، اداره نمایش، معاونت فرهنگی و هنری شهرداری و نهادهای مربوطه فعالیت‌های اندکی در این زمینه انجام می‌دهند اما همه این فعالیت‌ها درون سازمانی است.
- شما این همه نهاد و سازمان نام بردید، فعالیت این سازمان‌ها در مورد تئاتر نوجوان کافی نیست؟ البته اگر فعالیتی صورت بگیرد.
خیر کافی نیست. مثلا آموزش و پرورش هم می‌تواند یکی از بانیان بزرگ این حوزه باشد. ضمن این که ما نیاز به یک متولی بزرگ و برون سازمانی داریم تا علاوه بر برنامه‌ریزی در این حوزه آسیب شناسی هم صورت بگیرد. هیچ سازمانی خودش را در قبال تولید نمایش برای نوجوانان مسئول نمی‌داند.
بیشتر سازمان‌ها خودشان را مسئول ساخت نمایش برای کودکان می‌دانند. تازه اگر سازمانی برای کودکان هم نمایش تولید نکند هیچ کس نمی‌تواند به آن اعتراض کند. اگر آن سازمان بودجه کافی را داشته باشد می‌تواند تولید نمایش را از سر بگیرد و اگر نداشته باشد هم بدون واهمه چیزی برای عرضه کردن ندارد.
- مثلا این سازمان‌ها چه کار می‌توانستند بکنند؟
چند سال پیش جشنواره تئاتر کود ک ونوجوان تعطیل شد چون مرکز هنرهای نمایشی خیلی راحت عنوان کرد برای برگزاری جشنواره در این بخش بودجه نداریم. همه سازمان‌های دلسوز تئاتر کودک و نوجوان به این ماجرا اعتراض کردند و این موضوع خیلی جاها مطرح شد اما آن نهاد پاسخگوی هیچ کدام از این سوال‌ها نبود و کار خودش را کرد چون تصمیم گرفته بود جشنواره برگزار نکند.
- آخرین فعالیتی که برای تئاتر نوجوان و حرکت دوباره آن کردید چه بود؟
در سمیناری که سه ماه پیش در دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا در مورد تئاتر کودک و نوجوان برگزار شد، قرار بود رشته‌ای تخصصی به تئاتر کودک و نوجوان در این دانشگاه اختصاص داده شود تا علاقمندان با دانش کافی سراغ این حوزه بروند.
در این سمینار من مقاله ای تحت عنوان "سازمان نمایش و تئاتر کودک و نوجوان" ارائه دادم که مقاله مهمی در این زمینه بود و پیشنهادهای خوبی برای رفع معضل تئاتر کودک و نوجوان داشت. البته کارشناسان دیگر هم می‌توانند در این زمینه اظهار نظر کنند.
- چه پیشنهادی داده بودید؟
اساسنامه‌ای ارائه داده بودم که دوستان چند جلسه را به بررسی آن اختصاص دادند. اما نهایتا ما به اتفاق دیگری در این حوزه نیاز داریم.
- چه اتفاقی؟
دولت باید از امکانات خود در این زمینه استفاده کند. چون تئاتر در ایران بخش خصوصی ندارد. دولت باید همه نهاد ها را کنارهم جمع کند و از هر نهاد نماینده‌ای سر یک میز بنشاند تا با هم مذاکره کنند. این دقیقا همان اتفاقی است که در سازمان ملی جوانان می‌افتد. شاید شورای عالی انقلاب فرهنگی هم در این زمینه بتواند کاری انجام بدهد.
اگر دولت سال‌های سال دست روی دست بگذارد تا بخش خصوصی وارد ماجرا شود این اتفاق نمی‌افتد چرا که این بخش قدرت ریسک کردن و بودجه کافی را ندارند.
- فکر می‌کنید این بحث‌ها یا تئاتر نوجوان می‌تواند کاربردی داشته باشد؟
اگر در یک جمله بخواهیم مطرح کنیم که تئاتر کودک و نوجوان چه کاربردی می‌تواند برای نوجوان‌ها داشته باشد بهتر است بگوییم تئاتر کودک و نوجوان چه کاربردی نمی‌تواند داشته باشد!