در این مقاله، نکات و راهکارهایی برای بلندخوانی مشارکتی در کلاس درس را با شما به اشتراک می‌گذاریم.
هنوز روزی را که تمام کلاس درگیر داستان شده بودند به خاطر دارم. ما در صندلی‌هایمان نشسته بودیم و با هر کلمه‌ای که معلم‌مان از کتاب نامه‌هایی از ریفکا می‌خواند، بالا و پایین می‌شدیم. در جزیره الیس چه اتفاقی خواهد افتاد؟ بعد از تمام چیزهایی که ریفکا تحمل کرد، آیا او در نهایت به خانواده‌اش در امریکا خواهد رسید؟ یا او دوباره به لهستان برگردانده خواهد شد؟
هیچ‌چیز مانند یک بلندخوانی میخکوب‌کننده، نمی‌تواند توجه تمام کلاس را به خود جلب کند. حتی اگر کلاس متشکل از افراد جوان ۲۰ ساله‌ای باشد.
در دوران تحصیلات تکمیلی، استادی داشتیم که هر روز برای ما مطالبی می‌خواند تا اهمیت بلندخوانی برای دانش آموزان آینده‌مان را به ما نشان دهد.
او کاملا درست می‌گفت. بلندخوانی فواید بی‌شماری دارد:
- الگویی از خوب خواندن ارائه می‌کند
- دانش آموزان را تشویق به خواندن می‌کند
- دانش زمینه‌ای کودکان را توسعه می‌دهد
- توانایی درک مطلب را افزایش می‌دهد
- گنجینه لغات را وسعت می‌دهد
- مهارت‌های تفکر انتقادی را توسعه می‌دهد
- مهارت‌های گفتاری و گوش سپاری را از طریق بحث‌های کلاسی افزایش می‌دهد
- حس تعامل اجتماعی را در کلاس ایجاد می‌کند
آیا بلندخوانی به‌تنهایی کافی نیست؟ آیا لازم است که مشارکتی باشد؟
اهمیت بلندخوانی برای همه روشن است؛ اما آیا لازم است تا همیشه بلندخوانی با مشارکت همراه باشد؟ برای تدریس در طول یک روز کاری، موضوعات زیادی هستند که بایستی به آن‌ها فکر کرد. آیا نمی‌توان به انتخاب یک کتاب خیلی خوب از قفسه و لذت‌بردن از خواندن آن برای دانش آموزان بسنده کرد؟
مقاله «هنگام بلندخوانی از روش تعاملی استفاده کنید» را مطالعه کنید
من اولین کسی هستم که می‌گویم لازم نیست همیشه بلندخوانی مشارکتی داشته باشید. موقعیت‌های زیادی هستند، مثل موقعی که در منطقه کوهستانی k2 هستیم و کتابی در دست گرفته‌ایم تا تنها دقایقی را با آن بگذرانیم، زمانی که در انتظار تحویل گرفتن عکس‌هایی هستیم که سفارش چاپ‌شان را داده‌ایم، در مواقعی که اتوبوس تاخیر داشته است یا وقتی تنها ده دقیقه زمان از یک روز مدرسه باقی مانده و ما کار دیگری برای انجام دادن نداریم!
چطور می‌توان یک بلندخوانی را با مشارکت همراه کرد؟
ارزش بلندخوانی برای همه روشن است؛ حتی وقتی معلم به‌تنهایی کتاب را می‌خواند و دانش آموزان به‌صورت منفعلانه فقط گوش می‌دهند. ولی حیف است که به همین اندازه اکتفا کنیم. ما درباره تمام درس‌هایمان برنامه‌ریزی می‌کنیم، چرا درباره بلندخوانی‌هایمان هم کمی بیشتر فکر نکنیم؟
یک بلندخوانی مشارکتی می‌تواند هدفمند و برنامه‌ریزی شده باشد. شما می‌توانید پیش از حضور در کلاس کتابی را انتخاب کنید، نکات آموزشی (مثل مهارت‌ها و واژگان) آن را مشخص و (اگر دوست داشتید) با یادداشت‌های رنگی آن‌ها را نشانه‌گذاری کنید. این یادداشت‌ها را در بخش‌هایی از کتاب قرار دهید که می‌خواهید خواندن را متوقف و گفت‌وگو را آغاز کنید. بعد دوباره بخوانید و لذت ببرید!
در یک بلندخوانی مشارکتی بایستی این کارها را انجام دهید
پیش از خواندن:
- درباره نویسنده و تصویرگر صحبت کنید؛
- مرور کلی و گذرا بر کتاب داشته باشید (مثلا پشت جلد یا خلاصه داخل کتاب را بخوانید)؛
- فهرست کتاب را مرور کنید؛
- از دانش آموزان بخواهید درباره چیزهایی صحبت کنند که پیش از این درباره موضوع کتاب شنیده‌اند؛
- حدس بزنند چه چیزهایی در کتاب گفته خواهد شد.
حین خواندن:
- برای اطمینان از درک درست واژگان جدید خواندن را متوقف کنید؛
- همراه با خواندن بلند فکر کنید؛
- از دانش آموزان بخواهید ارتباط بخش‌های مختلف را با هم پیدا کنند؛
- دانش آموزان را تشویق کنید تا از طریق گفت‌وگو با بغل‌دستی‌شان، اجرای یک جمله یا بخش کوچکی از کتاب، کشیدن تصویری سریع، نوشتن یادداشت یا با شرکت در بحث‌های کلاسی با کتاب همراه شوند.
پس از خواندن:
- از دانش آموزان بخواهید که داستان را تعریف کنند؛
- از آن‌ها بخواهید چیزهایی را که یاد گرفته‌اند بیان کنند؛
- حدس‌های اولیه‌شان درباره کتاب را مرور کنید.
مدت زمان مناسب برای بلندخوانی مشارکتی چقدر است؟
یک بلندخوانی مشارکتی به‌سادگی ۳۰ دقیقه زمان را به خود اختصاص خواهد داد. اگر چنین مدت زمانی در برنامه کلاسی‌تان می‌توانید پیدا کنید، عالی است! اما معمولا برنامه‌ها فشرده‌تر از این چیده شده‌اند، در این صورت اختصاص دادن ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در روز برای بلندخوانی مشارکتی می‌تواند خوب باشد.
اگر برای نخستین بار می‌خواهید این کار را شروع کنید و نمی‌توانید به‌راحتی زمانی برای این کار پیدا کنید برای هر هفته تنها یک بلندخوانی مشارکتی را در نظر بگیرید. حتما در باقی روزهای هفته هم بلندخوانی داشته باشید اما یکی از روزها را به بلندخوانی مشارکتی اختصاص دهید. به‌مرور زمان روزهای بیشتری را اضافه کنید.
بسیاری از آموزگاران یک کتاب را برای چند روز خواندن در نظر می‌گیرند. در روز اول کل کتاب را می‌خوانند و در روزهای بعدی برای عمیق‌تر شدن مفاهیم و آموخته‌ها مجددا سراغ بعضی بخش‌های کتاب می‌روند.