هژدهم تیر، سومین سالگرد درگذشت مهدی آذر یزدی، پیشکسوت مجبوب ادبیات کودکان در ایران بود. امسال شورای فرهنگ عمومی، روز درگذشت آذر یزدی را به عنوان روز ادبیات کودکان نام گذاری کرده است. موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و کتابک نام گذاری روز ادبیات کودکان در یادبود آذر یزدی را ستایش می کند و نامگذاری زادروز او در ۲۷اسفند به نام روز ادبیات کودکان را شایسته تر می داند.
در زیر، بیانیه دبیرخانه دائمی بنیاد آذریزدی را به مناسبت سالگرد درگذشت او می خوانید:
هیجدهم تیرماه سال ۱۳۸۸ پیکر پیر نیک اندیش ادبیات کودکان ونوجوانان استاد مهدی آذر یزدی درخاک خرمشاه یزد به خاک سپرده شد تا راوی قصه های خوب برای بچه های خوب درسفری دیگر قصه هایش را روایت کند.
پیرنیک اندیش دیار ما سال های کودکی را در خرمشاه که حومه ای با فاصله از شهر یزد بود و اینک در میان شهر و درگذر مردمان و ماشین های پر سرعت جا خوش کرده است گذراند وچون دیگر بچه های آن زمان تا اندکی قد راست کرد به دستیاری پدر راه صحرا و کشاورزی پیش گرفت و بعدها از این کار به کارهای دیگر پرداخت تا بخشی از خرج خانواده را جبران کند و زندگی فقیرانه ای را بگذرانند.
راه به مدرسه نبرد، پدر اعتقادی به مدرسه های جدید نداشت وکتاب هایش را این دنیایی می دانست. پسر؛ اما درحسرت کتاب بود و خواندنی هایی کودکانه می جست که نبود. همین نداشتن ها و نبودن ها، او را از دل صحرا و کشاورزی وجوراب فروشی برگرفت و به شاگردی کتابفروشی کشاند تا در میان صفحه های کتاب اندک اندک قد بکشد و آرزوهای دور و درازش را درخیال های دور و دراز جست و جو بپروراند و چون دیگر جویندگان درسال های بعد به واقعیت درآورد.
وقتی دوچشم؛ بینا باشد و دل؛ سودایی؛ اگر درس و مشق مدرسه و معلم نباشد چندان غمی نیست و چنین شد که سال ها دو چشم خویش را در خطوط کتاب ها به جست و جو کشاند و عاشق کتاب شد و تا پایان عمر نیز پیوسته آن بقچه پارچه ای را با خود داشت تا اگر کتابی خواندنی یافت بخرد و در بقچه بپیچد و در اندرون خلوت خویش عاشقانه ببوید و بخواند که در پود جانش این خواندن لذتی تنیده بود که با هیچ لذتی همسنگ نبود.
آذریزدی نیز چشم ما بود چشم بینای همه کسانی که می دانستند بچه های خوب را کتاب های خوب با زندگی آشنا می کند و در سراشیب عمر همراه و همنشین است تا ارزش های انسانی را پاس بدارند و از بدی ها پرهیز کنند.
همه هستی پیر مرد اخلاص او بود و اخلاص را چنان آیینه ساخته بود که سادگی کلام وبی پیرایگی بودنش، ساده زیستن و تواضع و فروتنی اش را بسیاری نشناختند. او نه شهرت می خواست و نه دل به ثروت این جهانی و زندگی در خانه های آن چنانی سپرده بود. خانه ای به او می دادند که آسوده تر زندگی کند. کودکانه بهانه می آورد وگریز پا به همان خانه معهود که پراکنده از مجلات وروزنامه ها و گوشه به گوشه انبوهی ازکتاب بود باز می گشت و درکنج دلنشین خویش نرد عشق با پری سرزمین های اندیشه می بافت.
چنین بود که هشت جلد کتاب قصه های خوب برای بچه های خوب را از میان هزاران قصه در متون کهن ادب فارسی با دقتی بی نظیر انتخاب کرد و با زبان ساده برای بچه ها بازنوشت و چون لذت خواندن آن را در بچه ها دید با گشودگی خاطر دیگر بار متون کهن ادب فارسی را پیش رو نهاد و از آن کتاب ها؛ مجموعه ده جلدی قصه های تازه از کتابهای کهن را بازنویسی کرد . قصه های ساده از یادهای زندگیش را نوشت. تجربه شاعری را در سرودن مثنوی بچه خوب به کار گرفت و دردهای زندگیش را با شعر قند و عسل باز گفت تا زخم قضاوت های نادرست را نشان دهد.
گربه تنبل و گربه ناقلا را نیز با نگاهی پیرامونی به زندگی بازنمایی کرد و بالاخره برای آن که وسعت نگاه خویش را در عرصه ادبیات ایران بنمایاند به تصحیح مثنوی معنوی پرداخت و با همتی ستودنی این کار را به پایان برد و براین گفته خویش پای فشرد که کوکب بخت او را درزمانی که دیگر در این جهان نیست خواهند شناخت. اکنون آن زمان فرا رسیده است .
روایتگر با اخلاص قصه های ایران، مرحوم استاد مهدی آذر یزدی سه سالی است که در میان ما نیست. برما بوده است که قدرشناس او باشیم. این که در این سه سال هنوز بنای یادبود او را نساخته ایم جای افسوس و گله فراوان دارد اما افسوس بزرگتر آن است که چندان تلاش نکرده ایم تا آثار او را واکاوی کنیم و سال ها تجربه نویسندگی او را بشناسیم.
دبیرخانه دائمی بنیاد آذر یزدی از این که پیگیری ها به بار نشست و هیجدهم تیرماه روز در گذشت استاد مهدی آذر یزدی از طرف شورای فرهنگ عمومی کشور روز ادبیات کودک ونوجوان نامگذاری شد تا در تقویم ملی ایران قرار گیرد، بسیار خرسند است و این فرصت را غنیمتی بزرگ می داند تا در سومین سالروز در گذشت استاد مهدی آذر یزدی این فراخوان عمومی را اعلام دارد که درسراسر ایران دوست داران آذر به انجمن دوستداران آذر یزدی بپیوندند و با بیان دیدگاه ها وپیشنهادهای خود فرصتی فراهم آورند تا در سال پیش رو بتوانیم مقدمات برگزاری کنگره یادمان آذر یزدی را چنان که در خور و شایسته است برنامه ریزی و اجرا کنیم.
به این بیندیشیم که خانه پیرمرد قصه های خوب برای بچه های خوب را در فهرست آثار فرهنگی ایران جای دهیم و به آن چه قرار بوده است عمل کنیم مروری داشته باشیم و به یاد بیاوریم کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پیگیر تأسیس پژوهشکده ادبیات کودکان و نوجوانان در یزد باشد که مصوب شده است تا مرکز مطالعات تخصصی ادبیات کودک و نوجوان نیز در این پژوهشکده علاقمندان به حوزه پر مخاطب ادبیات کودک را یاوری نماید.
با همت اساتید ادب فارسی دانشگاه یزد زمینه نگارش پایان نامه های دانشجویی و مقالات تحقیقی و پژوهشی درباره آثار آذریزدی فراهم آید. برگزاری دوسالانه های تصویر سازی، وسعت نگاه و رنگ را پیش چشم های مشتاق برگشاید. نشان آذر یزدی را بر سینه ناشران و نویسندگان و تصویر گران کتاب کودک بنشانیم و درحوزه نمایش و پویانمایی آثار او دستمایه نمایش هایی برای کودکان و نوجوانان گردد.
باتشکیل انجمن قصه گویی، مادران وپدران، معلمان و مربیان به بازگویی قصه های خوب برای بچه ها بنشینند. نویسندگان و دست اندر کاران نشر در حوزه ادبیات کودک ونوجوان با تولید آثارخلاق تلاش پیر نیک اندیش ادبیات کودک و نوجوان را ارج نهند تا پیر مرد قصه ها تکرار کند آدم های خوب آدم هایی هستند که بچه های خوب تربیت می کنند و گره گشای مشکلات هستند چنان که او خود چنین کرده بود و با شکوهی سخت ستودنی در آن سال های دور که کتاب هایی خوب در بازار کتاب برای بچه ها نیافته بود و یا کم یافته بود به رفع این مشکل دست همت گشوده بود و غریب و تنها اما استوار و توانا خواندنی هایی دلنشین خلق کرده بود.
درسومین سالگرد یادمان آذر یزدی یاد اورا عزیز وبزرگ می داریم و براین عهد سوگند می خوریم که تلاش کنیم کاستی ها جبران گردد. فردا و فرداها فرصت خدمت به ادبیات کودکان و نوجوانان با یاد و دستمایه از آثار او باشد و آرزو کنیم خداوند مرحوم استاد مهدی آذر یزدی را را از رحمت بی منتهای خویش هر چه افزون تر بهره مند نماید.
اسدالله شکرانه، مسئول دبیرخانه دائمی بنیاد آذر یزدی