دانش آموزان دارای اوتیسم ممکن است نیازهای ویژه‌ای در زمینه‌های یادگیری، مهارت‌های اجتماعی و ارتباط‌گیری داشته باشند. این ده راهکار ساده این امکان را به آموزگاران می‌دهد که به این نیازها جهت دهند و بهترین بازدهی را از دانش آموزان مبتلا به اوتیسم داشته باشند.
درحالی‌که اغلب آموزگاران بر سر این توافق دارند که هیچ دستور‌العمل مشخصی برای یاد دادن به یک یا گروهی از دانش آموزان وجود ندارد، به طور حتم بعضی رهنمون‌ها هستند که می‌توانند برای پشتیبانی از دانش آموزان با نیازهای ویژه به شما کمک کنند. دانش آموزان دارای اوتیسم ممکن است نیازهای ویژه‌ای در زمینه‌های یادگیری، مهارت‌های اجتماعی، و ارتباط‌گیری داشته باشند. بنابراین آموزگاران نیاز دارند که برای هر کدام از این احتیاج‌ها راه‌حل‌های مناسبی داشته باشند.
این مقاله به آموزگاران کمک می‌کند تا این نیازها را جهت دهند و بهترین نتیجه‌ها را در مراحل مختلف یادگیری با دانش آموزان دارای اوتیسم داشته باشند.
۱. درباره دانش آموزان دارای اوتیسم از خود آنان بیاموزید
در بسیاری از مواقع، هنگامی که آموزگاران می‌خواهند درباره دانش‌آموزی اطلاعات کسب کنند به پرونده تحصیلی او مراجعه می‌کنند. درحالی‌که این پرونده‌ها می‌توانند یکی از منابع اطلاعاتی باشند؛ اما مهم‌ترین منبع اطلاعاتی نیستند. آموزگارانی که می‌خواهند درباره دانش آموزی اوتیسمی اطلاعات بیش‌تری کسب کنند باید از خود او بپرسند.
برخی از کودکان تمایل دارند و می‌توانند که این اطلاعات را بدهند در حالی که برخی دیگر نیاز به نوازش کردن و حمایت اعضای خانواده دارند. شاید لازم باشد آموزگاران برای به دست آوردن چنین اطلاعاتی از هزاران راه ممکن وارد شوند. به عنوان نمونه، ممکن است از کودک بخواهند فرمی را پر کند یا برای یک مصاحبه بنشیند. یکی از آموزاگاران از دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم خود خواسته بود فهرستی از راهنمایی‌هایی که فکر می‌کند برای یاد دادن به کودکان دارای تمایز مناسب باشد، ارائه بدهد. سپس آموزگار آن راهنما را چاپ کرد و میان تمام آموزگاران مدرسه پخش کرد.
اگر کودک مبتلا به اوتیسم نمی‌تواند اطلاعات قابل اعتمادی ارائه دهد، آموزگاران می‌توانند برای کمک گرفتن به خانواده‌ها مراجعه کنند. خانواده‌ها می‌توانند از کارهایی که برای یادگیری او در خانه انجام می‌دهند سخن بگویند یا ویدئوهایی از کودک، در حال شرکت در برنامه‌های مختلف خانوادگی و اجتماعی نشان بدهند.
۲. کودکان را مجذوب کنید
در هر زمان ممکن، آموزگاران باید از علاقه‌ها، حوزه‌های قدرت، مهارت‌ها، حوزه‌های تجربی‌‌شان و حتی انواع جایزه‌ها و هدیه‌ها به عنوان وسیله‌هایی برای تعلیم دادن استفاده کنند. به عنوان نمونه علاقه دانش آموز دارای اوتیسم به سیستم مسیریابی جی.پی.اس می‌تواند در یاد دادن بسیاری از مفاهیم به او موثر باشد؟ در آموزش خواندن (نحوه استفاده آن)، آموزش مهارت‌های جدید ریاضی (یک جی.پی.اس انسان باشید و کوتاه‌ترین مسیر را بین دو مسیر محاسبه کنید)، یا سوال‌های جذاب اجتماعی (دنیا چه فرقی می کرد اگر کریستف کلمب در زمان خودش جی.پی.اس داشت؟).
۳. فضای صحبت کردن به آن‌ها بدهید
در هر کلاسی، دسته‌ای از دانش‌آموزان توانایی ایجاد بحث گروهی یا بحث‌های کلاسی دارند. از آن‌جایی که برای این کودکان برون‌گرا بسیار مهم است که صدای خودشان را در کلاس داشته باشند، به طور یکسان برای دیگر کودکان نیز مهم است که امکان به اشتراک گذاشتن یا به چالش کشیدن ایده‌های خود را داشته باشند، سوال بپرسند، پاسخ بدهند و افکارشان را مبادله کنند؛ کودکانی مانند کودکان خجالتی و ساکت، کودکانی که زبان فارسی، زبان دوم آن‌ها محسوب می‌شود (زبان مادری آن‌ها زبانی جز فارسی است)، و کودکان با نیازهای ویژه. برای اطمینان از این که همه کودکان امکان ارتباط‌گیری را پیدا کنند، آموزگاران باید چهارچوب‌ها و برنامه‌هایی را در نظر بگیرند که امکان این تبادل را به آن‌ها بدهد.
در یک کلاس، از کودکان چندین بار در روز خواسته می‌شد که «بچرخند و با یک‌دیگر صحبت کنند». یک آموزگار تاریخ در دبیرستانی در طول سال از این شیوه استفاده کرد تا سخنرانیهای طولانی خود را بشکند و زمینه‌ای را برای کودکان فراهم کند تا آموزگار یک‌دیگر باشند. پس از سخنرانیهای کوتاه پانزده دقیقه‌ای، از دانش‌آموزان می‌خواست که به سمت دانش‌آموز کناری خود برگردند و جواب پرسش خاصی را به آن‌ها بدهند یا چیزی را که در آن لحظه درس داده شده بود، دوباره تکرار کنند. به عنوان نمونه، پس از یک سخن‌رانی کوتاه درباره ریاست جمهوری، از دانش‌آموزان خواست تا پیرامون «مردم آمریکا چه خواسته‌هایی را از رئیس جمهور خود دارند؟» و «چگونه این فهرست خواسته‌ها در طول زمان تغییر شکل داده است؟» به گفت‌و‌گو بپردازند. یک دانش‌آموز با مشکل سندروم آسپرگر که نیاز داشت در طول روز روی یک مبحث تمرکز یا گفت‌و‌گو کند می‌توانست آن‌ها را به صورت روزانه تمرین کند.
آموزگاران می‌توانند فضای گفت‌و‌گو را این گونه فراهم کنند که در میان بحث‌های کلاسی به دانش‌آموزان وقت آزاد بدهند. یکی از راه‌های آن، درخواست نشان دادن عکس‌العمل‌های فیزیکی خاص به یک مبحث است. برای نمونه به جای این که بپرسید:
«آیا کسی کسری را می‌شناسد که مساوی با نصف باشد؟»
آموزگار می‌تواند بگوید:
«هر کس فکر می‌کند کسری را می‌شناسد که مساوی نصف باشد، بایستد!»
این سیستم نه تنها این امکان را به همه کودکان می‌دهد که پاسخ دهند، بلکه به نوعی امکان اجرای یک فرمان را می‌دهد، چیزی که در اکثر مواقع از جانب دانش آموزان دارای اوتیسم پذیرفته می‌شود. عکس‌العمل‌های فیزیکی افزون بر این که برای همه کلاس به‌ویژه برای کودکانی که درون‌گرا‌تر، مناسب هستند، بهترین انتخاب برای ایجاد کلاسی خاص و متمایزند.
در کتاب «کلیدهای رفتار با کودک مبتلا به اوتیسم» توضیح داده که اوتیسم چیست و چگونه تشخیص داده می‌شود. این کتاب حاوی اطلاعاتی برای والدین کودکان مبتلا به اوتیسم می‌باشد و به آنان کمک می‌کند تا با مشکل اوتیسم روبه‌رو شوند و احساسات فرزندشان را درک کنند.
۴. به کودکان انتخاب‌های متفاوت بدهید
انتخاب‌ها نه تنها ممکن است این احساس را به کودکان بدهد که بر زندگی خود کنترل دارند، بلکه موقعیتی‌ست که درباره خودشان به عنوان دانش‌آموز و آموزنده بیاموزند. داشتن قدرت انتخاب به ویژه در رابطه با دانش آموزان دارای اوتیسم که نیازهای ویژه‌ای دارند، بسیار اهمیت پیدا می‌کند. هنگامی که راجع به فضای آموزشی آن‌ها، وسایل مورد نیاز برای آموزش و ارتباط صحبت می‌کنیم، داشتن قدرت انتخاب می‌تواند تقریبا در تمام بخش‌های مدرسه گنجانده شود. کودکان می‌توانند انتخاب کنند که کدام تمرین را انجام دهند، چه نقشی را در یک تمرین گروهی داشته باشند و چگونه راهنمایی و حمایت خصوصی بگیرند. نمونه‌هایی از انتخاب‌هایی که می توان در کلاس به کودکان داد:
پنج تمرین از ده تمرینی را که بهتان واگذار شده است، انجام دهید:
- تنها یا با یک گروه کوچک کار کنید
- برای خودتان یا به همراه یک دوست بخوانید
- از مداد، خودکار یا از کامپیوتر استفاده کنید
- تحقیق خود را یا در کتابخانه یا در اتاق مرجع انجام دهید
- به وسیله تصویر یا به وسیله نوشته نکته برداری کنید
۵. به جایگزین‌های نوشتن فکر کنید
نوشتن می‌تواند برای دانش آموزان دارای اوتیسم یکی از فعالیت‌های بسیار مشکل و دردسرساز باشد. برخی از کودکان اصلا نمی‌توانند بنویسند و آن‌هایی هم که می توانند، بسیار سختشان است. در راستای کمک به کودکی که نوشتن برایش مشکل است، آموزگار می‌تواند کودکی که سعی در نوشتن یک حرف، یک جمله یا تعدادی خط را دارد، به طور نامحسوس تشویق کند. آموزگاران می‌توانند همچنین اجازه تایپ به وسیله کامپیوتر یا دستگاه تایپ را بدهند.
۶. در مرتب بودن به دانش آموزان دارای اوتیسم کمک کنید
درحالی که برخی از دانش آموزان دارای اوتیسم به شدن مرتب هستند، برخی دیگر احتیاج به کمک برای پیدا کردن چیزهای گوناگون خود دارند. به آنان کمک کنید کمد و میزشان را مرتب نگه دارند و همچنین مواظب باشید که مشقشان را در آخر روز به همراه خودشان به خانه ببرند. سعی کنید از راهکارهایی استفاده کنید که برای تمامی کودکان مفید باشد. به عنوان نمونه، آموزگار می‌تواند از کودکان بخواهد که همه مشق‌هایشان را با هم انجام دهند، کیف‌هایشان را با هم جمع کنند، وسایل را با هم به کناری بگذارند و با هم میزشان را تمیز کنند. مشخص کردن زمان‌های ویژه‌ای برای این کار‌ها در کلاس، باعث می‌شود این فرصت به دانش‌آموزان داده شود که مرتب باشند و به چگونگی جمع کردن وسایلشان برای رفتن به خانه توجه کنند. برخی از مهارت‌های خاص نیز در این زمان‌ها قابل تدریس هستند. (مانند درست کردن فهرست کارهایی که باید انجام بدهند و اولویت بندی برنامه‌هایشان)
۷. هنگام انواع دگرگونی‌ها و تغییرات، کودکان دارای اوتیسم را حمایت کنید
برخی از کودکان دارای اوتیسم با هرگونه انتقالی دچار مشکل می شوند. برخی از آن‌ها هنگام انتقال از محیطی به محیط دیگر اذیت می‌شوند، درحالی که گروهی هنگام انتقال از فعالیتی به فعالیت دیگر این ناراحتی را تجربه می‌کنند. افراد دارای اوتیسم گزارش می‌کنند که دگرگونی‌ها می‌تواند برای آن‌ها بسیار سخت باشد به این دلیل که برایشان ایجاد استرس می‌کند و به آن‌ها احساس از خودبیخودشدگی می‌دهد. آموزگاران می‌توانند این ناراحتی‌ها را هنگام انواع دگرگونی‌ها، چنین تسکین بدهند:
از یک ساعت تصویری استفاده کنید که کودکان بتوانند زمان را در طول یک فعالیت درنظر داشته باشند.
به کودکان قبل از هرگونه انقال یا دگرگونی‌ای هشدار بدهید.
برای یک شاگرد یا تمام کلاس یک سری فعالیت‌های جمعی انتقالی درنظر بگیرید مانند نوشتن در دفترچه‌شان یا برای دانش‌آموزان کوچک‌تر، خواندن شعری در رابطه با «مرتب کردن»
هنگام هرگونه انتقال یا دگرگونی‌ای از کودکان بخواهید که جفت بشوند. در کلاس‌های ابتدایی، آموزگار می‌تواند از کودکان بخواهد که از جایی به جایی دیگر بروند اما حتما به همراه یک نفر دیگر. در کلاس‌های متوسطه یا دبیرستان، دانش‌آموزان می-توانند فردی را به عنوان همراه انتحاب کنند تا در هنگام زنگ‌ها تفریح به همراه او قدم بزنند.
از وسیله‌ای کمکی استفاده کنید (یک اسباب بازی، یک شی یا یک تصویر).
۸. فضای راحتی را در کلاس ایجاد کنید
برخی از دانش آموزان دارای اوتیسم نمی‌توانند در کلاس موفق باشند به این دلیل که راحت نیستند یا احساس ناامنی می‌کنند یا حتی در فضا درسی احساس ترس دارند. ایجاد کردن فضایی مناسب می‌تواند به اندازه هر تکنیک تدریسی یا وسیله آموزشی در موفق شدن دانش‌آموز موثر باشد. کودکان دارای اوتیسم در محیط‌هایی که بتوانند در آن راحت یا امن باشند بیشترین بازدهی را خواهند داشت. ایده‌هایی که برای درست کردن فضای مناسب در کلاس وجود دارد؛ ایده‌هایی همچون ارائه دادن انتخاب برای محل نشستن (مانند صندلی‌ها بالشتی یا صندلی‌ها راحتی)؛ کم کردن نور مستقیم تا جایی که ممکن باشد (مانند استفاده از نور پروژکتوری به سمت بالا، دادن یک عینک به کودکی که چشمش به طور خاص حساس است) و کم کردن صدا‌هایی که منجر به شکستن تمرکز کودکان می‌شود (مانند ارائه دادن گوشی یا هدفون برای فعالیت‌ها خاص).
۹. زمان‌های استراحت داشته باشید
برخی از کودکان هنگامی که میان انجام دو کار استراحت می‌کنند یا زنگ تفریح دارند (راه می‌روند، بدنشان را کش می‌دهند یا به سادگی کاری انجام نمی‌دهند) بهترین حالت بازدهی را داشته باشند. برخی از دانش‌آموزان نیاز به فاصله‌هایی زمانی دارند که در آن مدت کمی راه بروند؛ این فاصله‌ها می‌توانند هر زمانی بین دو ثانیه تا پانزده یا بیست دقیقه نگه داشته شوند. برخی از کودکان احتیاج دارند که از پله‌ها چندبار بالا و پایین بروند، برخی دیگر همان قدر برایشان کافی است که چرخی در کلاس بزنند.
یکی از آموزگارانی که اهمیت این فاصله‌ها را دریافت، تصمیم گرفت آن‌ها را برای تمام کودکان بگذارد. او گاهی به کودکان سوالی می‌داد تا در رابطه با پاسخ آن بحث کنند (مانند شما در رابطه با احتمال چه می‌دانید؟) و سپس آن‌ها را راهنمایی می‌کرد تا با یک همراه در کلاس راه بروند و با هم گفت‌و‌گو کنند.
۱۰. به کودکان فضای فعالیت و دخالت بدهید
اگر می‌خواهید کودکان رفتار درست را بیاموزند، باید در فضای ویژه‌ای قرار بگیرند که ببینند همراهانشان چگونه حرف می‌زنند و کنش دارند. اگر باید کودکان رفتار اجتماعی را بیاموزند، باید در فضایی باشند که بتوانند از دیگران بشنوند و بیاموزند. اگر کودکان به حمایتی ویژه برای آموزش آکادمیک احتیاج دارند، آموزگاران باید ببینند که آن‌ها در فضای اختصاصی کلاس چگونه رفتار می‌کنند تا دریابند که چگونه می‌توانند آن‌ها را حمایت کنند.
اگر این درست باشد که ما به وسیله عمل می‌آموزیم، بنابراین بهترین راه برای حمایت کردن از دانش آموزان دارای اوتیسم در کلاس‌های ویژه این است که به آن‌ها فضای کنش بدهیم.
- در ارتباط با اوتیسم در کودکان بیشتر بخوانید: