زهره قایینی نامزد دریافت دومین دوره‌ی جایزه‌ی ترویجگر برجسته‌ی خواندن ایبی- آی‌رید IBBY-iRead (من می‌خوانم) شد. این جایزه را «بنیاد آی‌رید شنژن» با همکاری «دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان» (ایبی)، برای قدردانی از ترویجگران برجسته‌ی کتابخوانی در گستره‌ی جهانی، بنیاد گذاشته است. دو نهاد معتبر ادبیات کودکان، شورای کتاب کودک به‌عنوان شاخه‌ی ملی ایبی در ایران، و شاخه‌ی ملیِ ایبی در کشور کانادا، امسال زهره قایینی را به عنوان نامزد این جایزه معرفی کرده‌اند. این دومین بار است که زهره قایینی نامزد جایزه‌ی آی‌رید می‌شود. این نویسنده، پژوهشگر و ترویجگر ادبیات کودکان در سال ۲۰۲۰ نیز از سوی ایبی کانادا برای دریافت نخستین دوره‌ی این جایزه معرفی شد و در فهرست 18 ترویجگر برجسته‌ی نامزد دریافت این جایزه قرار گرفت.
نادر موسوی، نویسنده، آموزشگر و مروج کتابخوانی در میان کودکان و نوجوانان افغانستانی مناطق مهاجرنشین ایران نیز دیگر نامزد معرفی شده از سوی شورای کتاب کودک برای دریافت جایزه ایبی- آی‌رید 2022 است.
جایزه‌ی ترویجگر برجسته خواندن ایبی- آی رید IBBY-iRead جایزه‌ای است که هر دو سال یک بار به دو ترویجگر برجسته خواندن اهدا می‌شود. این جایزه مشوق افرادی است که حداقل سه سال، با نوآوری و خلاقیت، در زمینه خواندن با کودکان و نوجوانان فعالیت کرده باشند و فعالیت‌شان تداوم داشته باشد. این فعالیت‌ها می‌تواند فعالیت‌هایی مانند ایجاد پروژه‌های کتابخوانی و اجرای فعالیت‌های پویا در این پروژه‌ها، ترویج مؤثر خواندن و راهبردهایی در این راستا و حمایت از حق کودکان برای خواندن باشد.
زهره قایینی مدرس، نویسنده و پژوهشگر در گستره‌ی فرهنگ و تاریخ کودکی، از پایه‌گذاران «موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان»، یکی از دو نویسنده‌ی اصلی مجموعه‌ی ده جلدی «تاریخ ادبیات کودکان» و نویسنده‌ی کتاب «تصویرگری کتاب‌های کودکان» است. او در حال حاضر مدیریت مؤسسه‌ی پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و برنامه‌ی ترویج کتابخوانی «با من بخوان» را بر عهده دارد.
برنامه‌ی «با من بخوان» که از سال ۱۳۸۹ اجرا می‌شود، به ترویج کتابخوانی برای کودکان محروم و کودکان در بحران می‌پردازد. این برنامه بر پایه‌ی شعار اصلی «همه‌ی کودکان حق دارند کتاب‌های باکیفیت بخوانند» می‌کوشد کتاب‌های مناسب و باکیفیت را به دست کودکانی برساند که در شرایط معمول زندگی به این گونه از کتاب‌ها دسترسی ندارند. «با من بخوان» بر تقویت سواد پایه و سهیم شدن کتاب با کودکان و نوجوانان با روش بلندخوانی، گفت‌وگو و نمایش در پیوند با کتاب تمرکز دارد تا هم‌زمان با ایجاد لذت و شوق خواندن، تأثیرگذاری ژرف‌تری بر ذهن و جان کودکان بگذارد. این برنامه بر اساس این رویکرد، افزون بر گزینش آگاهانه کتاب‌های مناسب و باکیفیت و رساندن آن به دست کودکان، تلاش دارد با برگزاری کارگاه‌های گوناگون، مربیان و آموزگاران و خانواده‌ها را در زمینه شیوه‌های آموزش خلاق سواد پایه، بلندخوانی و فعالیت‌های در پیوند با آن توانمند کند.
برنامه‌ی «با من بخوان» در سال ۲۰۱۶ برنده‌ی جایزه‌ی آساهی ـ ایبی، برجسته‌ترین و معتبرترین جایزه ترویج کتابخوانی در جهان شد. همچنن این برنامه از سال ۲۰۱۷ تاکنون پنج بار پیاپی از سوی چند نهاد بین‌المللی نامزد دریافت جایزه‌ی یادبود آسترید لیندگرن (جایزه آلما)، بزرگ‌ترین جایزه‌ی ادبیات کودکان و نوجوانان و دومین جایزه بزرگ ادبیات در جهان، شده است.
برنامه‌ی «با من بخوان» با هدایت زهره قایینی در این سال‌ها، به‌طور رسمی و غیررسمی، به‌طور آشکار و نهان روی دیگر برنامه‌های ترویج کتابخوانی در ایران تأثیر مثبت داشته است. برای همراهان این برنامه همیشه و هنگامی‌که تجربه‌ی دیگر ترویجگران در ایران را مرور می‌کنند و تأثیر این برنامه را در کار آن‌ها می‌بینند، که اکنون به‌جای توزیع کتاب و ساخت کتابخانه‌های رها شده، اولویت نخست‌شان را کتاب خواندن و اجرای برنامه‌های کتابخوانی برای کودکان محروم قرار داده‌اند، نمی‌توانند این حس شادی را در خود پنهان کنند که ترویج کتابخوانی را از کاری پراکنده و بی‌برنامه به فرهنگ‌سازی و کاری برنامه‌ریزی‌شده سوق داده‌اند. نادر موسوی، دیگر ترویجگر نامزد این جایزه نیز با برنامه‌ی «با من بخوان» همکاری دارد و کتابخانه فرهنگ که با مدیریت او اداره می‌شود یکی از کتابخانه‌های فعال عضو گروه بزرگ کتابخانه‌های «با من بخوان» است.
ماریت تورن کویست تصویرگر و نویسنده‌ی برجسته‌ی هلندی، که در سال ۲۰۲۰ به‌همراه زی‌هو یونگ‌شین از چین، برنده‌ی نخستین دوره‌ی جایزه‌ی آی‌رید بود نیز یکی از اعضای خانواده‌ی بزرگ «با من بخوان» و از پشتیبانان جهانی این برنامه است. این تصویرگر و ترویجگرِ توانا که تاکنون دوبار از سوی «مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان» و برنامه‌ی «با من بخوان» به ایران دعوت شده، در چند سال گذشته، در حوزه‌های گوناگون همکاری‌های مستمر و مؤثری با این برنامه داشته است.
زهره قایینی علاوه بر فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و ترویجی، در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۰ به ریاست هیئت‌داوران جایزه جهانی هانس کریستین آندرسن برگزیده شد. او تنها ایرانی است که تاکنون به این جایگاه مهم جهانی دست‌یافته است. قایینی همچنین به‌عنوان عضو هیئت‌داوران بین‌المللی جایزه نامی کره جنوبی در سال‌های ۲۰۱۳، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ حضورداشته است. او به نمایندگی از شورای کتاب کودک ایران به‌عنوان عضو هیئت‌مدیره دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان برای دوره دوساله ۲۰۱۶–۲۰۱۸ نیز انتخاب‌شده است.
زهره قایینی در حال حاضر سرپرستی طرح مطالعات کودکی را که به تاریخ تکوین مفهوم کودکی در ایران می‌پردازد برعهده دارد. او کتاب‌های زیادی هم برای کودکان و نوجوانان ترجمه و تالیف کرده و نویسنده و مترجم آثار متعددی در زمینه‌ی ترویج کتابخوانی، آموزش و ادبیات کودکان برای بزرگسالان است.
شورای کتاب کودک دلایل انتخاب زهره قایینی به عنوان یکی از نامزدهای دریافت جایزه آی‌رید را این گونه بیان کرده است:
- -تأثیر طرح «با من بخوان» بر پایه‌ی تقویت بنیان‌های سواد پایه از راه ادبیات بر آموزش سواد و رشد زبانی کودکان و دانش آموزان در مناطق دوزبانه مانند سیستان و بلوچستان؛
- -ارتقای بیش از هشتاد درصد دانش‌آموزان شرکت‌کننده در طرح «تقویت بنیان‌های سواد پایه از طریق ادبیات» به سطح مطلوبی از رشد زبانی، اجتماعی، شخصیتی و شناختی. همچنین آموزگاران شرکت‌کننده در این طرح با توجه به دستاوردهای شگفت‌آور آن، انگیزه‌ی بیش‌تری برای کتابخوانی و کار با کودکان پیداکرده‌اند. این آموزگاران نسبت به گذشته از دانش بیش‌تری در زمینه‌ی ادبیات کودکان و شیوه‌های کتابخوانی برخوردار شده‌اند؛
- -تحت پوشش قرار دادن بیش از ۳۰۰ هزار کودک (۰ تا ۱۶ سال) و ۸ هزار آموزگار مناطق محروم در ۲۳ استان و کودکان خانواده‌های کم برخوردار و کودکان در بحران در برنامه‌ی با من بخوان؛
- -تمرکز بر آموزش‌وپرورش کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی. آموزش این گروه‌های سنی بر پایه‌ی تراز رغبت یا interest level کودکان شکل گرفته است. در این روش کودکان افزون بر جهت‌گیری معنااندیشانه نسبت به جهان و هستی و محیط‌زیست، از آموزش لذت می‌برند و باانگیزه و شادی می‌آموزند؛
- -تهیه‌ی کتاب برای گروه‌های مختلف سنی همراه با دست نامه‌های ویژه‌ی مربیان و آموزگان برای ترویج خواندن؛
- -پیشرفت تحصیلی مخاطبان به دنبال اجرای طرح «با من بخوان»، بهبود روان‌خوانی، پرورش خلاقیت، بالا رفتن اعتمادبه‌نفس، تفکر نقادانه، دستیابی به مهارت‌های اجتماعی، تقویت مهارت‌های فردی، علاقه‌مندی به خواندن و توجه به ارزش‌های زندگی و ارزش‌های زیست‌محیطی؛
- -اجرای برنامه‌ی «با من بخوان» در همه‌ی فصل‌های سال و در مکان‌های مختلف مانند مدرسه‌ها، کتابخانه‌های آموزشگاهی، کتابخانه‌های محلی، شیرخوارگاه‌ها و بیمارستان‌های کودکان در شهرها و روستاهای بسیاری از نقاط ایران؛
- -بالا بردن سطح آگاهی خانواده‌ها درباره‌ی نقش کلیدی کتابخوانی از دوره‌ی نوزادی در رشد همه‌جانبه‌ی کودک؛
- -برگزاری کارگاه‌های مستمر برای مادران، پدران و بزرگسالانی که با کودکان کار می‌کنند و توانمندسازی آن‌ها در دستیابی به روش درست و مؤثر کار با کودکان؛
- -برگزاری کارگاه‌ها (کتابداری، آشنایی با ادبیات کودک و…) و نظارت مستمر بر عملکرد آن‌ها به‌منظور تربیت مربی و ترویجگران محلی؛
- -اعلام آمادگی برای مشارکت و همیاری با گروه‌ها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی درزمینه‌ی آموزش مناسب و باکیفیت مطلوب، برابر با تراز رغبت کودکان به‌ویژه کودکان مناطق محروم؛
- -جلب پشتیبانی‌های ملی و بین‌المللی برای پیشبرد برنامه‌ی «با من بخوان»؛
- -ارائه‌ی طرح و راه‌اندازی پایگاه مجازی ترویج خواندن (سایت کتابک) در مورد ادبیات کودک، رخدادهای مربوط به این حوزه، معرفی کتاب‌های مناسب و مطالب آموزشی برای پدران و مادران در ارتباط با کودکان و همچنین ارائه‌ی پانزده‌هزار مقاله‌ی مرتبط با بیش از روزانه پنج‌تا شش هزار بازدیدکننده.
اسامی برندگان این جایزه در کنفرانس مطبوعاتی ایبی در نمایشگاه کتاب کودک بولونیا اعلام می‌شود و این برگزیدگان جایزه‌ی خود را در کنگره‌ی جهانی ایبی 2022 دریافت خواهند کرد.
درباره‌ی جایزه‌ی ایبی آی‌رید و معیارهای آن بیش‌تر بدانید
اطلاعیه سایت شورای کتابک کودک - معرفی قایینی به عنوان نامزد جایزه آی‌رید 2022
ماریت تورن‌کویست یکی از دو برنده جایزه‌ی آی‌رید 2020
با برنامه‌ی با من بخوان آشنا شوید
کتاب‌های ترجمه شده توسط زهره قایینی
با کتابخانه فرهنگ عضو گروه «با من بخوان» به مدیریت نادر موسوی آشنا شوید