اتاق اسباب بازی در خانه کتابدار کودک و نوجوان

بازی وسیله ای برای رشد همه جانبه کودک است و نقش به سزایی در رشد اجتماعی، عاطفی، فيزيكی، ‌زبانی، کلامی و شناختی كودكان داراست، هنگامی که ابعاد رشد کودک و نقش بازی را در این فرایند بشناسیم، با این چالش رو به رو می شویم که چه کنیم تا کودکمان بتواند به بهترین نحو در زندگیش بازی کند.

روان شناسان کودک وآموزگاران مطالعاتی در این زمینه انجام داده اند و پیشنهاد هایی به پدر و مادرها ارائه شده تا بتوانند از طریق بازی به رشد کودکان خود کمک کنند. با توجه به اهمیت و ویژگی های مهم بازی در زندگی کودکان، کتابک به سراغ اتاق اسباب بازی خانه کتابدار کودک و نوجوان رفت تا تجربه راه اندازی اتاق اسباب بازی و نحوه فعالیت و پیشینه ی آن را با خوانندگان خود سهیم شود.

خانه کتابدار کودک و نوجوان و ترویج خواندن از یک سال پیش اسباب بازی خانه (اتاق اسباب بازی) را با سرپرستی مینا حبیب نژاد در کتابخانه کودک و نوجوان خود راه اندازی کرده است. کودکان یک روز در هفته می توانند همراه با پدر یا مادر خود به خانه کتابدار آمده و به مدت یک ساعت از اسباب بازی های موجود به صورت گروهی استفاده نمایند. این اسباب بازی ها بر اساس گونه بازی در اتاق اسباب بازی طبقه بندی شده اند و گروه سنی کودکان در طبقه بندی آن ها نقشی ندارد. این امر باعث می شود که کودکان بدون در نظر گرفتن سن بنا به میل خودشان هر اسباب بازی را که بخواهند انتخاب کنند. عضویت در اسباب بازی خانه شرایط خاصی ندارد و هر کودکی با هر ویژگی و گروه سنی می تواند عضو شود. شاید در دوران حاضرکه بیشتر نیازهای کودکان در خانواده ها برطرف می شود و اسباب بازی از جمله وسایلی است که به میزان قابل توجهی در اختیار کودکان قرار می گیرد این سوال پیش بیاید که عضویت کودکان در اینگونه فعالیت ها به کدام جنبه از رشد آن ها کمک خواهد کرد؟ در جامعه کنونی ما کودکان به شدت تنها شده اند و اکثر خانواده ها به داشتن یک فرزند بسنده می کنند و این امر باعث شده که کودکان امروزی به نسبت کودکان دوره های پیشین بیشتر به سوی بازی های انفرادی روی آورند و لذت بازی های گروهی را کمتر تجربه کنند . همچنین برخی خانواده ها از اهمیت یک اسباب بازی که در اختیار کودکشان قرار می گیرد بی خبر هستند و نمی دانند که چگونه می شود با یک اسباب بازی به شکل های مختلف ذهن و جسم یک کودک را به کار واداشت. حضور کودک به همراه پدر یا مادر خود در چنین گروه هایی علاوه بر تقویت زندگی اجتماعی در کودکان، باعث می شود که سهیم شدن یک وسیله با دیگران را نیز آموزش ببینند و پدر و مادرها هم به بازی کودکان خود با همسالانشان و انتخاب اسباب بازی ها ی مناسب اهمیت بیشتری بدهند.

اسباب بازی خانه پیشینه ای بس طولانی دارد و تجربیات زیادی را پشت سر گذاشته تا به شکل امروز خود در آمده است.

تاریخچه اسباب بازی خانه بر می گردد به سال ۱۳۷۲ که برای نخستین بار توسط مریم احمدی در یکی از اتاق های مهد کودکی در جنوب شرق تهران بر پا شد. در آن زمان کودکان از انجام بازی های گروهی بی بهره نبودند، اما آنچه همانند امروز در اختیار آن ها قرار نمی گرفت اسباب بازی های فکری بود. مریم احمدی که از سال های ۱۳۵۳ به عضویت شورای کتاب کودک درآمده بود و به پیوند بازی، رشد و ادبیات کودک باور داشت، به این نتیجه رسید که می بایست به ترویج بازی های فکری در جامعه بیشتر توجه شود. او در طول کارش در مهد کودک های گوناگون به این نکته پی برده بود که اهمیت بازی و اسباب بازی ها در رشد کودک، برای خانواده ها چندان روشن نیست. حتا زمانی که در مهد کودک ها سخن از بازی به میان می آمد، گروهی از بازی های خودجوشی که کودکان به شکل فردی و یا گروهی انجام می دادند مورد بررسی قرار می گرفت. در این میان جای بازی های فکری خالی بود و به این گونه از بازی ها که با هوش و ذهن کودکان سر وکار داشت به دلیل عدم دسترسی و هزینه بالای آن ها اهمیت چندانی داده نمی شد. مریم احمدی از سال۱۳۵۷ بدون در نظر داشتن هدف خاصی شروع به گرد آوری اسباب بازی های فکری کرده و مجموعه ای برای خود ترتیب داده بود. او پس از پی بردن به این کمبود تصمیم گرفت که خانواده ها را ‌ با لذت بازی های کودکانه آشنا کند. بنابراین، شروع به برگزاری سخنرانی، گفت وگو و نگارش مقاله برای آشنایی خانواده ها با مقوله ی بازی و اسباب بازی کرد. سپس اسباب بازی هایی را که خود داشت و مرتب هم افزایش پیدا می کرد به مهد کودکی در جنوب شرق تهران برد و آنجا را به عنوان پایگاهی قرار داد تا خانواده ها به طور اختصاصی با اسباب بازی و روش های استفاده از آن آشنا شوند. او آرام آرام به این فکر افتاد که اسباب بازی ها را به شکل امانت به خانواده ها و کودکان آن ها بسپارد. مهد کودک یک روز در هفته اتاقی را در اختیار خانم احمدی قرار داد تا در این روز کودکان عضو به همراه خانواده هایشان با آن جا بیایند و اسباب بازی ها را امانت بگیرند و توضیحات لازم را درباره ی نحوه ی استفاده از اسباب بازی ها دریافت کنند. او در حضور خانواده های عضو، اسباب بازی ها را کنار هم می چید و درباره ی شیوه ی کار با آن ها توضیح می داد.

آن ها در این نشست ها، افزون بر اظهار نظر کتبی، درباره ی نوع، سود مندی ها یا ایرادهای اسباب بازی ها نظر می دادند، از هم یاد می گرفتند و برای کار با اسباب بازی های تازه به هم کمک می کردند. لطف این کار این بود که کودک در بازی با اسباب بازی آن را کشف کند، چیز های تازه ای بیاموزد و از بازی با آن لذت ببرد. پس از گذشت حدود ۶ سال از کار باشگاه مریم احمدی موسسه مادران امروز را راه اندازی کرد. پس از آغاز به کار موسسه، باشگاه به آنجا انتقال یافت. اما در سال اول و دوم تاسیس موسسه، با تعیین هدف اصلی کار آن، یعنی آموزش خانواده ها، کم کم کار سنگین شد و با وجود حضور کودکان همراه مادران شان که در جلسات آموزشی شرکت می کردند، به خاطر جلوگیری از آسیب دیدن وگم شدن اسباب بازی ها، آن ها را بسته بندی کردند و در خانه ی یکی از اعضا گذاشتند. باشکل گیری ارتباط میان خانه کتابدار و موسسه مادران امروز، همان طور که در بالا توضیح داده شد مجموعه این اسباب بازی ها به آنجا منتقل شد تا کودکان و نوجوانان بتوانند به شکل منظم و سازماندهی شده ، از آن ها بهره مند شوند.

باشگاه اسباب بازی که اکنون نام آن به اسباب بازی خانه تغییر یافته است هر سه شنبه بعد از ظهر میزبان کودکان و نوجوانان در خانه کتابدار کودک و نوجوان و ترویج خواندن است.

فاطمه اشرفی

Submitted by editor6 on