برای ساخت کتابخانه خانگی به چه چیزهایی نیاز داریم؟
یک کتابخانه ی خانگی لازم نیست استادانه یا پرهزینه ساخته شود تا بتواند تجربه‌های خواندن پربار فراهم کند. کتابهای پرزرق و برق، لزوماً بهترین روش برای تسخیر تخیل کودک نیستند.
کتابخانه‌ی خانوادگی خوب نیازمند کمی زمان و مکان است. زمان برای پیدا کردن موضوع هايي که تمام سلیقه‌های متفاوت در خانواده را جلب کند و فضا برای نگهداری و لذت بردن از کتاب ها. در اینجا پرسش‌هایی که ممکن است برای طراحی یک کتابخانه‌ی خانوادگی به ذهن شما خطور کند، مطرح شده‌اند:
بهترین مکان برای برپایی کتابخانه کجاست؟
خانواده های بسیاری دریافته اند که در نظر گرفتن جایی در خانه برای کتابخانه ی خانوادگی به آن ها کمک می‌کند تا خواندن، بخشی از زندگی خانواده شود. به جای زیادی نیاز نیست. گوشه‌ای از اتاق با یک قفسه کتاب، مبلمان راحت و نور مناسب کافی است.
اندازه کتابخانه چقدر باید باشد؟
گوناگونی کتاب‌هاست که اهمیت دارد، نه بزرگی کتابخانه. به جای تمرکز بر تعداد کتاب‌ها، علایق و میل و سلیقه ی هر یک از اعضای خانواده را در نظر بگیرید. از فرزندان خود بپرسید چه موضوعی را برای خواندن دوست دارند و سعی کنید نویسندگان و موضوع‌های مورد علاقه‌ی آن ها را گردآوری و نگهداری کنید. مجموعه‌ی کوچکی از کتاب‌ها که آگاهانه در طول زمان گردآوری شده باشد، بهتر از مجموعه‌ی بزرگی است که ناخوانده باقی بماند.
چگونه باید مجموعه‌مان را به نمایش بگذاریم؟
به روشی که خواننده را به کاوش کردن فرا بخواند. قفسههای کتاب مناسب و محکم و رف‌های درون آن و جا مجله‌ای‌های روباز جاهای عالی برای نمایش و نگهداری مواد خواندنی هستند. صندوق یا جعبه‌های میوه نیز کاربرد خوبی دارند. روش کتابخانه‌های دیواری از کف تا سقف با درهای شیشه‌ای ممکن است به دیده زیبا باشد، اما خواننده‌ی جوان را که نمی‌تواند به کتابهای درون آن دسترسی پیدا کند، دلسرد خواهد کرد. اطمینان حاصل کنید که موضوع‌های خواندنی برای خوانندگان کوچک تر در پایین‌ترین قفسه‌ها قرار گیرند. ممکن است بخواهید همزمان کتاب‌ها را با موضوع‌های مورد علاقه‌ی فرزندانتان، مانند دایناسورها، مسافرت فضایی و غیره یا بر پايه ی نویسنده‌های مورد علاقه‌شان طبقه‌بندی کنید.
چه نوع منابع خواندنی را باید در کتابخانه‌ی خانواده بگنجانیم؟
تقریبا هر نوع موضوعي در کتابخانه‌ی خانوادگی قرار می‌گیرد: کتاب‌هایی با جلد کاغذی و یا جلدهای سخت، واژه‌نامه، اطلس (گیتا شناسی)، مجموعه ی ترانه‌ها، مجله‌های ویژه‌ی والدین و بچه‌ها، روزنامه و حتی بروشورهای مربوط به سفارش پستی کالا، همه جایگاه خود را دارند. هنگام گزینش موضوع‌ها، سن و علایق اعضای خانواده را مد نظر داشته باشيد و پیشنهادها و نظرات آن ها را هم جویا شوید. مطمئن شوید که برای هر کس در هر سطح از توانایی خواندن، موضوعی وجود دارد.
سایت کتاب هدهد دارای انواع کتاب باکیفیت برای کودکان است:
یک قفسه‌ی ویژه برای کودکان در نظر بگیرید
کودکان ممکن است بخواهند فضایی جدا از کتابخانه‌ی خانوادگی برای نگهداری کتاب‌هایی که مفهوم خاص یا ارزش ويژه ي برایشان دارد، داشته باشند. با تشویق کودکان به گردآوري کتابهای محبوب شخصی‌شان، به آنها در ابراز علاقه به کتاب کمک می‌کنید و نشان می‌دهید که برای خواندن آنها احترام قائلید. در اینجا نکاتی براي کمک به کودکان در مرتب کردن مجموعه‌ی شخصی‌شان ذکر می‌کنیم:
- محل خاصی برای کتاب های فرزندانتان پیدا کنید. اگر اتاق فرزندانتان قفسه ی کتاب یا طاقچه ندارد، می توانید از یک جعبه یا سبد یا دیگر وسایل محکم استفاده کنید.
- هر چند بار که ممکن است، به فرزندانتان اجازه دهید کتاب‌هایی را که می‌خواهند بخوانند انتخاب کنند و به مجموعه‌ا‌شان بیفزایند: گردش در محوطه‌ی بازار یا کتابفروشی برای خرید کتاب می‌تواند یک فعالیت خانوادگی لذت‌بخش باشد.
- فرزندانتان را به طور مرتب به کتابخانه ببرید: حتی یک کودک که قفسه‌ای مملو از کتابهای خوب دارد، نیازمند تهیه ی کتاب های جدید و گوناگون است. کودکانتان را به نگهداری کتابهای امانت گرفته شده از کتابخانه شان، در کنار کتابهای شخصی‌شان و مراقبت از آنها با همان دقت و علاقه، تشویق کنید. کتابداران کودک می‌توانند کمک بزرگی در تهیه ی کتاب های پیشنهادی برای کتابخانه ی شما باشند.
- به فرزندانتان اشتراک مجله یا کتاب هدیه دهید، و آنها را به هدیه دادن کتاب به دیگر اعضای خانواده، تشویق کنید .
- برای نوزادان و کودکان نوپا کتابهای محکم را انتخاب کنید که در دستان آنها تاب بیاورند. برای نمونه کتاب های مقوایی، كه صفحه هايي فشرده و سخت دارند، به راحتی ورق می خورند و تمیز می شوند.
- تعدادی از کتاب ها را به شکلی به نمایش بگذارید که جلد آنها دیده شود: جلد جذاب می تواند توجه نوباوگان را جلب کند و سبب شود آنها کتاب را بردارند و نگاهی دزدکی به درون آن بیندازند.
پروژه‌‌های خانوادگی
برپا کردن کتابخانه ی خانگی، وقتی لذت بخش تر است که همه ی افراد خانواده در آن سهیم باشند. در اینجا چند نمونه فعالیت و کارهایی که شما می توانید با فرزندانتان انجام دهید تا علاقه ی آن ها را به گردآوری، به نمایش گذاشتن و نگهداری از کتاب های خانواده برانگیزید، آمده است، پروژه های ارزانی که نیاز به وسایل خاص یا مهارت های نجّاری نخواهد داشت.
قفسههای قطعه ای کوچک ( Cinder block bookshelves) قفسههای هیزمی
شما می توانید تكه های هیزم یا آجرهای دکوری بخرید و رف های چوبی را در نجاری محله تان قطعه، قطعه و کوچک کنید. دو یا سه قطعه آجر را روی زمین بگذارید و یک رف (طاقچه) روی آن قرار دهید و مطمئن شوید که ساختار آن محکم و سفت است و کودک را در هنگام استفاده به خطر نمی اندازد. قفسه ها را بلندتر از قد کودکان نسازید.
قفسههای صندوقی (صندوقچه‌ی كتاب)
این نوع قفسه ها برای نگهداری کتاب های کودکان مناسب است، چرا که از نظر اندازه متفاوت است. جعبه های پلاستیکی نیز در بیشتر فروشگاه های بزرگ موجود است یا می توانید از نجار محل بخواهید یک جعبه ی چوبی محکم برایتان بسازد. اگر دوست دارید، به کودکان تان لوازمی برای نقاشی یا تزیین جعبه بدهید .
جاکتابی‌های رومیزی
یک جعبه ی كوچك مستطیلی شکل و مقوایی محکم پیدا کنید. دو طول آن را ببرید و جدا کنید، دو سطح متصل شده ی قسمت انتهایی و کوتاه را دست نخورده بگذارید. جعبه را روی میز تحریر یا میز قرار دهید و در یک ردیف کتاب ها را درونش قرار دهید. کودکان می توانند سطح انتهایی را تزیین کنند که می تواند کتاب هایی را که در سمت دیگر قرار می گیرند حفظ کند.
جعبه‌ی نگهداری مجله
برخی از خانواده ها مجله ها را نگهداری می کنند. بعداً می توانند به دستور آشپزی یا راهنما های آن برای انجام پروژه های خود مراجعه کنند. کودکان ممکن است بخواهند مجله ها را نگهداری کنند تا آن ها را ببرند و در پروژه های هنری یا کارهای مدرسه استفاده کنند. شما می توانید با استفاده از جعبه های خالی مواد پاک کننده، مخزن ساده ای برای نگهداری مجله های خود بسازید. روی هر دو سمت جعبه از زاویه گوشه بالایی به سمت پایین ۵ سانتی متر ببرید یا جدا کنید. بالا، پایین و كف جعبه از بیرون برای تزیین با کاغذ های کادویی، برچسب ها و اشکال درست شده از کاغذ یا مقوا و یا هر چیز دیگر مناسب است. جعبه را با مجله پر کنید و آن را به قفسه ی کتاب خود اضافه کنید.
کیسه‌‌های نگهدارنده‌ی کتاب مملو از دانه‌های حبوبات
دو تکه پارچه یک جور از جنس محکم، مانند کتان را به یک اندازه ببرید. از جهت مخالف (از رو) پارچه ها را روی هم قرار داده و از طرف راست، سه طرف و نیم از دو تكه پارچه را بدوزید ( یعنی سه طرف را کامل و طرف چهارم را نیمه) و بعد آن را به بیرون برگردانید و درونش را با لوبیا چشم بلبلی پر کنید. قسمت باز را نیز کوک بزنید و ببندید. یکی دیگر هم درست کنید و جفت آن ها را به عنوان نگهدارنده ی کتاب های کوچک سبک مانند کتاب های با جلد کاغذی، یا کتاب هایی با جلد مقوایی استفاده کنید. اگر دوست ندارید دوخت و دوز کنید، به جای آن یک جفت جوراب را با حبوبات پر کنید. سپس قسمت های باز را به هم گره بزنید و یا سر آن ها را با یک روبان ببندید. مطمئن شوید که جوراب ها محکم بسته شده اند.
راهنمای کارت خانواده
این طرح برای خانواده هایی که به نگهداری سوابق عشق می‌ورزند جالب است. یک جعبه ی بایگانی به همراه کارت راهنما و جداکننده ها آماده کنید. جداکننده را بر حسب نوع کتاب هایی که کودکان تان دوست دارند بخوانند، طبقه‌بندی کنید، مانند: کتاب های اسرارآمیز(معمایی)، لطیفه، شعر و قصه های تاریخی. کودکان تان را تشویق كنید برای هر کتابی که می‌خوانند و لذت می‌برند، کارتی پر کنند و اطلاعاتی همچون عنوان، نویسنده و جایی که کتاب از آنجا گرفته شده و شرح کوتاهی از آن را نیز در اختیارشان قرار دهید. ممکن است بخواهند آن ها را ارزشگذاری کنند، همچون: دو، سه یا چهار ستاره.
کتابهای خانگی (كتاب‌‌های دست ساز)
بیشتر کودکان از نمایش داستان های اولیه شان، شعر ها و نقاشی هایی که در کتاب های خانگی کشیده اند، لذت می برند. آن ها می توانند در دفترچه های سفید یا دفتر یادداشت ها بنویسند، یا صفحه های آزاد كاغذ را با بند (صحافی)، گیره ی کاغذ، یا روبان های بافته شده كه از سوراخ های حاشیه‌ی كاغذ‌ها رد شده اند را كنار یکدیگر قرار دهند. کتاب های خانگی همچون دیگر کتاب های با ارزش در قفسه ی کتاب نگهداری می شوند. این كتاب ها، هدیه های زیبایی برای کتابخانه ی دیگران نیز هستند.
آلبوم‌های خانوادگی
برخی خانواده ها ممکن است از گردآوری یادداشت های جالب، عناوین مجله ها درباره ی سفر، سرگرمی و ورزش لذت ببرند. آلبوم عکس های خانوادگی مجموعه ی بزرگی را به کتابخانه شما می افزاید، به خصوص برای کودکان سنین پایین تر. کودکان بزرگ تر ممکن است از نوشتن عنوان برای عکس ها لذت ببرند.
دیوارکوب‌های خواندنی
اگر جای کافی دارید، ممکن است بخواهید موضوع های هنری را در کتابخانه ی خود نگهداری کنید. کودکان گروه های سنی پایین بیشتر تمایل دارند تصاویری را که از خواندن كتاب الهام گرفته شده اند ترسیم کنند. از کارهای هنری آن ها برای تزیین قفسه ها و دیوار های نزدیک به كتابخانه استفاده کنید.
برچسب‌های کتاب
کودکان به کتاب هایشان افتخار می كنند و از مشخص کردن کتاب به عنوان دارایی شان لذت می برند. به آن ها اجازه دهید روی یک تکه کاغذ کوچک مربع شکل، چند کلمه چاپ کنند، مانند: "این کتاب متعلق به الیزابت است"، یا "از کتابخانه ی خانواده رابینسون". پس از تزیین برچسب های آن ها، کودکان شما می توانند آن ها را داخل جلد کتاب های مورد علاقه شان بچسبانند. اگر بخواهید به تمامی کتاب ها در مجموعه خانوادگی شان برچسب بزنند یک برچسب را طراحی کنید و از روی آن کپی بگیرید.
نشان لای کتاب
مجموعه ی خوبی از نشان های رنگی کتاب، كه در یک شیشه ی دهان گشاد قرار گرفته اند، پاداش جذابی است برای خوانندگان جوانی که مجبور به کنار گذاردن کتاب یا توقف کتاب‌خوانی هستند، اما تصمیم دارند دوباره كتاب را بردارند و تمام کنند. مطمئن شوید که جای نگهداری نشان های خانگی که بچه ها با شخصیت ها و برچسب ها و نشان های مورد علاقه شان تزیین کرده اند، مطمئن و امن است.
ثبت کتاب
ضبط نوار کاست روشی است برای این که کودکان گروه های سنی پایین تر بتوانند از کتاب مورد علاقه شان بارها و بارها لذت ببرند. پدربزرگ ها و مادربزرگ ها، والدین، برادران و خواهران بزرگ تر می توانند داستان ها را برای کودکان خانواده ضبط کنند، یا کل خانواده می توانند به عنوان شخصیت های یک داستان خاص در آن شرکت کنند. این نیز یک هدیه ی بزرگ است. نوارها را به همراه کتاب ها در قفسه ی کتاب های خانوادگی (كتاب های دست ساز) نگهداری کنید.
از کجا کتابهای خوب پیدا کنیم
شما می توانید مجموعه ی بزرگی از کتاب ها را بدون پرداخت و صرف پول زیاد نگهداری کنید:
کتابهای جدید
-
فروشگاه های کتاب: بسیاری از کتاب فروشی ها مكان خوبی برای عرضه ی کتاب های جدید ارزان قیمت هستند. بسیاری از ناشران، ویرایش هایی با جلد كاغذی از كتاب هایی كه اصل آن ها با جلد سخت منتشر شده است، تهیه می كنند. اول، این گونه ویرایش ها را جست و جو کنید. برخی از کتاب فروشی ها نیز کتاب های کودکان را با قیمت های مناسب عرضه می كنند .
-
باشگاه کتاب: برخی مدرسه ها برگه ی سفارش كتاب های جلد كاغذی با قیمت پایین از مجموعه ادبیات عامه پسند را كه باشگاه های كتاب ارائه می دهند، به خانه ها می فرستند. این گونه آگهی های باشگاه های کتاب در شماری از مجله ها منتشر می شوند.
- فروشگاه های اسباب بازی و راهنماهای اسباب‌بازی: بیشتر این فروشگاه ها بخش کتاب های کودکان دارند. برخی از فروشگاه های زنجیره ای بزرگ، کتاب های متنوع با تخفیف های قابل توجه عرضه می کنند.
- کتاب های باقیمانده: خرید در حراجی، بلافاصله پس از پایین آمدن قیمت ها. این کتاب ها در کتاب فروشی ها و یا در فهرست سفارش های پستی در دسترس اند.
- نمایشگاه های کتاب در مدرسه: برای بیشتر خانواده ها این روش خوبی است که کتاب های ارزان، پوستر و نشان های کتاب تهیه کنند. این نمایشگاه ها برای مدرسه ها نیز سودمند است.
- هدایا: دوستان و بستگان خود را تشویق كنید در جشن ها به جای اسباب بازی، کتاب و اشتراک مجله هدیه بدهند. شما باید بتوانید پیشنهادهای متعدد برای هر کودک در خانواده داشته باشید. برای نمونه ممكن است مجله های جالب مناسب، كتابی محبوب از كتاب های کتابخانه، كتاب های جدید یك مجموعه، یا كتاب هایی از یك نویسنده ی محبوب را پیشنهاد دهید.
کتابهای استفاده شده (دست دوم)
-
اتاق زیر شیروانی و زیرزمین: آیا هیچ یک از کتاب های دوران کودکی خود را دارید؟ آن ها را بیابید! از این كه این كتاب ها را در اختیار كودك خود قرار می دهید، لذت ببرید و آن ها و خودتان را خوشحال كنید.
-
حراج کتابخانه ای: بسیاری از کتابخانه ها حراج سالیانه دارند تا جای بیشتری برای عنوان های جدید ایجاد کنند. از کتابداران زمان این حراج را جویا شوید.
- تجارت غیررسمی: کودکان خود و دوستان تان را تشویق كنید تا کتاب هایی را که خوانده اند با کتاب هایی که نخوانده اند مبادله كنند، یا آخر هفته ترتیب مبادله ی کتاب میان خانواده های بچه های مدرسه یا همسایه ها را بدهید.
- حراج های در محوطه باز، سمساری ها و یا بازارچه ها: شما می توانید برخی کتاب های بسیار خوب را با کم ترین مبلغ در این جاها بیابید. برای اطلاع از تاریخ و مکان برگزاری این حراج ها به روزنامه های محلی و خبرنامه ها نگاه كنید. برخی از سازمان ها حتی سالیانه، حراج کتاب های دست دوم را با هزاران عنوان برگزار می کنند.
- فروشگاه های کتاب های دست دوم: این فروشگاه ها در بیشتر شهرها وجود دارند. نشانی آن ها جست و جو کنید. این فروشگاه ها گنجینه ی خوبی از کتاب های ارزان کودک و مجموعه ای در حال تغییرند.
سایت کتابک خواندن مقاله زیر را به شما پیشنهاد می‌کند: