گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک با هدف ارتقاء سطح کیفی نشریات کودک و نوجوان، مطالب برتر نشریات خردسالان را بر اساس معیارهای ارزیابی گروه اعلام کرد.
بر همین اساس برترین مطالب نشریات دی‌ماه خردسالان از سوی گروه ارزیابی نشریات شورای کتاب کودک از نشریه‌های «نبات کوچولو» شماره ۶۳، «رشد نوآموز» شماره ۴ و «سه چرخه» شماره ۱۶۸ دی‌ماه و شماره ۱۶۷ آذرماه اعلام شد.
نبات کوچولو شماره ۶۳
داستان
- عنوان: خاله و دودو و افندو
- نویسنده: یگانه مرادی‌لاکه
- تصویرگر: آمنه اربابون
خاله پیره با بزش، دودو، در دامنه یک کوه آتشفشان به نام افندو زندگی می‌کرد. یک شب ناگهان خاله متوجه سرو صدا و لرزش زمین شد. ابتدا فکر کرد برای افندو مشکلی پیش آمده؛ اما بعد فهمید که افندو شروع به آتشفشانی کرده است. خاله و دودو به موقع فرار می‌کنند.
داستان دارای زبان طنز و آهنگین همراه با بیت‌های شعری کوتاه تکرارشونده است. قافیه‌های درون متن و بازی با واژه‌ها به خصوص خلاقیت در نام‌گذاری شخصیت‌های داستان موجب جذابیت داستان(آن) شده است.
- عنوان: پوکی و آزمون املا
- نویسنده: شان کووی
- مترجم:علی محمد سادات
پوکی یکی از شاگردهای مدرسه به خاطر بازیگوشی تمرین لغت‌های مربوط به امتحان املا را تا شب آخر به تعویق می‌اندازد؛ برای همین در امتحان نمره خوبی نمی‌گیرد. معلم به او فرصت می‌دهد و هفته آینده مجددا از پوکی امتحان می¬گیرد. دوست پوکی به او کمک می‌کند تا لغت‌ها را به موقع و خوب یاد بگیرد. پوکی در امتحان بعدی نمره خوبی می‌گیرد و برای تشکر از کمک دوستش به او یک طبل هدیه می‌دهد.
داستان تصویری «پوکی و آزمون املا» همراه با تصاویر شاد و گویا دنیای همه کودکانی را به تصویر می‌کشد که تکالیف مدرسه را به موقع انجام نمی‌دهند و بیشتر به تفریح و شیطنت می‌پردازند. کودکان با شخصیت‌های داستان هم¬ذات پنداری می‌کنند و هم گام با داستان متوجه می‌شوند که اولویت‌بندی کارها تا چه اندازه برای موفقیت اهمیت دارد.
- عنوان: گل پیاز
- نویسنده: محمدرضا شمس
- تصویرگر: گلنار ثروتیان
پیرزن و سه دخترش، راز و نیاز و گل پیاز، در خانه‌ای زندگی می‌کردند که هفت در داشت. هر شب یکی از دخترها باید تمام درها را می‌بست تا دیو وارد نشود. یک شب «راز» یادش رفت آخرین در را ببندد. دیو وارد خانه می‌شود و «راز» را با خود می‌برد. در شب‌های بعد هم نوبت به نیاز و گل پیاز می‌رسد که دیو آن‌ها را با خود می‌برد. اما گل پیاز زیرک و باهوش است. شیشه عمر دیو را پیدا می‌کند و آن را می‌شکند. با از بین رفتن دیو، دخترها به تمام ثروت او دست پیدا می‌کنند.
این داستان برگرفته از قصه نمکی است. در بسیاری از ادبیات کهن دیوهای سنگدل و نابکار توصیف می‌شوند که سرانجام مردان و زنان زیرک و شجاع بر آن‌ها پیروز می‌شوند.
داستان‌هایی که در جهت حل مسئله از روش‌های خلاقانه استفاده می‌کنند، خلاقیت کودکان را پرورش می‌دهند.
- عنوان: حکایت موش است و قالب پنیر
- نویسنده: افسانه شعبان‌نژاد
- تصویرگر: ساناز کریمی طاری
دو موش قالب پنیری از بقالی دزدیدند. هنگام تقسیم آن دعوایشان شد. نزد گربه رفتند تا بینشان قضاوت کند. گربه با زیرکی، تمام پنیر را خورد.
توجه به ادبیات کهن و مثل‌ها از نکات مثبت نشریه است. بسیاری از مثل‌ها در پس خود داستانی دارند.
حکایت موش است و قالب پنیر به معنای آن است که قضاوت را نباید به عهده دشمن گذاشت زیرا منافع خود را در نظر می‌گیرد.
- عنوان: تمساح دندان
- نویسنده: عباس قدیر محسنی
- تصویرگر: مهسا زیباروی
تمساح و دندان از یکدیگر جدا شده‌اند.خودشان هم نمی‌دانند چرا. شاید به خاطر خوب مسواک نکردن، پوسیده شدن، لق شدن و یا..... تمساح بدون دندان هر روز لاغرتر می‌شود چون مجبور است فقط مایعات بخورد و دندان هم از سرگردان بودن خسته شده است. برای همین آن‌ها سعی کردند دوباره همدیگر را پیدا کنند و با هم باشند.
نویسنده با زبان ساده، در قالب داستان کودک را تشویق به مسواک زدن می‌کند و به طور غیرمستقیم اهمیت مراقبت از دندان‌ها را به مخاطب منتقل می‌نماید. از سوی دیگر شگرد آشنایی‌زدایی در داستان جذب مخاطب دارد. به طوری که نویسنده از شخصیت‌پردازی دندان‌ها بهره برده و نیاز دندان‌ها و تمساح را به یکدیگر به تصویر کشیده است. این آشنایی‌زدایی در عنوان داستان هم دیده می‌شود.
سرگرمی
- عنوان: مزرعه‌های گندم
- سرکلیشه: قارقارک
سرگرمی تصویری از مزرعه گندم را نشان می‌دهد. کودک همراه با بازی، علاوه بر کسب اطلاعات در مورد گندم، با انواع ماشین‌آلات مورد نیاز مزرعه، جانوران و حشرات گندم‌زار نیز آشنا می‌شود. سرگرمی افزایش دقت کودک را به دنبال دارد.
- عنوان: صبحانه شاهانه برای غول‌های در حال رشد
- سرکلیشه: کپلک
بخش آشپزی برگرفته از کتاب «غول بزرگ مهربان» نوشته رولد دال، مخاطبان را تشویق به خوردن صبحانه می¬کند. در ضمن آنان را ترغیب به درست کردن غذایی ساده کرده و مهارت آشپزی را در آن‌ها تقویت می‌نماید. طنز نهفته آن، تشبیه اشتهای زیاد نوجوانان در حال رشد، به اشتهای غول است.
معرفی کتاب
- عنوان: سنجاقک
این بخش، به معرفی کتاب اختصاص دارد. نویسنده با زبانی ساده برای کودک، قسمت کوتاهی از کتاب را بیان می‌کند. شیوه ارائه به نحوی است که مخاطب را تشویق به تهیه کتاب می‌نماید. معرفی، همراه با شناسنامه کتاب، تصویر روی جلد و شماره تماس انتشارات است. کتاب‌های معرفی‌شده، ترجمه و بدون ذکر قیمت است. از نکات قابل توجه در این بخش (پندونه) است که زبان طنز آن جذب مخاطب دارد.
گزارش و گفت‌وگو
- عنوان: برای کسانی که ایران را دوست دارند
- گزارشگر: تهمینه حدادی
این گزارش بچه‌ها را با گروهی به نام «هواداران میراث فرهنگی» آشنا می‌کند. مدیر گروه «محمد شکرانی» میراث فرهنگی، میراث طبیعی و میراث ناپایدار را تعریف می‌کند و به کودکان می‌گوید که چگونه همه کودکان می‌توانند از میراث کشور خود نگهداری کنند.
این گروه هر هفته همراه بچه‌ها از یک نقطه در تهران بازدید می‌کنند؛ اما بازدید آن‌ها کمی متفاوت است. بدین معنا که اگر به پارک می‌روند راجع به پرندگان و چگونگی حفاظت از آن‌ها صحبت می‌کنند، اگر به موزه می‌روند، همه جای موزه را بازدید نمی‌کنند و به طور مفصل درباره یکی از اشیا موجود در موزه صحبت می‌کنند؛ حتی به تعمیر ظروف شکسته می‌پردازند تا کودکان متوجه کار باستان‌شناسان شوند. در پایان مدیر گروه بیان می¬کند، ما به کمک تمام کسانی که ایران را دوست دارند احتیاج داریم.
عکس‌هایی از کار عملی کودکان هنگام بازدید از جاهای مختلف، گزارش را همراهی می‌کند.
سه‌چرخه شماره آذرماه ۹۵
داستان
- عنوان: یک نویسنده گم شده!
- نویسنده: فرهاد بهمنشیر
- تصویرگری: آتلیه دوچرخه
«خالیکله» یک همسایه بدجنس است که همه می‌گویند دانشمند و ریاضی‌دان و مخ است. او به تازگی یک دوربین عجیب و غریب، یک مربع پنج‌ضلعی، یک شانه عجیب برای کچل‌ها ساخته و یک گیاه گوشت‌خوار عجیب‌وغریب هم پرورش داده. همه باید بدانند که به خواسته‌های «خالیکله» یک «نه» گنده بگویند وگرنه تو دردسر می‌افتند!
نویسنده با زبان طنزآمیز و با بازی با واژه‌ها و ارائه یک سری ایده‌های ذهنی باورنکردنی، مخاطب را هم به خنده می‌اندازد و هم به فکر فرومی برد. نویسنده در حین داستان از مخاطب می‌خواهد که مراقب دوروبر خود باشد، به هرکس اعتماد نکند و در برابر خواسته‌های آدم‌های ناشناس مهارت «نه» گفتن را بداند و از آن استفاده کند.
شعر
- عنوان: گورخر ذره ذره
- شاعر: عبدالرضا صمدی
- تصویرگر: ناهید لشکری فرهادی
شعر «گورخر ذره ذره» به ماجرای گردش اسب خیالی در کوچه‌ها می‌پردازد که پاک‌کنی او را تبدیل به گورخر می¬کند.
شاعر با استفاده از واژگانی ساده، کودک را غرق دنیای خیال کرده و او را تا پایان شعر همراه خود می‌کند.
سه‌چرخه شماره ۱۶۸ دی‌ماه ۹۵
داستان
- عنوان: عروس خودش گُله
- نویسنده: محبوبه دشتی
- تصویرگر: الهام درویش
عروسی عمو سوسکه و خاله سوسکه تو فصل پاییز بود که جایی گل پیدا نمی‌شد. عمو سوسکه برای عروسش از بالای کوه یک گل پنج پر تهیه کرده بود. خاله سوسکه خیلی خوشحال بود ولی به ترتیب کفشدوزک، سنجاقک، و خاله مورچه ناراحت پیش آن‌ها آمدند و گفتند که چون پاییزه و جایی گل پیدا نمی‌شود، نتوانسته‌اند برای خودشان و بچه‌هایشان لباس و کفش نو تهیه کنند. خاله سوسکه به هر کدامشان از گلبرگ‌های گل عروسی‌اش داد تا آن¬ها بتوانند با لباس و کفش نو به عروسی بیایند، چون معتقد بود داشتن مهمان برای عروسی مهم‌تر از داشتن گل است.
زبان ساده و شیرین، ریتم‌های تکرارشونده، ایجاد فضای عاطفی در داستان و آموزش بخشندگی به مخاطب به شکل غیرمستقیم از ویژگی‌های این داستان است.
رشد نوآموز شماره ۴، دی‌ماه ۹۵
داستان
- عنوان: خانه ترترش
- نویسنده: علی‌اکبر زین‌العابدین
- تصویرگر: لاله ضیایی
در ابتدا خانه‌ای وجود نداشت، بعد انسان¬ها در غار و سپس روی درخت‌ها زندگی می‌کردند. بعد با چوب و برگ، سنگ، کاه و گل، آجر و آهن و سیمان خانه ساختند و الان انسان‌ها در ساختمان‌های بلند و برج‌های محکم زندگی می‌کنند.
کمیک استریپ جذاب با زبانی طنز، راجع به روند خانه‌سازی توسط انسان پیش از عصر حجر تاکنون را بیان می‌کند. تصاویر در عین سادگی به همان میزان طنزآمیز هستند که زبان گفتگوها. نویسنده با استفاده از پسوند «تر» و تکرار آن به واژه سازی می پردازد و مخاطب از این شکل لذت برده و به خنده می‌افتد. این ترفند حتی در عنوان داستان نیز استفاده شده است.
سرگرمی
- عنوان: پا چنگالی
- سرکلیشه: ببین و بساز
- طراح : فاطمه رادپور
- اجرا: بلقیس فرجی
کاردستی با عنوان «پا چنگالی» با وسایلی ساده مانند انواع تکه پارچه های رنگارنگ و چنگال های یک بار مصرف قابل اجراست. در این کاردستی کودک می‌تواند با استفاده از پارچه، الگوی حیوانات مختلف را در آورده و از آن باغ وحش پارچه‌ای درست کند، داستان بسازد، به دنیای خیال برود و به عنوان دکور و تزیین اتاقش از آن¬ها استفاده کند. هماهنگی رنگ پارچه‌ها با چنگال‌ها به زیبایی این بخش می‌افزاید.
شعر
- عنوان: کوچک‌تر از دانه - گلخانه
- شاعر: ناصر کشاورز – عزت‌اله الوندی
- تصویرگر: سمیه محمدی
شعرها به مراحل رشد گیاه در محیط آزمایشگاهی اشاره دارند. مطلب علمی با زبان ساده، کودکانه، قابل فهم و آهنگین به مخاطب منتقل می‌شود که مناسب گروه سنی اوست.
علمی
- عنوان: فواره بسازیم
- نویسنده: مجید عمیق
آزمایش در مورد تاثیر فشار هوا بر روی آب است که می‌توان با آن فواره ساخت. آزمایش با وسایل ساده، در دسترس، قابل اجراست وکودک از انجام آن لذت می برد.
- در این شماره رشد نوآموز مطالبی وجود دارد که حاکی از توجه مسئولین نشریه به آن است مانند:
داستان «جادوگر و آهو» که از قصه‌های قومی و ادبیات سنتی است. داستانک «میوه¬ی خوشمزه¬ی خودمان» در رابطه با تشویق مصرف‌کننده از محصولات داخلی کشور مطرح شده است. داستان «هزار بوسه پرپری» مهارت «نه» گفتن را به مخاطب آموزش می‌دهد. بازی «اَیا پَر، توکا پَر» آشنایی با بازی سنتی است که در مناطق و استان‌های مختلف ایران با نام‌های گوناگون وجود دارد.
نوع ارائه این مطالب به دلیل عدم تطبیق با معیارهای گروه بررسی نشریات در زمره‌ی مطالب برتر قرار نمی‌گیرد. ولی طبق نظر گروه مطالب فوق مثبت دیده شده است.
گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک، دریچه‌ای را تحت عنوان «پنجره» برای مطالبی که با رعایت اندک نکاتی می‌توانست در ردیف مطالب برتر قرار گیرند برای پدیدآورندگان نشریات می‌گشاید.
نبات شماره ۶۳
دانستنی
- عنوان: زندگی در فضا
- سرکلیشه: گردونک
مطلب علمی است که اطلاعاتی پیرامون وضعیت جسمی فضانوردان را ارائه می‌دهد. موضوع مطرح شده مناسب گروه سنی مخاطب است اما نیاز به اصلاح دارد. در کادر دوم آمده است: «فضانوردان اگر تمرین نکنند، در عرض ۵ الی ۱۱ روز، ۰۲% ماهیچه‌هایشان را از دست می‌دهند» به نظر می‌آید غلط چاپی باشد و صحیح آن چنین است: «۲۰% ماهیچه‌هایشان را از دست می‌دهند.»
در کادر آخر نوشته شده است: «ستون فقرات به دلیل مشکل کمر می‌تواند تا ۳% بلندتر شود» در صورتی که جمله صحیح این است : «ستون فقرات(مهره‌ها) به دلیل حالت بی‌وزنی و از بین رفتن فشار جاذبه زمین تا ۳% بلندتر می‌شود.»