امروز سالگرد تصویب پیمان نامه جهانی حقوق کودک و روز جهانی کودک است.
سازمان ملل متحد در ۲۰ نوامبر سال ۱۹۸۹، پیمان نامه جهانی حقوق کودک را تصویب کرد و به پیشنهاد یونیسف، این روز به عنوان روز جهانی کودک نامگذاری شد.
بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل، پیمان نامه حقوق کودک را یک ابزار حقوق بشر توصیف کرده که بیشترین استقبال جهانی در طول تاریخ از آن شده است. اکنون به جز ایالات متحده آمریکا و سومالی، همه کشورهای عضو سازمان ملل به پیمان نامه حقوق کودک پیوسته اند.
پیمان نامه حقوق کودک، ۵۴ بند و دو پیوست دارد. همه آن چه در بندهای مختلف پیمان نامه آمده، تلاشی است برای بهبود وضعیت زندگی کودکان جهان. حق زندگی و بهره مندی برابر از بهداشت، آموزش و امنیت ارکان اصلی پیمان نامه حقوق کودک را تشکیل می دهند. بند سوم پیمان نامه اشاره می کند که هر تصمیم و قانونی که به شکلی به کودکان مربوط باشد باید بر اساس بهترین منافع آن ها باشد و همچنین خواست و علاقه آن ها را هم در نظر بگیرد.
بر اساس پیمان نامه حقوق کودک، همه کودکان حق دارند زندگی کنند و به بهترین شکلی که می توانند رشد کنند. این وظیفه بر عهده دولت ها گذاشته شده که امکانات برابر برای همه کودکان فراهم کنند تا بتوانند توانایی های خود را پرورش دهند.
کودکان حق دارند از خدمات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی برابر برخوردار شوند. از خشونت های جسمی و روحی دور بمانند. آن ها نباید مورد شکنجه، رفتارهای بی رحمانه و تحقیر آمیز قرار بگیرند و در صورتی که در جامعه با خشونتی روبه رو شدند، باید مورد حمایت قانون قرار بگیرند.
کودکان معلول حق دارند از یک زندگی اجتماعی برخوردار باشند و به بهترین امکانات بهداشتی و پزشکی و توان بخشی دسترسی داشته باشند. کودکانی از اقلیت های قومی یا مذهبی باید در گزینش و ابراز باورها و استفاده از فرهنگ و زبان خود آزاد باشند.
کودکان حق دارند زمان تفریح و بازی داشته باشند و از یک زندگی فرهنگی کامل برخوردار شوند. کودکان نباید مورد بهره برداری اقتصادی قرار بگیرند یا کاری انجام دهند که به سلامتی جسمی یا روانی و یا آموزش آن ها آسیب برساند.
این ها و موارد بسیار دیگر به عنوان حقوق کودکان در پیمان نامه حقوق کودک بیان شده اند. اما امروز، شاید نابرابری در بهره مندی از امکانات، مهم ترین مشکل در راه دستیابی کودکان به حقوق شان باشد. نماینده یونیسف در ایران هم در پیامی که به مناسبت روز جهانی کودک منتشر کرده به مسئله نابرابری در دستیابی کودکان به حقوق شان اشاره کرده است:
"برای مدت ها، کارشناسان امر توسعه بر این باور بودند که برای نجات جان بیشتر با هزینه کمتر، باید روی افرادی کار کنند که دسترسی به آن ها آسان تر است . اما مطالعه اخیر یونیسف این اعتقاد را به چالش کشید و منجر به تغییر جهت در رویکردهای پیشین شد.
نتایج این تحقیق که در گزارش سالانه یونیسف به نام" پیشرفت برای کودکان: دسترسی به اهداف توسعه هزاره با برابری" آمده است نشان می دهد که با وجودیکه بسیاری کشورها پیشرفت های کلی در کاهش مرگ و میر کودک داشته اند نابرابری بین قشر بسیار مرفه و قشر بسیار فقیر در حال افزایش است و در بسیاری موارد به ۱۰٪ هم می رسد.
این مطالعه پیشنهاد می کند برای سرعت بخشیدن به پیشرفت در کاهش نابرابری ها به صورت عملی و مقرون به صرفه باید رویکردی با توجه به برابری در همه سیاست گذاری ها و تصمیم گیری های کودک –محور به کار گرفت و این یعنی اولویت تمرکز بر مناطق محروم و به حاشیه رانده شده."
نماینده یونیسف در پیام خود به این نکته هم اشاره کرده که این هدف با تلاش در سطح ملی و منطقه ای دسترس پذیر خواهد شد.
به این امید که روزی کودکان شادی، آرامش، برابری و امنیت پایدار را در زندگی خود تجربه کنند، روز جهانی کودک مبارک!
- متن و پی‌دی‌اف پیمان نامه جهانی حقوق کودک
درباره روز جهانی کودک بیشتر بدانید: