کار دشواری نیست اگر بخواهید فرزندان‌تان در تعطیلات تابستان علاقه‌شان را به خواندن و یادگیری حفظ کنند. در این‌جا فعّالیت‌هایی را برای ده هفته به شما و کودکان‌تان پیشنهاد می‌کنیم تا کودکان با انجام دادن آنها، حتی پس از بسته شدن درهای مدرسه، کتاب‌های‌شان را نبندند.
بچه‌ها در سال تحصیلی‌شان آموزش‌ها و مهارت‌هایی را به‌دست می‌آورند، ولی اگر آموزش این مهارت‌ها در تعطیلات تابستان متوقف شود، آنها از فرایند یادگیری جا می‌مانند. خوش‌بختانه هیچگاه یادگیری متوقف نمی‌شود. بچه‌هایی که در تابستان کتاب می‌خوانند و دانش و مهارتی به‌دست می‌آورند، در سال تحصیلی جدید، زبان و جهان پیرامون‌شان را می‌توانند بهتر بشناسند و لذت خواندن را کشف کنند. کودکان هرچه به فعالیت خواندن علاقه‌مندتر باشند، بیشتر کتاب می‌خوانند.
حفظ علاقه فرزندان‌تان به خواندن و یادگیری، کار دشواری نیست. یادگیری کودکان به کمک فعالیت‌های گوناگونی انجام می‌گیرد، و کم‌وبیش هر کاری که ما بزرگ‌ترها انجام می‌دهیم، فرصت خواندن را برای آنها فراهم می‌کنیم. هنگام خوردن صبحانه، نوشته‌های روی بسته برشتوک را بخوانید، یا اگر در رستوران غذا می‌خورید، فهرست غذا را بخوانید. با کودکان‌تان روزنامه بخوانید و درباره اتفاق‌هایی که در دنیا رخ می‌دهد باهم گفت‌وگو کنید.
مطالعه روزانه، حتی اگر چند دقیقه باشد، توانایی خواندن و یادگیری فرزندتان را در طول سال افزایش می‌دهد. در این‌جا به فعالیت‌هایی اشاره می‌کنیم که برای ده هفته در نظر گرفته شده و دربرگیرنده فعالیت‌های خواندن و مهارت‌های در پیوند با آن است. برای انجام دادن این فعّالیت‌ها هیچ ترتیب ویژه‌ای وجود ندارد و آنها را به ترتیب آمده و در هفته خاصی نباید انجام داد. هفته‌ای را که به نظرتان جالب است انتخاب کنید و از انجام دادن آن لذت ببرید!
هفته نخست: فصل تابستان را جشن بگیرید
- برگه‌ای آماده کنید و در آن فهرست کارهایی را بنویسید که می‌خواهید در تابستان امسال انجام دهید. فراموش نکنید در این فهرست فعالیت‌های خواندن را نیز یادداشت کنید.
- جدولی درست کنید و نام کتاب‌هایی را که در فصل تابستان می‌خواهید بخوانید در آن بنویسید و این روند را پیگیری کنید.
- هنگام غروب خورشید را روی روزشمارتان یادداشت کنید.
- دفترچه خاطراتی را برای فصل تابستان فراهم کنید. در آن، خاطرات سفرها، عکس‌های گرفته شده، بلیت‌های مسافرت و برنامه‌ریزی‌های تابستانی‌تان را یادداشت کنید.
- فهرستی از کتاب‌های نویسنده‌ای که دوست دارید، فراهم کنید و ببینید چندتا از آن کتاب‌ها را در تابستان امسال می‌توانید بخوانید.
- با یکی از دوستان‌تان کتاب بده‌بستان کنید و این کار را در فصل تابستان ادامه دهید.
- پیاده‌روی کنید و درباره چیزهایی که نشان می‌دهد فصل تابستان آغاز شده، یادداشت بنویسید یا آنها را نقاشی کنید.
هفته دوم: با هم در تماس باشید
- برای خودتان دفترچه تلفنی آماده کنید و در آن شماره تلفن و نشانی دوستان و آشناهای‌تان را بنویسید.
- کاغذ و پاکت‌نامه ویژه خودتان طراحی کنید و برای یکی از دوستان‌تان نامه بنویسید.
- با یکی از دوستان یا آشنایان دفترچه رویدادهای روزانه بسازید و در فصل تابستان، هریک به نوبت، پیش‌آمدهایی را که برای‌تان رخ می‌دهد در آن بنویسید. با ایمیل نیز این کار را می‌توانید انجام دهید.
- برای نویسنده مورد علاقه‌تان نامه‌ای بنویسید. کتابدارها در یافتن نشانی پستی یا ایمیل نویسنده می‌توانند به شما کمک کنند.
- کارت‌پستالی بسازید و در آن تصویر یک مکان خیالی را نقاشی کنید. پشت کارت پیامی بنویسید و آن را برای یکی از دوستان و آشناهای‌تان بفرستید یا آن را در دفترچه خاطرات‌تان بچسبانید.
- نخستین تمبر پُستی در ایران در سال ۱۲۴۷ خورشیدی منتشر شد. شما نیز کوشش کنید تمبرشناس شوید. تمبر ویژه خودتان را طراحی کنید.
- بازی با کلمات! برای خودتان کُد بسازید (برای نمونه، الف = ۱، ب = ۲). با کُدهای اختراعی‌تان برای یکی از دوستان‌تان پیام رمزی بفرستید.
هفته سوم: دستورهای آشپزی را کشف کنید و از آن لذت ببرید
- فهرستی از مزه همه بستنی‌هایی را که به ذهن‌تان می‌آید، فراهم کنید. این فهرست را به ترتیب حروف الفبا مرتب کنید.
- یک نوشیدنی خنک تابستانی اختراع کنید. چگونگی درست کردن آن را روی کارت مخصوص بنویسید. شربت اختراعی خود را آماده کنید و با آن از دوستتان پذیرایی کنید.
- به کتابخانه بروید و یک کتاب آشپزی انتخاب کنید. جالب‌ترین غذای آن کتاب را پیدا کنید.
- چگونگی درست کردن ژله را از نوشته روی بسته‌بندی آن بخوانید. از پدر یا مادرتان بخواهید به شما کمک کنند تا برای امشب دسر درست کنید.
- با خواندن داستانی درباره غذای نوشته شده، اشتهای‌تان را تحریک کنید. غذایی را که دوست دارید بپزید و نوش جان کنید.
- بازی با کلمات! در واژه «مهمان‌خانه» یا «گلاب‌گیری» چند واژه کوتاه‌تر دیگر می‌توانید پیدا کنید؟
هفته چهارم: به دور دنیا سفر کنید
- اگر تابستان امسال قرار است به مسافرت خانوادگی بروید، دربارة سفرتان کتاب بخوانید. مسیر سفرتان را روی نقشه پیدا کنید و علامت بزنید.
- وانمود کنید می‌خواهید با یکی از دوستان و آشناهای‌تان از شهر، استان یا کشوری دیگر دیدن کنید. برای به‌دست آوردن اطلاعات بیشتر دربارة آن سفر، به یک آژانس مسافرتی نامه بدهید. اگر می‌خواهید به کشوری دیگر سفر کنید، آن نامه را به سفارتخانه آن کشور بفرستید. به کتابخانه بروید و کتابی پیدا کنید که به مکان سفر شما مربوط باشد، یا برای به‌دست آوردن دانستنی‌های بیشتر، در اینترنت جست‌وجو کنید. برای سفرتان برنامه‌ریزی کنید. یادتان باشد وضعیّت آب‌وهوای مقصدتان را بررسی کنید.
- یکی از مهم‌ترین رویدادهایی را که در شهر، استان یا کشوری دیگر رخ داده، انتخاب کنید. درباره آن رویداد و محل رخ‌دادن آن بیش‌ترین اطلاعات را به‌دست آورید. روزنامه بخوانید، رادیو گوش دهید و اخبار تلویزیون را تماشا کنید. دربارة آن‌چه از این رویداد دریافته‌اید، با دیگران گفت‌وگو کنید.
هفته پنجم: از گشت‌وگذار در طبیعت لذّت ببرید
- چند گل خودرو جمع‌آوری کنید و آنها را تا پایان فصل تابستان لای صفحه‌های یک کتاب سنگین بگذارید.
- برنامه‌ریزی کنید و با یکی از دوستان‌تان در حیاط منزل‌تان چادر بزنید. فهرستی از آن‌چه برای زنده ماندن به آن نیاز دارید، فراهم کنید.
- با خانواده برنامة رفتن به پیک‌نیک کتاب‌خوانی را برگزار کنید و به طبیعت دلخواه‌تان بروید. جاهایی مانند ساحل دریا یا کناره رودخانه، بوستان یا جنگل. با خود ناهار و چند کتاب برای خواندن ببرید.
- در طول مسیر، سنگ یا صدف‌های ساحلی را جمع‌آوری کنید. به کمک کتاب راهنمای طبیعت نوع سنگ‌ها یا صدف‌ها را شناسایی کنید.
- شیء کوچکی پیدا کنید که در جیب جا شود. دربارة آن داستانی بازگو کنید یا بنویسید.
- در میان ابرها شکل یا طرح ویژه‌ای را پیدا کنید. آن شکل را نقاشی کنید.
- بازی با کلمات! فهرستی از واژه‌هایی را بنویسیدکه آتش‌بازی را با آن واژه‌ها بتوان شرح داد.
هفته ششم: از مکانی جالب دیدن کنید
- تصور کنید یکی از جانوران باغِوحش فرار کرده‌است! داستانی از خودتان دربارة این ماجرا بنویسید. آن داستان را برای یکی از دوستان یا اعضای خانواده‌تان بازگو کنید، یا آن را بنویسید. اگر دوست دارید، برای داستان‌تان نقاشی کنید. کدام موزه به خانة شما نزدیک‌تر است؟ آیا در محلة شما خانه قدیمی یا تاریخی وجود دارد؟ جای این موزه یا خانه قدیمی را روی نقشه پیدا کنید. جست‌وجو کنید در موزه‌ها چه چیزهایی را به نمایش گذاشته می‌شود و چرا ساختمان‌های قدیمی ارزشمند هستند.
- تصور کنید به گذشته سفر کرده‌اید و در قدیمی‌ترین ساختمان محله‌تان زندگی می‌کنید یا به کسب‌وکاری سرگرم هستید. بنویسید که وقت‌تان را در این خانه چگونه سپری می‌کنید.
- فهرستی از جانوران باغِوحش بنویسید. آنها را در دسته‌های گوناگون گروه‌بندی کنید. دسته‌هایی که برپایه گونه آن جانور باشد (پستانداران، ماهی‌ها و ...)، یا برپایه رنگ بدن جانوران، آنها را دسته‌بندی کنید.
- با یکی از دوستان یا آشناهای‌تان از باغِوحش دیدن کنید و جانوران نوشته شده در فهرست‌تان را در آن پیدا کنید.
- با یکی از دوستان یا آشناهای‌تان از موزه یا ساختمانی تاریخی دیدن کنید. فهرستی از چیزهایی را یادداشت کنید که انتظار دیدن آنها را در موزه نداشتید ولی در آن‌جا دیده‌اید.
- بازی با کلمات! به نرم‌ترین یا قدیمی‌ترین چیزی که تا کنون لمس کرده‌اید، فکر کنید. شعری دربارة آن بگویید، ولی در آن شعر واژه نرم یا قدیمی را به‌کار نبرید.
هفتة هشتم: ناشر بشوید
- یک کتاب لطیفه برای خودتان بسازید. چیستان‌ها و لطیفه‌هایی را که از دوستان و اعضای خانواده شنیده‌اید، گردآوری کنید.
- تصویرهای یک مجلة قدیمی یا کتابچه را بُرش بزنید و دربارة آن تصویرها داستانی بنویسید.
- یک کتاب معمای تصویری بسازید. (داستانی که در آن به‌جای واژه، تصویر به‌کار می‌رود.) داستان کوتاهی بنویسید و سپس تصویرها را جایگزین برخی از واژه‌ها کنید. (همان تصویرهایی که نقاشی کرده‌اید یا از جایی بُرش زده‌اید.)
- داستان دنباله‌دار فراهم کنید. آغاز داستان را بنویسید و سپس از دوستان‌تان بخواهید هر کدام بخشی از ادامه داستان را بنویسند تا داستان به پایان برسد.
هفتة هشتم: آسمان را تماشا کنید
- پژوهش کنید و ببینید چه نوع پرنده‌هایی در منطقة شما زندگی می‌کنند. (کتاب‌های طبیعت‌شناسی را می‌توانید ببینید.)
- صبح زود از خواب بیدار شوید و به تماشای پرندگان بروید و نام پرندگانی را که می‌بینید، یادداشت کنید.
- در آسمانِ صافِ یک شب تابستانی کدام صورت‌های فلکی را می‌توانید ببینید؟ به‌همراه یک کارشناس راهنما، به آسمان شب نگاه کنید تا او در پیدا کردن صورت‌های فلکی به شما کمک کند.
- نسل‌های گوناگونی از مردم آسمان را در سن‌وسال‌های متفاوت تماشا کرده‌اند. از پدربزرگ، مادربزرگ یا دوستی که سن او از شما بسیار بیشتر است بخواهید داستانی از کودکی‌اش را برای شما بازگو کند.
- یک داستان علمی-تخیلی دربارة بشقاب‌پرنده‌ها بخوانید.
- بازی با کلمات! در تابستان توپ‌های والیبال نیز در آسمان به پرواز درمی‌آیند. با جست‌وجو در روزنامه‌ها و مجله‌های ورزشی، فهرستی از نام تیم‌های والیبال را به ترتیب حروف الفبا یادداشت کنید.
هفته نهم: ابزارهای بزرگ طراحی کنید
- ابزاری اختراع کنید که به کمک آن کارهای سخت روزمره را بتوان آسان‌تر کرد. تصویر آن ابزار را طراحی کنید یا با دورریختنی‌ها آن را بسازید.
- از بخش آگهی‌های روزنامه نام چند مدل خودرو را با صدای بلند بخوانید. خودرو جدیدی طراحی کنید و برای آن نام انتخاب کنید.
- دوروبر خانه‌تان قدم بزنید و به خانه‌های دیگر نگاه کنید. خانه‌ای را طراحی کنید که گمان می‌کنید مناسب‌ترین خانه برای شیوه زندگی شما است.
- برای خودتان یک بازی رومیزی طراحی کنید و قوانین آن را بنویسید.
- هر وسیله‌ای را که به‌کار می‌بریم، کسی یا کسانی آن را طراحی کرده است. مجموعه‌ای از وسایلی را که علاقه دارید، گردآوری کنید، یا به مجموعه‌ای که از پیش گردآوری کرده‌اید، اضافه کنید. از فرد آگاهی بخواهید برآورد کند مجموعه شما چه اندازه می‌ارزد.
هفته دهم: به افتخار پایان تابستان این کارها را انجام دهید
- یادتان هست در آغاز تابستان چند گُل خودرو را لای یک کتاب سنگین گذاشته بودید؟ آنها را بیرون بیاورید و در دفترچة خاطرات‌تان بگذارید، یا آنها را روی برگهة مقوایی بچسبانید و با آن نشانه کتاب درست کنید.
- جدولی را که برای کتاب‌خوانی نوشته بودید، بازنگری کنید. کتاب‌های جدیدی را برای خواندن انتخاب کنید.
- امروز به زمانی که خورشید غروب می‌کند، دقت کنید. آن را با زمان غروب خورشید در هفتة نخست تابستان مقایسه کنید.
- فهرستی از وسایلی را که در مدرسه نیاز دارید، بنویسید. کم‌کم خرید این وسایل را آغاز کنید.
- برای پایان تابستان جشنی برگزار کنید. فهرست ده تا از بهترین کارهایی را که تابستان امسال انجام داده‌اید، بنویسید. فهرستی از خوراکی‌های تابستانی را بنویسید که خوشمزه‌اند و دوست دارید.
- بازی با کلمات! روزهای تابستان بلندترین روزهای سال هستند، فهرستی از بلندترین واژه‌هایی را که یاد دارید، یادداشت کنید.