خواندن با کودکان نابینا و کم‌بینا

کودکانی که نابینا زاده شده‌اند زبان و تصویرهای ذهنی خود از جهان را بر پایه حس شنوایی و لامسه خود می‌سازند. کودکان نابینا با تکیه بر این دو حس می‌توانند به مفاهیم و معانی واژگان دست یابند. ازآنجاکه ما در یک جهان دیداری زندگی می‌کنیم و بیشتر کدهای زبانی باتجربه‌های دیداری ما در پیوند هستند، بسیاری از کودکان نابینا درک کافی از مفاهیم و معنای واژگانی که از راه گوش فرا می‌گیرند، ندارند. بیشتر کودکانی که مشکل دیداری دارند، از بینایی اندکی برخوردار هستند. این بسیار مهم است که بدانیم آیا کودکی که از جنبه دیداری ناتوان است می‌تواند حروف چاپی و تصویرها را حداقل در ابعاد بسیار بزرگ ببیند.

همچنین باید بدانیم او تا چه حد به رسانه‌های دیگری که بر مبنای صدا و لمس کردن درست شده‌اند، نیاز دارند. رسانه‌هایی همچون کتاب‌های بریل (‌حروف برجسته)، کتاب‌های لمسی (تصویرهای برجسته) کتاب‌هایی که با نوار یا سی دی همراه‌اند و کتاب‌هایی که تصویرهای آن‌ها تولید صدا می‌کنند. کتاب‌های لمسی می‌توانند به کودکان نابینا لذت بهره‌مندی از کتاب‌های تصویری را منتقل کنند. کتاب‌ها لمسی، کتاب‌های مهمی برای کودکان نابینا هستند، زیرا حس لامسه آن‌ها را در جهت شناخت هنر و درک شکل‌ها تقویت می‌کنند، که این آمادگی آن‌ها را در یادگیری خط بریل یاری می‌رساند. کتاب‌های تصویری لمسی که تصویرهای قابل‌درک برای کودکان نابینا دارند، سبب پیشرفت فراگیری زبان در این کودکان می‌شوند. ‌ درک بسیاری از کتاب‌های لمسی که بر پایه توانایی دیداری طراحی شده‌اند، برای کودکان نابینا که هیچ‌گونه تجربه دیداری ندارند، دشوار است. درک تصویرهای واقع‌گرای برجسته در کتاب‌های تصویری برای کودکانی که از زمان تولد نابینا بوده‌اند، بسیار سخت است. اگر در این کتاب‌ها اجسام کوچکی بازنمایی شوند که کودک نابینا در زندگی روزمره‌اش پیوسته با آن‌ها سروکار دارد و شکل، بافت و اندازه آن‌ها را می‌شناسد، بهتر می‌توانند با این گروه از کودکان ارتباط برقرار کنند.

کودکان نابینا بدون شک کتاب‌های لمسی را دوست دارند، حتی اگر نتوانند همه تصویرهای آن را درک کنند و یا برای درک آن به کمک یک راهنمای بینا نیاز داشته باشند. اما کتاب‌های تصویری لمسی با تصویرهای کوچک و ساده‌ای وجود دارند که کودک نابینا بدون کمک از دیگران می‌تواند بخواند و بفهمد. کاغذ کتاب‌هایی که دارای تصویرهای برجسته و خط بریل هستند باید از کیفیت بالایی برخوردار باشند . کتاب‌های پارچه‌ای نوع دیگری از کتاب‌های لمسی هستند. این گروه از کتاب‌ها تجربه‌ای متفاوت از کتاب‌های تصویری کاغذی را برای همه کودکان فراهم می‌سازند. این کتاب‌ها به‌ویژه برای کودکان با ناتوانی‌های ذهنی، کودکان با دشواری‌های حرکتی و یا دیگر ناتوانی‌ها بسیار مناسب هستند. این گروه از کودکان با بازی با این کتاب‌ها، به خواندن کتاب علاقه‌مند می‌شوند . کتاب‌های لمسی وسیله‌ای برای هم پیوندی کودکان با نیازهای ویژه با جامعه است.