از انتشار نمایشنامه “کوتی و موتی” تا انتشار دو مجموعه “نمایشنامه ی کودک و نوجوان امروز” کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

پس از گذشت یک سال از برپایی “مرکز تئاتر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان” در دی ماه ۱۳۵۰، این مرکز در زمینه تئاتر کودکان دستاوردهای خود را آماده کرد و سه نمایش “تُرب”، “کوتی و موتی” و “خورشید خانم آفتاب کُن” را برای کودکان بیش از ۲۰ کتابخانه کانون اجرا کرد.

با گسترش اجراهای تئاتری برای کودکان و نوجوانان، گردانندگان مرکز تئاتر کانون دریافتند نمایشنامه های مناسبی برای کودکان و نوجوانان ایران نیست و یا بسیار کم است. به این سبب مرکز انتشارات کانون کوشید با بهره گیری از برخی کسانی که در زمینه تئاتر کودک تجربه داشتند، نمایشنامه های مناسب که بخشی از ادبیات کودکان و نوجوانان است را برای این گروه های سنی چاپ و منتشر کند.
با این هدف بود که  نخستین نمایشنامه ی منتشر شده ی کانون در شهریور ماه ۱۳۵۷ با نام “کوتی و موتی” نوشته ی “بیژن مفید” در ۳۰ صفحه و در اندازه ۲۲ × ۲۲ سانتیمتر و با تصاویر رنگی را منتشر کرد. این نمایشنامه پیش از چاپ در سال ۱۳۵۲ در کتابخانه ی پارک لاله به کارگردانی “دان لافون” و دستیاری “اردوان مفید” و با بازیگری “رضا بابک”، “مرضیه برومند”، “بهرام شاه محمدلو”، “سوسن فرخ نیا”، “اردوان مفید” و “علیرضا هُدایی” اجرا شده بود.
نمایشنامه کوتی و موتی با عنوان کلی “مجموعه ی نمایش – ۱”، چاپ شده بود که دیگر ادامه نیافت.

از انتشار نخستین نمایشنامه کانون پرورش فکری ... تا سال ۱۳۹۲، سی و پنج سال می گذرد و در این بازه زمانی این مرکز تنها ۳۷ عنوان کتاب نمایشنامه برای گروه های سنی خردسال، کودک و نوجوان منتشر کرده است. نام این کتاب های نمایشنامه بر پایه تاریخ نشرشان چنین است:

۱۳۵۷ تا ۱۳۷۰ (۱۴ سال)
۴ عنوان کتاب: ( میانگین هر سه و نیم سال ۱ عنوان)
کوتی و موتی / کور اوغلوی چنلی بل / کچل کفترباز / سفر سبز در سبز.

۱۳۷۱ تا ۱۳۸۰ ( ۱۰ سال)
۴ عنوان کتاب: (میانگین هر ۲٫۵ سال ۱ عنوان)
جنگ کور / بادبان ها را بکشید / گنجشکک اشی مَشی / خروسک پریشان.
در طی ۲۴ سال، انتشار ۸ عنوان نمایشنامه. (میانگین هر سه سال، انتشار تنها ۱ نمایشنامه کودک و نوجوان)

۱۳۸۱ تا ۱۳۸۵ (۵ سال)
۸ عنوان کتاب: (میانگین هر سال ۱٫۶ عنوان)
ماهی /  نه زشت نه زیبا / خورشید مال کیه؟ / کوتوله ای که همیشه فریاد می زد /  آب تنی در برکه / جاری مثل جویبار / ماه تی تی، کلاه تی تی / نمایشنامه های برگزیده اولین مسابقه ... .

سال ۱۳۸۶ (۱ سال)
۱۰ عنوان کتاب: (یک سال ۱۰ عنوان)
گرگم و گلّه می بَرَم / بند انگشتی / ماهی قرمز کوچولو / نُقلی و مادربزرگ / قصه های کوچه / عصا، عصای کارگشا / داستان خرس کوچک / چهار صندوق شادی / نخودی و غول سرما / نمایشنامه های برگزیده دومین مسابقه ... .

۱۳۸۷ تا ۱۳۹۱ (۵ سال)
۱۱عنوان کتاب: (میانگین هر سال ۲٫۲ عنوان)
تنبل پهلوان / اَرنگ اَرنگ بگو چه رنگ؟ / شازده کوچولو / ت مثل تئاتر / در سایه مولانا / گُل زری کاکُل زری / دَس و دَس و دَس نخود و عدس / نَقل رستم و سهراب / نَقل ضحاک ماردوش / میهمان غار / ولیعهد شام.

این آمار نمایانگر و بازتاب همه فرآورده های ادبیات نمایشی یکی از نهادهای دولتی با پیشینه ای نزدیک به ۵۰ سال در گستره ادبیات کودکان و نوجوانان ایران است. نهادی که با توجه به گستردگی، توانایی ها و ... خود می تواند نقش و جایگاهی بسیار ارزنده و سازنده در آشنایی و پیوند کودکان و نوجوانان با این گونه ادبی (ادبیات نمایشی) داشته باشد.

از انتشار نمایشنامه “کوتی و موتی” تا انتشار دو مجموعه “نمایشنامه ی کودک و نوجوان امروز” کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

در مرداد ماه ۱۳۹۱ دبیرخانه “نمایش نامه ی کودک و نوجوان امروز” کانون «از نمایش نامه نویسان، کارشناسان و مربیان حوزه کودک و نوجوان دعوت به همکاری کرد.» و در فراخوان خود شرایط پذیرش و انتشار نمایشنامه ها را برای دو گروه سنی کودک و نوجوان تشریح کرد.
این فراخوان سرانجام پس از یک سال، در تیرماه ۱۳۹۲ به بار نشست و بازتاب بیرونی یافت و همزمان با برگزاری نخستین «بازار تئاتر کودک» در تهران، ۱۵ عنوان نمایشنامه در دو بخش کلی “نمایشنامه ی کودک امروز” و “نمایشنامه ی نوجوان امروز” رونمایی و پس از چندی راهی بازار فروش شد.

دبیر این دو مجموعه “احمد شهدادی”، مدیر هنری آن “کوروش پارسانژاد” و طراح گرافیک آن “پیمان پورحسن” است که در مجموعه «نمایشنامه ی کودکان امروز»: “مهسا درت التاج تهرانی”، “نغمه صالحی”، “حدیثه قربان” و ... نمایشنامه ها را تصویرگری کرده اند.
نمایش نامه نویسان مجموعه کودکان:“علی اکبر پوررسول”: “قول می دَم بزرگ نشم”، “جیک جیک، کی منو می خوره؟” و “من آیدا را نمی فروشم”، “علی اکبر حلیمی”: “قوقولی قوقو”، “هادی حوری”: “یه خونه قدِ غربیل”، “رضا فیاضی”: “لولوی آوازخوان” هستند و هر یک با شمارگان ۱۰ هزار جلد منتشر شده است.
مجموعه ی «نمایشنامه ی نوجوان امروز» با ۹ عنوان و هر یک با شمارگان ۵ هزار جلد چنین است: نمایشنامه های: “کوچ ستاره ها”: “هادی حوری”، “پیرمرد و ببر”: “علی خاکبازان”، “این عروسک مال کیه؟”: “داود کیانیان”، “یک دقیقه”: “جعفر مهیاری” و همچنین “حکایت لوطیان مردِ رند”: “یدالله آقا عباسی”، “مهمان جامانده”: “نسرین خنجری”، “مجید، «هی» و فرچه ها”: “حسین فدایی حسین”،  “امیرارسلان نامدار”: “مسعود ملک یاری” و “شازده و پهلوان”: “محمدرضا یوسفی”.

صفحه آرایی نو و گیرا همراه با تصویرهای رنگی و جلدی ویژه و چشم گیر برای مجموعه ی «نمایشنامه ی کودک امروز»، و صفحه آرایی و طراحی جلدهای مناسب برای مجموعه ی نوجوانان از نمایشنامه نویسان نام آشنا و ناآشنا، سبب گرایش مخاطبین به خواندن و لذت بردن از این گونه ی ادبی می شود که استمرار در تولید این حرکت پسندیده و ارزشمند، می تواند نقطه عطف ارزنده و راه گشای دیگریی در نمایشنامه های تألیفی و پربارتر شدن ادبیات نمایشی کودکان و نوجوانان ایران شود.

اگر تولید این مجموعه ی ادبیات نمایشی تألیفی همچنان ادامه یابد، نویدبخش حرکتی پسندیده با چشم اندازی خوب را دارد که افزون بر یاری به گرایش کودکان و نوجوانان به خواندن نمایشنامه و لذت بردن از آن، بخشی بزرگ و گونه ی ناآشنای ادبیات کودکان – ادبیات نمایشی - را به مخاطبین خود بیش تر بشناساند تا اکنون و در آینده با بخش ارزشمندی از ادبیات نمایشی ایران و جهان پیوند برقرار کنند و از آن همچون داستان و شعر لذت ببرند.
 

نویسنده
مسعود میرعلایی
Submitted by editor3 on