سازمان جهانی بهداشت، یونیسف و شبکه ی بین المللی اقدام برای تغذیه نوزاد (IBFAN) به تازگی گزارشی درباره ی وضعیت قوانین ملی برای پشتیبانی از تغذیه با شیر مادر و ترویج آن منتشر کرده است. این گزارش نشان می دهد که قوانین حمایت از تغذیه با شیر مادر در بیشتر کشورها به ویژه کشورهای ثروتمند ضعیف است.
از ۱۹۴ کشوری که قوانین ملی شان در این گزارش بررسی شده اند، ۱۳۵ کشور قوانینی براساس «دستورالعمل بین المللی بازاریابی برای جایگزین های شیر مادر» دارند. در سال ۲۰۱۱ تعداد کشورهایی که قوانینی را براساس این دستورالعمل تصویب کرده بودند، ۱۰۳ کشور بودند.
اما تنها ۳۹ کشور همه ی مفاد این دستورالعمل را تصویب کرده اند. براساس آمار سال ۲۰۱۱ یعنی ۳۷ کشور رشد اندکی را نشان می دهد.
سازمان جهانی بهداشت و یونیسف توصیه می کنند که نوازادان در ۶ ماه اول زندگی تنها با شیر مادر تغذیه شوند و پس از آن تا دوسالگی می توان در کنار شیر مادر از غذاهای سالم و مغذی مناسب استفاده کرد. اعضا سازمان جهانی بهداشت تعهد دارند تا سال ۲۰۲۵ نرخ تغذیه انحصاری با شیر مادر در ۶ ماه اول زندگی را دست کم تا ۵۰ درصد افزایش دهند.
«دستورالعمل بین المللی بازاریابی برای جایگزین های شیر مادر» از کشورها می خواهد جلوی مصرف بی مورد جایگزین های شیر مادر و تغذیه با شیشه شیر را بگیرند و از تغذیه با شیر مادر حمایت کنند. البته این دستوالعمل از استفاده از جایگزین های شیر مادر در مواقع لازم حمایت می کند.
بر پایه ی این دستورالعمل هر گونه ترویج جایگزین های شیر مادر از جمله تبلیغات، هدیه دادن آن ها به کارکنان در مراکز بهداشت و درمان و توزیع نمونه های رایگان آن ممنوع است. افزون بر این در برچسب های این محصولات نباید ادعا شود که سالم و مغذی هستند. همچنین نباید از تصویری استفاده شود که بیانگر آن باشد. باید شیوه ی استفاده از آن ها به روشنی نوشته شده باشد و همچنین بر اولویت تغذیه با شیر مادر تاکید شود و خطرات ناشی از استفاده از آن ها گوشزد شود.
مدیر بخش تغذیه برای بهداشت و توسعه سازمان جهانی بهداشت در این باره می گوید: «کشورهای بسیاری قوانین حفاظت و ترویج تغذیه با شیر مادر را تصویب کرده اند اما مادران همچنان با اطلاعات نادرست درباره ی سالم بودن غذاهای جایگزین احاطه شده اند. این می تواند پدر و مادر را در استفاده از تغذیه با شیر مادر دچار تردید کند و اعتماد به نفس آن ها را از بین ببرد و در نتیجه بسیاری از کودکان از مزایای تغذیه با شیر مادر بی نصیب شوند.»
تجارت جایگزین های شیر مادر بازار بزرگی است با فروش سالانه ۴۵ بیلیون دلار امریکا در سراسر دنیا که تا سال ۲۰۱۹ به ۷۰ بیلیون دلار خواهد رسید.
رئیس بخش تغذیه یونیسف می گوید: «صنعت جایگزین های شیر مادر صنعتی نیرومند و در حال رشد و بنابراین مبارزه برای تغذیه انحصاری با شیر مادر دشوار است. مادران لایق آن هستند که اطلاعات درست در اختیارشان گذاشته شود و بدانند که ابزار حفاظت از سلامتی و تندرستی فرزندانشان را در اختیار دارند. نباید اجازه داد بازار روی این واقعیت سرپوش بگذارد که جایگزین های شیر مادر نمی توانند جای شیر مادر را بگیرند.
کشورهای ثروتمند در تصویب قانون هایی برای حمایت از استفاده از شیر مادر عقب تر هستند. کشورهای منطقه ی جنوب شرقی آسیا در این زمینه در رده ی اول قرار دارند. پس از آن به ترتیب کشورهای افریقایی، کشورهای منطقه شرقی مدیترانه، امریکا، کشورهای منطقه غرب اقیانوس آرام و اروپا قرار دارد.
از میان کشورهایی که قوانینی درباره ی جایگزین های شیر مادر دارند:
- تنها نیمی از آن ها توانسته اند تبلیغات و ترویج آن ها را ممنوع کنند
- کمتر از نیمی از آن ها ارائه ی ارزان یا رایگان جایگزین های شیر مادر را به مراکز خدمات درمانی ممنوع کرده اند
- بیش از نیمی از آن ها توانسته اند هدیه دادن جایگزین های شیر مادر به کارکنان بخش بهداشت و سلامت را ممنوع کنند
- این قانون بر محصولات محدودی اعمال می شود. در بیشتر کشورها این قانون شامل غذای نوزاد و غذای کمکی می شود و تنها در یک سوم کشورها این قوانین بر غذای کودکان یک سال و یک سال به بالا هم اعمال می شود.
- کمتر از نیمی از کشورها نوشتن مطالبی درباره مفید و مغذی بودن بر روی این محصولات را ممنوع کرده اند
شبکه بین المللی اقدام برای تغذیه نوزاد امیدوار است که این گزارش سبب شود کشورهای بیشتری قوانین شان درباره ی استفاده از این محصولات را بهبود ببخشند و بر اجرای این قوانین تاکید کنند تا استفاده از شیر مادر افزایش پیدا کند و از مرگ ومیر نوازادان جلوگیری شود. آن ها بر این باورند این گزارش به سیاست گزاران کمک می کند تا قوانین را با استراتژی های جدید بازار همگام باشد.
در این گزارش در جدولی مشخص شده است که هر کشور کدام یک از قوانین «دستورالعمل بین المللی بازاریابی جایگزین های شیر مادر» را تصویب کرده است. این گزارش همچنین شامل مطالعات موردی چهار کشور ارمنستان، هند ، ویتنام و بوتسوانا است که قوانین و مکانیزم نظارتی خود را تقویت کرده اند.
یونیسف و سازمان جهانی بهداشت همچنین به تازگی شبکه ای جهانی برای کمک به کشورها در نظارت و پشتیبانی از اجرای این قوانین راه اندازی کرده است.
نظارت برای تشخیص تخلفات و گزارش آن ها به مقامات مربوطه برای مداخله و جلوگیری از چنین فعالیت هایی ضروری است. با این حال، تنها ۳۲ کشور دارای مکانیزم نظارت هستند و از آن میان هم فقط تعداد کمی از آن ها کارآمدند. در میان کشورهای با مکانیزم نظارت رسمی، کمتر از نیمی نتایج را منتشر می کنند و فقط شش کشور بودجه ای را برای نظارت و اجرای این قوانین اختصاص داده اند
