اولین همایش فرآیند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد (۴ الف) در چرخه آموزش کشور توسط گروه علوم مهندسی، کارگروه "استاندارد و اطمینان از کیفیت" فرهنگستان علوم ایران و با حمایت کمیسیون ملی یونسکو و کلیه نهادهای متولی آموزش در ایران در تاریخ ۵ و ۶ آذر ١٣٩٣ در فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.
هدف از برگزاری این همایش که با حضور جمع زیادی از دانشگاهیان، مسئولان و اعضای فرهنگستان‌ها، استادان، صاحب‌نظران، دانشجویان و علاقه‌مندان در محل فرهنگستان علوم برگزار شد، دستیابی به وضعیت فرآیند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد در چرخه آموزش کشور و تدوین و تبیین راه‌کارهای بنیادی در بنیان‌گذاری و اجرای این فرایند در کشور بود.
سخنرانان کلیدی این همایش مسئولان و نمایندگان وزارتخانه‌ها و سازما‌ن‌های ذی‌ربط و فرهنگستان‌های کشور بودند. همچنین به منظور جمع‌بندی در ارائه راه‌کارهای مناسب، میزگردی با شرکت مسئولان ذی-ربط در آموزش‌های بنیادی کشور در روز پنجشنبه ۶ آذر ١٣٩٣ در این فرهنگستان برگزار شد.
محور اصلی بحث‌های این همایش مبتنی بر تدوین استاندارد آموزش در حوزه وسیعی از سطوح یادگیری دانش در چرخه آموزش کشور بود. این چرخه شامل مهد، پیش‌دبستان، دبستان، دبیرستان و دانشگاه (کاردانی، کارشناسی، ارشد، دکتری و پسادکتری) و آموزش‌های حرفه‌ای و بازآموزی (برای مسئولان، مدیران، متخصصان، کارکنان، کارگران و غیره) و آموزش همگانی برای عموم مردم و برگشت مجدد به چرخه است. "استاندارد آموزش"، دانش اساسی و مهارت سطح یا سطوح خاص آموزش‌دهندگان و آموزش‌گیرندگان را مشخص می‌کند. بنابراین لازم است "استاندارد پایه آموزش کشور" به عنوان چتر پوششی سطوح مختلف آموزش در چرخه آموزش کشور برای آموزش‌دهندگان، آموزش‌گیرندگان، دانش‌پژوهان، دانش خروجی دانش‌آموختگان، مدیریت دانش، امور اجرایی آموزش، محیط‌های آموزشی، روش‌ها‌ی نیازسنجی و نظایر آن به منظور دستیابی به هدف "اطمینان از کیفیت آموزش" برای نیروی کار با صلاحیت دانشی و مهارتی خاص تهیه شود.
جنبه دیگر، طرح موضوع "آموزش استاندارد" بود که به مفهوم آموزش این استانداردها در کلیه سطوح عوامل گرداننده این چرخه در کشور است.
این همایش با قرائت آیاتی از کلام‌الله مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران در فرهنگستان علوم آغاز به‌کار کرد. در مراسم افتتاحیه آن دکتر رضا داوری‌اردکانی رئیس فرهنگستان علوم، دکتر محمدرضا عارف رئیس گروه علوم‌مهندسی فرهنگستان، دکتر علی‌اکبر صالحی عضو فرهنگستان علوم و رئیس سازمان انرژی اتمی سخنرانی کردند.
دکتر داوری اردکانی در سخنان خود اظهار داشت: "استاندارد چیزی نیست که بتوان از آن صرف‌نظر کرد و بدون داشتن استاندارد هیچ کاری نمی‌توان انجام داد. استاندارد، متعلق به دنیای فناوری و نانوفناوری است و در گذشته به جای استاندارد، اندازه و اعتدال وجود داشته و به معنای لفظ کنونی نبوده است. استاندارد در صنعت، تکنولوژی، تولید صنعتی و تولید فناوری، یک ضرورت است و به همین اندازه در آموزش و تعلیم و تربیت نیز ضرورت دارد".
وی افزود: "در جامعه‌ای که می‌خواهیم همه چیز در آن در تناسب با یکدیگر باشد، باید استاندارد وجود داشته باشد و رعایت شود. داشتن استاندارد و رعایت آن، دو امر متفاوت است و در همه کشورها چه پیشرفته و چه غیرپیشرفته باید به عنوان ملاکی برای پیشرفت در نظر گرفته شود".
رئیس فرهنگستان علوم با اشاره به اینکه همه کشورهای پیشرو و غیرپیشرو می‌توانند ملاکی از پیشرفت و وضع مطلوب داشته باشند اضافه کرد: "هر کشور توسعه‌نیافته نیز می‌تواند نظری داشته باشد و استاندارد را در نظر بگیرد؛ در تعلیم و تربیت هم علاوه بر مخالفت‌هایی که در مورد استاندارد، وجود دارد باید استاندارد ایجاد شود". وی در ادامه با تاکید بر این که نوآموز را باید آزاد گذاشت تا یاد بگیرد، عنوان کرد: "در آموزش و پرورش این اشاره را داشتم که داشتن استاندارد چیزی نبوده که از اول مورد توافق باشد، اما حالا قابل قبول است. آموزش و پرورش قدیم ما نیز استاندارد نبود، اما حالا باید استاندارد شود. دانش‌آموزان ما اکنون در مدرسه درس می‌خوانند و در خانه نیز تکالیف خود را انجام می‌دهند، ما باید به این مسئله توجه کنیم که دانش‌آموزان باید فرصتی را برای خواندن آزادانه کتاب در اختیار داشته باشند؛ این امر، موضوع ساده‌ای است که متاسفانه به آن توجه نمی‌کنیم. در هر کشوری برای دستیابی به استاندارد، باید افرادی وجود داشته باشند که برای استاندارد فعالیت کنند. من تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش را تجربه کرده‌ام. هدف از این برنامه این بود که آموزش و پرورش را استاندارد کنیم ولی این امر محقق نشد. باید کوشید که آموزش و
پرورش برای هر سنی و مرتبه‌ای به اندازه و بجا باشد. به هر ترتیب، استاندارد چیز ثابت و قطعی نیست و همیشه تغییر می‌کند؛ زمانی که شرایط تغییر می‌کند استاندارد نیز تغییر می‌کند."
دکتر عارف رئیس اولین همایش فرآیند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد در سخنان خود اظهار داشت: "استاندارد یکی از بحث‌های جدید کشور ما است و به طور طبیعی مانند هر بحثی چالش‌ها و مشکلات خود را دارد. یکی ازمعضلات بخش توسعه، بحث استاندارد است به این منظور در فرهنگستان علوم، بحث آموزش استاندارد از مدت‌ها قبل مطرح و کارگروه استاندارد و اطمینان از کیفیت از حدود یکسال‌ونیم پیش ایجاد شد. این کارگروه متشکل از استادان عضو پیوسته و وابسته فرهنگستان علوم است و هر ٢هفته یک بار تشکیل جلسه می‌دهد. کارگروه مذکور در نهایت به این نتیجه رسید که برای فرهنگ‌سازی جدید در زمینه آموزش استاندارد، اولین همایش فرایند استاندارد در چرخه آموزش کشور را برگزار کند." وی افزود: "استاندارد آموزش در حوزه وسیعی از سطوح یادگیری دانش در چرخه کشور مطرح است که این چرخه شامل مهد کودک، پیش دبستانی، دبستان، دبیرستان، دانشگاه و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و بازآموزی است. استاندارد آموزش بیشتر دانش استاد و مهارت سطح و یا سطوح خاص آموزش‌دهندگان و آموزش‌گیرندگان را مشخص می کند. استاندارد آموزش باید بر اساس تدوین و تصویب استاندارد پایه آموزش کشور به عنوان چتر پوششی سطوح مختلف در چرخه آموزش کشور اجرا شود."
رئیس گروه علوم‌مهندسی فرهنگستان در ادامه اظهار داشت: "این همایش با هدف برآورد وضع فرایند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد در چرخه آموزش کشور و نیز تدوین و تبیین راه‌کارهای بنیادی و اجرایی این فرایند در کشور برگزار می‌شود و امید است که دستاوردهای این همایش بتواند نقش مؤثری در فرهنگ‌سازی فرایند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد در چرخه آموزش کشور و به‌ویژه در تهیه و تدوین استاندارد پایه آموزش کشور، استانداردهای آموزش و نیز در ایجاد نظام مهندسی فرآیند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد درچرخه آموزش کشور داشته باشد".
دکتر صالحی در سخنرانی خود اظهار داشت: "سه کارکرد اصلی نظام آموزشی هر کشور تولید دانش (پژوهش) انتقال دانش (آموزش) و اشاعه و نشر دانش (ارائه خدمت) است. هر یک از این کارکردها و مأموریت‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بی‌توجهی به هر یک از آنها ممکن است زیان‌های جبران‌ناپذیری برای جامعه در پی داشته باشد. هر چند در کشورهای مختلف، روش‌ها و سیاست‌های متفاوتی برای سامان‌بخشیدن به نظام آموزشی و فرآیند تحصیل در نظر گرفته می‌شود، اما می‌توان گفت که در بیشتر موارد، تعلیم به عنوان یک ابزار مؤثر برای انتقال مفاهیم فرهنگی و آموزش مسائل اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، آموزش تنها به معنای انباشتن ذهن دانش‌آموختگان از انبوهی از اطلاعات و آمار و ارقام نیست بلکه هدف نهایی آن است که همه افراد جامعه، مطابق هنجار و آرمان‌های فرهنگی مورد نظر یک نظام تربیت شوند تا از این طریق مجال لازم برای انتقال فرهنگ، دانش و اخلاق به نسل بعدی فراهم شود".
عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران در ادامه افزود: "شاید در نگاه نخست چنین پنداشته شود که مقوله استاندارد و استانداردسازی، بیشتر در حیطه صنعت و تولید معنا و مفهوم می‌یابد اما با نگاهی هرچند کوتاه به تحولات ژرف و فراگیر حیات بشری در عصر کنونی می‌توان دریافت که بسیاری از زوایای پیدا و پنهان زندگی انسان تحت تأثیر مقوله و فرآیند استانداردسازی قرار گرفته است، البته باید دانست که این مقوله در تعالیم و آموزه‌های نشأت‌گرفته از قرآن کریم و سیره بزرگان و پیشوایان دینی نیز مورد توجه قرار گرفته است، در این میان، تبیین خصوصیات و مختصات حیات طیبه و برشمردن انتظارات حداقلی و حداکثری از یک انسان مؤمن در لسان پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) گواهی بر این مدعاست".
وی ادامه داد: "استاندارد در حقیقت، مفهومی است که می‌تواند نشانگر انسجام و انضباط فکری، علمی و فرهنگی در سطح جامعه باشد، از این‌رو، استاندارد مبنایی برای داوری پیرامون نقاط قوت و ضعف حرکت یک مجموعه زنده و پویا در مسیر رشد مادی و تعالی معنوی است، بر این اساس، سامانه ارزیابی و سنجش، باید بر پایه قواعد قابل اندازه‌گیری و دیدگاه افراد صاحب صلاحیت به‌گونه‌ای هوشمند تدوین شود تا بتواند معیاری برای قضاوت قرار گیرد".
رئیس سازمان انرژی اتمی در تدوین استانداردهای آموزشی در سطح ملی خاطرنشان کرد: "تاکید بر ارزش‌های دینی، ملی و انقلابی و همچنین عنایت ویژه به رهنمودهای مقام معظم رهبری که همواره بر ایجاد تحول در تمامی ابعاد نظام آموزش و پرورش کشور- به عنوان مهم‌ترین نهاد متولی تربیت نیروی انسانی و مولد سرمایه اجتماعی- تاکید کرده‌اند ضروری است. بر ما واجب است تا از مبانی فکری، هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی و انسان‌شناختی آیین مقدس اسلام و مکتب تشیع در تدوین استانداردهای حوزه آموزش بهره‌برداری کنیم. میراث گرانقدر فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی سرشار از نمونه‌های ارجمندی است که در پرتو توجه خاص به خلاقیت و تفکر خلاق از رهگذر درآمیختن میراث گذشتگان و نیاکان و ابتکارات نوآورانه، به تربیت شاگردان خویش پرداخته‌اند، به عنوان نمونه می‌توان به شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا، شیخ شهاب‌الدین سهروردی و نیز ملاصدرای شیرازی اشاره کرد که با ممانعت از انسداد اندیشه و جلوگیری از بسته‌شدن باب اجتهاد، در آموزش‌های خود بر این مقوله مهم تأکید داشتند و طرحی نو درانداختند .همچنین نباید از عنایت به این واقعیت غفلت ورزید که ایران کشوری است که از تنوع فرهنگی، قومی و زبانی برخوردار و شایسته است تا بر اساس الگویی سنجیده به گونه‌ای عمل شود تا این تنوع- که خود از زیبایی‌های فرهنگ ملی است- با تکیه بر مبانی نظری متقن مدیریت شود".
پس از مراسم افتتاحیه، دکتر حداد عادل در اولین جلسه تخصصی همایش اظهار داشت: "عالم خلقت و طبیعت سرشار از استاندارد است؛ به‌عبارتی دیگر جلوه‌ای از نظم از طریق استاندارد بیان می‌شود. هر جامعه‌ای که در ایجاد استاندارد پیشرو باشد، موفق‌تر و از بلوغ فکری برخوردار است و رعایت استانداردها، نشانه فرهیختگی جامعه است".
وی در ادامه درباره اهمیت و نقش زبان در تألیف کتابهای آموزشی و بحث آموزش افزود: "تألیف کتابهای آموزشی انضباط خاصی دارد؛ یعنی علاوه بر احاطه بر زبان به معنای عام، نیازمند زبان خاصی است. زبان آموزش، محتاج استاندارد مضاعف است. اگر زبان درست آموخته نشود، باقی علوم نیز درست آموخته نمی‌شود. کشورهایی که در آموزش علوم موفق‌اند در آموزش زبان هم موفق هستند. زبان، بستر همه علوم است".
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه اظهار داشت: "زبان در ذات، مبتنی بر استاندارد‌‌هاست و معانی پنهان در اذهان از طریق زبان منتقل می‌شود. یک جلوه بدیهی در رابطه زبان و استاندارد این است که معانی الفاظ در ذهن گوینده و شنونده باید یکی باشد تا زبان معنا پیدا کند. به عبارتی دیگر زبان، صوت است و دلالت بر معنا و مفهوم در ذهن گوینده دارد، اما دلالت باید برای گوینده و شنونده یکی باشد. ذهن انسان به‌طورکلی مبتنی بر استاندارد است. فرق زبان علمی و ادبی آن است که زبان علمی باید از احساسات و عواطف به دور و تا جایی که می‌شود به ریاضیات نزدیک باشد. اصول و ضوابط درست‌نویسی و رعایت دستور زبان و به‌کارگیری صحیح واژگان باید در زبان آموزش علم جدی گرفته شود. ورود بی‌حساب واژگان بی‌معناست و تولید الفاظ خارجی و مبهم موجب تیره‌شدن زبان می‌شود. بر این اساس، واژه‌گزینی برای زبان ضروری است و باید واژه‌گزینی با انضباط صورت گیرد و نیازمند فرایند متمرکز در واژه‌گزینی هستیم."
وی در ادامه تاکید کرد: "انتشار فرهنگ لغت علمی و دقیق ضروری است و بر همین اساس در حوزه زبان‌شناسی، رشته فرهنگ‌نویسی در مقطع دکترا ایجاد شده است".
دکتر حداد عادل با انتقاد از بی‌توجهی برخی نویسندگان به استانداردهای دستور زبان فارسی گفت: "برخی افراد با دستور خط فارسی تفنن می‌کنند، این اشتباه است و باید به دستور واحدی قلم بزنند. کار فرهنگستان زبان و ادب فارسی، استانداردسازی زبان است. واژه‌گزینی مقوله‌ای علمی است که نیازمند مراعات الزامات زبانی است. بر همین اساس امروز در دنیا کارشناسانی با هدف نظارت بر الفاظ تخصصی رشته‌های علمی تربیت شده‌اند. در آمریکای لاتین، کانادا، ایسلند، فنلاند و بسیاری کشورهای دیگر مؤسسات زبانی فعالیت می‌کنند. فرهنگستان زبان ایران با مؤسسه «اینفوترم» در کشور اتریش همکاری می‌کند."
پس از مراسم افتتاحیه، نشست‌های تخصصی به شرح زیر برگزار شد: (چهارشنبه ۵آذر)
نشست اول: چشم‌انداز فرآیند ۴ الف
روسای جلسه: دکتر مهدی سهرابی و دکتر محمد رحیمیان
سخنرانان و عنوان‌های سخنرانی:
دکتر مهدی سهرابی مسئول کارگروه استاندارد و اطمینان از کیفیت گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم و استاد و مدیر گروه مهندسی فیزیک بهداشت: نیاز به نظام مهندسی فرآیند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد ( ۴ الف) در چرخه آموزش کشور با نگاهی به آینده استاندارد- محور ایران
دکتر حسین معماریان عضو وابسته فرهنگستان علوم: وضعیت فرآیند ارزیابی برونی آموزش مهندسی در موسسات آموزشی کشور
دکتر عبدالرحیم گواهی سرپرست گروه مطالعات آینده‌نگری علم و فناوری فرهنگستان علوم: درآمدی بر مفهوم استاندارد تعلیم و تعلم از منظر اسلام
دکتر غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی: نقش زبان و خط در استانداردسازی آموزش
نشست دوم: آموزش حرفه‌ای
روسای جلسه: دکتر حسن ظهور و دکتر مهدی سهرابی
سخنرانان و عنوان‌های سخنرانی:
فاطمه هدایتی‌راد شیرازی رئیس گروه برنامه‌ریزی آموزشی و بهسازی منابع انسانی وزارت فرهنگی و ارشاد اسلامی: برنامه‌ریزی استراتژیک آموزش‌های ضمن‌خدمت کارکنان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
دکتر محمدرضا سپهری رئیس موسسه کار و تامین اجتماعی: نظام جامع آموزش مبتنی بر استاندارد در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
مهندس نصرالله شمس‌آذر رئیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی استان البرز: بررسی برنامه‌ها و فعالیت‌های سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی در راستای ارتقای قابلیت‌های شغلی با رویکرد تدوین استانداردهای آموزشی و ارائه آموزش استاندارد
نشست سوم: آموزش حرفه‌ای
روسای جلسه: دکتر مهدی سهرابی و دکتر عبدالله آقایی
سخنرانان و عنوان‌های سخنرانی:
دکتر عبدالله مخبردزفولی رئیس مرکز آموزش عالی امام‌خمینی (ره) وزارت جهاد کشاورزی: طراحی و اجرای استانداردهای آموزشی و آموزش استاندارد در وزارت جهاد کشاورزی
مهندس ارسلان امیری مدیر امور توسعه سرمایه انسانی بانک پاسارگاد: وضعیت آموزش در بانک پاسارگاد
مهندس سیدعلی موسوی مدیرکل دفتر طرح و برنامه‌های درسی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور: روند تهیه و تدوین استانداردهای آموزش مهارتی
علیرضا حاتم‌زاده خانقاه مدیرکل دفتر بهسازی و نظارت بر آموزش سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور: ارزیابی درونی مراکز آموزش دولتی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور( با رویکرد تحلیل عوامل ارزیابی)
حبیب عرفان منش معاون دفتر بهسازی و نظارت بر آموزش سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور:
شناسایی عوامل سازنده برای رتبه‌بندی مراکز آموزش دولتی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور
پنج شنبه (۶ آذر ٩٣)
نشست اول: آموزش و پرورش
روسای جلسه: دکتر هادی ندیمی و دکتر محمود مهرمحمدی
سخنرانان و عنوان‌های سخنرانی:
دکتر محمود مهرمحمدی سرپرست دانشگاه فرهنگیان: مفهوم‌شناسی استاندارد و دلالت‌های آن برای عمل حرفه‌ای معلم
دکتر محدثه محب‌حسینی رئیس گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو: کیفیت آموزش از دیدگاه یونسکو
دکتر رحمت ستوده قره‌باغ رئیس پژوهشگاه استاندارد: استاندارد و توسعه دانش‌بنیان
دکتر عابدینی شورای عالی آموزش و پرورش: گزارشی از عملکرد شورای عالی آموزش و پرورش در زمینه استانداردسازی آموزش
نشست دوم: آموزش عالی
روسای جلسه: دکتر یوسف ثبوتی و دکتر جعفر توفیقی
سخنرانان و عنوان‌های سخنرانی:
دکتر عباس بازرگان استاد دانشگاه تهران: استانداردهای آموزش عالی: از آرمان تا واقعیت
دکتر مقصود فراست‌خواه دانشیار موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی: فرآیند ارزیابی درونی در نظام
آموزشی ایران
دکتر علی اصغر رضوانی دانشیار مرکز آموزش عالی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری:
استانداردهای تضمین کیفیت آموزش در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش‌عالی
نشست سوم: آموزش همگانی
روسای جلسه: دکتر عبدالرحیم گواهی و دکتر جلال شایگان
سخنرانان و عنوان‌های سخنرانی:
دکتر علی شهبازی یگانه رئیس هیئت‌مدیره جامعه کشوری مدیران کنترل کیفیت صنایع کشور: کیفیت آموزش
دکتر مهناز مظاهری معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست: ضرورت و الزامات طراحی استانداردهای توسعه سواد محیط زیستی در نظام آموزشی کشور و بررسی وضعیت موجود
دکتر ابراهیم مقیمی استاد دانشگاه تهران: تلازم کاهش مخاطرات و افزایش کیفیت زندگی بر مبنای حمایت استاندارد و اولویت سوم راهبردی بین‌المللی
پس از آن "میزگرد به سوی آینده آموزش استاندارد محور ایران" به ریاست دکتر عارف رئیس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم تشکیل شد و شرکت‌کنندگان در جلسه نظرات خود را در مورد جنبه‌های مختلف آموزش استاندارد محور و استاندارد آموزش (۴ الف) مطرح کردند. سپس مراسم اختتامیه برگزار و در آن بیانیه سمینار قرائت شد و از سخنرانان برجسته تقدیر به‌عمل آمد.
