هفتاد سال از چاپ نخستین نمایشنامه ی کودک و نوجوان ترجمه شده به فارسی می گذرد. این نمایشنامه را علینقی وزیری از «اپرای هنزل و گرتل» نوشته همپردینک به فارسی برگرداند، آن را بومی سازی کرد و با نام «سروش و نیلا» در دفتر دوم کتاب «خواندنی های کودکان افسانه هاست»، در سال ۱۳۱۸ چاپ و منتشر کرد.
با گذر هفت دهه، نمایشنامه های دیگری نیز برای کودکان و نوجوانان ایرانی به فارسی برگردان و منتشر شده است. نمایشنامه هایی همچون:
- دوازده ماه (دهه ۱۳۲۰).
- شکارچی کوچولو - ده نمایشنامه - دوازده ماه - ماموریت حساس (دهه ۱۳۵۰).
- ازوپ در کلاس درس - باغ همسایه (دهه ۱۳۶۰).
- شوالیه حلبی (دهه ۱۳۷۰).
- پادشاه اورگانو - جنگ بزرگ - کاترپلاتر - همسر بداخلاق - هشت نمایشنامه کوتاه - این کار بدجنسیه - چوپان دروغگو – دلقکی که خنده را فراموش کرده بود – قلوه سنگ سوپ ساز - نمایشنامه های کوتاه، خنده دار و بامزه - نمایشنامه هایی از افسانه های عامیانه سراسر جهان (دهه ۱۳۸۰).
«گزیده یک قرن ادبیات نمایشی کودک و نوجوان»، تازه ترین و در نوع خود نخستین مجموعه ی ماندگار و ارزشمند ترجمه شده ای است که مهرماه امسال، همزمان با برگزاری شانزدهمین جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان منتشر شده است.
انتشار این مجموعه ی دو جلدی باارزش، به کوشش حسین فدایی حسین و دوازده مترجم خانه تئاتر دانشگاهی ایران به سرپرستی علی ظفرقهرمانی، به وسیله انتشارات نمایش و دفتر تئاتر کودک و نوجوان اداره کل هنرهای نمایش به علاقه مندان تئاتر و نمایشنامه نویسی کودک و نوجوان ایران عرضه شده است.
این مجموعه ی هزار و صد صفحه ای دربرگیرنده متن سیزده نمایشنامه کودک و نوجوان از نمایشنامه نویسان پرآوازه آمریکایی و اروپایی صد سال اخیر (۱۹۰۵ – ۲۰۰۵ م. / ۱۲۸۴ – ۱۳۸۴ ش.) برای کودکان و نوجوانان ۱۰ تا ۱۶ سال است.
فدایی حسین، ویراستار و مصحح این مجموعه، انگیزه گزینش مجموعه «یک قرن ادبیات نمایشی کودک و نوجوان» را برای ترجمه، دسترسی تجربه های نمایشنامه نویسان کودک و نوجوان پرآوازه کشورهای با پیشینه ی طولانی برای نمایشنامه نویسان کودک و نوجوان در ایران برشمرده است.
راجر. ال. بدارد، پژوهشگر و منتقد تئاتر، نمایشنامه های این مجموعه را برگزیده و مقدمه و تحلیل کوتاهی را بر هر یک از آن ها نوشته است. فدایی حسین، درباره برتری های کار راجر بدارد می نویسد:
این مجموعه نه تنها گلچینی از بهترین و موفق ترین نمایشنامه های اجرا شده ی کودک و نوجوان در یک صد سال گذشته است، بلکه گزینش و ترکیب مناسبی از شیوه ها و سبک های نمایشنامه نویسی - ازشیوه ی کلاسیک و واقع گرایی تا سبک های فانتزی و مدرن - و شیوه های اجرایی تئاتری را شامل می شود.
راجر بدارد پیش از آغاز هر یک از نمایشنامه ها، مقدمه و تحلیل کوتاهی بر آن نوشته است که دورنمایی از زمینه های شکل گیری و گاه شرایط پدید آمدن اثر را آشکار می کند. بی گمان این کار سبب درک بهتر اثر و ریزه کاری ها و جنبه های پنهان آن از سوی خوانندگان می شود.
بدارد پس از هر تحلیل، زندگی نامه کوتاهی نیز درباره هر یک از نمایشنامه نویسان کودک و نوجوان آورده است.
نام سیزده نمایشنامه و نویسنده آن که در مجموعه یک قرن ادبیات نمایشی کودک و نوجوان چاپ شده، به شرح زیر است:
- شاهزاده ی کوچک / فرانسیس هاگسون برنت (۱۹۰۵)
- روز تولد اینفانتا / استوارت والکر (۱۹۱۶)
- روح آقای پنی / رُزماری موسیل (۱۹۳۹)
- رامپل استیلت اسکین / شارلوت باروز شورپنینگ
- رینارد روباهه / آرتور فاکویز
- آندروکس و شیر / اوراند هریس (۱۹۶۳)
- گرگ یخی / جوانا هالپرت کروز (۱۹۶۳)
- پا گذاشتن بر شکاف / سوزان زدر (۱۹۷۸)
- خرس آرکانسا / اوراند هریس
- جک و لوبیای سحرآمیز / لاری اسنایپز (۱۹۸۰)
- قایق زرد / دیوید سار (۱۹۹۳)
- دختر بوته ی گوجه فرنگی / ویسلی میدلتون
- بهشت برین / خوزه کروز گنزالس (۲۰۰۵)
نمایشنامه روز تولد اینفانتا، نوشته استوارت والکر با ۲۲ صفحه و نمایشنامه رینارد روباهه، نوشته آرتور فاکویز با ۱۲۳ صفحه، کوتاه ترین و بلندترین نمایشنامه های این مجموعه هستند.
