یک مدرس دانشگاه در زمینه‌ی طراحی صنعتی، یکی از دلایل عمده‌ی کمبود ایده‌های تازه و بکر در زمینه‌ی طراحی و ساخت اسباب‌بازی بومی در ایران را نداشتن فعالیت پژوهشی و کارشناسی بر اساس نیازسنجی و شناخت شرایط داخلی می‌داند.
عضو هیات‌علمی دانشکده‌ی هنر دانشگاه الزهرا (س) در گفت‌وگو با اداره‌کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان می‌گوید: اسباب‌بازی در جامعه‌ی ما بیشتر مفهوم سرگرم‌کنندگی دارد. درحالی‌که یک بخشی از اسباب‌بازی سرگرمی است، ولی بخش دیگر که می‌تواند خیلی مفید باشد و در گذشته‌ی ما هم وجود داشته بخش آموزشی آن است. ما می‌توانیم از طریق اسباب‌بازی رفتارهای جدیدی به کودکان آموزش بدهیم قبل از این که وارد جامعه شوند.
بهزاد سلیمانی، مدرس در گروه طراحی صنعتی این دانشگاه می‌افزاید: ما از نظر بنیادی و ریشه‌ای مسیرمان را درست انتخاب نکردیم و هدف‌مان نامشخص است. شاید الان به نظر می‌رسد ضعف عمده‌ی ما در خلاقیت است، اما باید حتما بفهمیم برای چه می‌خواهیم چیزی را خلق کنیم، اصالت اثر باید معلوم شود.
وی به تولیدات خارجی اشاره کرده و می‌گوید: شاید الان نگرانی ما این است که چرا بازار داخلی پر از اسباب‌بازی‌های خارجی است. خب آن‌ها دلایلی دارند که این اسباب‌بازی‌ها را تولید می‌کنند و بازرگانان ما هم دلایلی دارند که می‌خرند و وارد می‌کنند. این نه اسباب‌بازی مناسبی برای بچه‌های ما است و نه باعث رشد فکری و روحی و جسمی کودکان می‌شود.
این کارشناس در زمینه‌ی کمبود ایده‌های تازه برای طراحی سرگرمی‌ها و بازی‌ها، به ضعف آکادمیک اشاره کرده و می‌گوید: نبود رشته‌های دانشگاهی در این زمینه موثر است، ولی قبل از آن باید ببینیم چه کسانی می‌خواهند بازی کنند و برای چه می‌خواهیم برای آن بازی اسبابی تهیه کنیم. در غیر این صورت اگر دانشگاه‌ها هم بخواهند صرفا رفتاری مثل دانشگاه‌های خارجی انجام بدهند باز مفید نخواهد بود. مثل بعضی از رشته‌هایی که خیلی تلاش می‌کنیم خودمان را شبیه کشورهای پیش‌رفته در آن حوزه کنیم ولی از آن چیزی بیرون نمی‌آید. حتی اگر خیلی موفق باشیم، باز هم اصالتی که باید را نداریم.
این مدرس دانشگاه در حاشیه‌ی اولین جشنواره‌ی ملی اسباب‌بازی، به راهکارهایی از جمله رسیدن به چیستی و دلایل ایجاد سرگرمی اشاره می‌کند: اول باید تفکر اساسی به وجود بیاید که چه‌کار می‌خواهیم بکنیم و به چه دلیلی؛ بعد ببینیم چه‌طور می‌خواهیم این را آموزش و رشد بدهیم، در کدوم حوزه‌ها و با چه برنامه‌های درسی‌ای؟
به عقیده‌ی سلیمانی، این‌که دانشکده و رشته‌‌ای برای طراحی اسباب‌بازی درست شود، موثر است اما باید هدف‌سنجی شود. او مثال می‌زند که مثلا ببینیم آیا می‌خواهیم در دنیای مجازی وارد شویم؟ آن وقت عمل‌کرد جسمی بچه‌ها ضعیف خواهد شد، آن را چه‌کار می‌کنیم؟ باید اسباب‌بازی‌هایی بسازیم که آن قسمت را هم تامین کند. چراکه اسباب‌بازی عنصری پیچیده شبیه به زندگی است که اگر به تمام بخش‌های آن توجه نکنیم قطعا دچار صدمه می‌شویم.
او برای نیازسنجی درست این موارد به لزوم کارگروهی اشاره می‌کند که چشم‌اندازش داخل کشور باشد: می‌شود کارگروهی داشت که ببینند در کشورهای مختلف دنیا چه اتفاقی می‌افتد. باید ابتدا جامعه‌ی خودمان را بسنجیم، نیازهایش را پیدا کنیم، بعد می‌توانیم خودمان را با دیگران مقایسه کنیم و فاصله و ضعف‌مان را بسنجیم. این‌جا است که می‌توانیم اندازه بگیریم نسبت به دنیای امروز در حوزه‌ی اسباب‌بازی با اهداف کلان اسباب‌بازی چه‌قدر فاصله داریم.
وی تاکید می‌کند که ما باید جهانی فکر کنیم، اما منطقه‌ای عمل کنیم، وگرنه مشکلات‌مان حل ناشدنی است.
وی در ادامه به آینده‌ی بچه‌های امروز و مشکلات جسمانی هم اشاره کرده و می‌گوید: ما باید بدانیم وضعیت بنیادی ما در دنیای اسباب‌بازی چیست، نه در مورد فروش و خرید و بازار، بلکه ابتدا باید به سوال‌های ریشه‌ای‌تر بپردازیم. باید بدانیم چرا بچه‌های ما دیگر اسباب‌بازی دوست ندارند و دنیای مجازی و گجت‌ها دارد جای اسباب‌بازی را می‌گیرد. و بعد برسیم به این‌که در این رقابت چه‌طور می‌توانیم بچه‌هایی داشته باشیم که در ٢٠ یا ٣٠ سال آینده دچار مشکلات جسمی نباشند؟
نگاه این مدرس دانشگاه به الهام گرفتن از بازی‌های سنتی برای طراحی و ایجاد سرگرمی‌های تازه نیز متفاوت است؛ او می‌گوید: گاهی وسواس به خرج می‌دهیم و می‌گوییم بازی‌های سنتی خیلی خوبی داشته‌ایم که الان می‌توانیم به بچه‌ها یاد بدهیم. برای مثال هفت‌سنگ و هفت‌سنگ رومیزی؛ هفت‌سنگ سنتی، یک بازی ویژه‌ی محیط خیابان بود، در کودکی ما این امکان وجود داشت، ولی الان با این حجم ترافیک و ماشین دیگر نمی‌شود در خیابان بازی کرد. آن بازی‌های خوبی که برای اهداف مورد نظرشان انگیزه‌هایی به وجود می‌آوردند، الان دیگر به آن اهداف نمی‌رسیم. به این دلیل که قبلا می‌دویدیم برای این که هدف برسیم ولی الان نشسته‌ایم.
عضو هیات‌علمی دانشگاه الزهرا (س)، همچنین معتقد است که الآن بازی‌ها خییل فردی شده اند و باید بنیادی‌تر به مساله‌ی اسباب‌بازی نگاه کرد: این که اسم یک بازی سنتی مثل الک‌دولک که بازی جمعی بود و رفتار مدیریتی ایجاد می‌کرد، را برداریم و بازی تازه‌ای بر اساس آن بسازیم، دیگر همان بازی سابق نمی‌شود.
او تصریح می‌کند که برای الهام گرفتن از بازی‌های سنتی نیز باید به شناخت تازه رسید و وضعیت بنیادی را به کیفیت مطلوب رساند.
این درحالی است که امسال اولین جشنواره‌ی ملی اسباب‌بازی از ١٢ تا ١٦ مرداد، ضمن ارایه‌ی دست‌آوردهای تولیدکنندگان و طراحان داخلی، عروسک‌های سنتی و آیینی کشور را در کنار بازی‌های بومی در قالب نمایشگاه و نشست‌ها و سمینار تخصصی عرضه و به بحث خواهد گذاشت.
جشنواره‌ی ملی اسباب‌بازی در مرکز آفرینش‌های فرهنگی‌هنری کانون در خیابان حجاب تهران برگزار می‌شود.
