"پرداختن به آموزش، همان تلاش برای صلح است با نامی دیگر ..."
۲۱ سپتامبر(۳۰ شهریور) روز جهانی صلح است. ۲۸ سال پیش، در سال ۱۹۸۱ سازمان ملل، به پیشنهاد کشور کاستاریکا، سومین سه شنبه از ماه سپتامبر را که همزمان بود با آغاز نشست های دوره ای مجمع عمومی سازمان ملل، به نام روز جهانی صلح نامگذاری کرد.
سال ها بعد، در سال ۲۰۰۱ قرار بر این گذاشته شد که روزی مشخص برای ترویج صلح در نظر گرفته شود و ۲۱ سپتامبر (۳۰شهریور) برای این کار انتخاب شد. از آن پس تا به امروز، هرسال از چند روز مانده به روزصلح، برنامه هایی از سوی سازمان ملل و سازمان ها و نهادهای بین المللی و محلی در گوشه و کنار جهان برگزار می شود. یکی از برنامه های همیشگی این روز، به صدا درآوردن ناقوس صلح است. نزدیک به بیست ناقوس صلح در جهان وجود دارد اما ناقوسی که دبیرکل وقت سازمان ملل در روز صلح به صدا درمی آورد، هدیه ای است از جانب مردم ژاپن که در سال ۱۹۵۴ به این سازمان اهدا شد. در آن زمان، سازمان ملل هنوز با پذیرش عضویت ژاپن در این خانواده جهانی موافقت نکرده بود.
این ناقوس، داستان جالبی دارد. هنگامی که در سال ۱۹۵۱، نمایندگان کشور های مختلف، برای شرکت در سیزدهمین گردهمایی عمومی انجمن های ملل متحد (The World Federation of United Nations Associations)، در پاریس حاضر شده بودند، چند کودک از نمایندگان خواستند تا برای ساخت ناقوس، سکه هایی به آن ها اهدا کنند. نمایندگان ۶۰ کشور به کودکان کمک کردند. این سکه ها، چندی بعد در ژاپن ذوب شد، تا ناقوسی شبیه به ناقوس های ژاپنی ساخته شود. این ناقوس هم اکنون در شهر نیویورک آمریکا قرار دارد و هر سال دبیرکل سازمان ملل در روز جهانی صلح به پاس صلح و دوستی، آن را به صدا در می آورد.
برای روز جهانی صلح، هر سال موضوعی هم انتخاب می شود. موضوع امسال، تلاش برای ساختن زمینی بدون سلاح های هسته ای است. تلاش برای از میان برداشتن سلاح های فاجعه آفرین هسته ای، در راستای تلاشی است برای گستراندن صلح در جهان و کمتر و کمتر کردن بهانه های جنگ و هر آن چه آرامش و رشد انسان ها و دیگر موجودات را تهدید می کند و حقوق آن ها را زیر پا می گذارد. حقوق اساسی و ابتدایی افرادی که کوچک ترین دخالت و سودی در این همه جنگ و خون ریزی ندارند و تنها زیان و بیماری و مرگ نصیبشان می شود. یکی از آسیب پذیرترین این گروه ها کودکان هستند. برابر آمار سازمان عفو بین الملل، هم اکنون ۲۵۰ هزار کودک سرباز در جهان وجود دارد و بسیاری دیگر از کودکان هم در زمان نیاز ارتش ها، به خدمت فراخوانده می شوند.
این به خدمت خوانده شدن، سه وجه دارد. برخی از این کودکان ناچارند اسلحه به دست گیرند و در میدان جنگ پابه پای بزرگ تر ها بجنگند. بچه های رزمنده گاه ناچار می شوند خانواده خود یا همسالانی را بکشند که در آن سوی جبهه نبرد قرار می گیرند. همین کودکان، در جبهه خودی هم مورد آزار قرار می گیرند، کتک می خورند و یا به انجام تمرین های دشوار و سنگین رزمی مجبور می شوند. گروهی دیگر، برای جاسوسی و حمل بار و پیام به کار گرفته می شوند دسته ای دیگر که بیشتر دختر هستند به بردگی جنسی کشیده می شوند.
تاریخ، کودک سربازان بسیاری را به خود دیده و به خاطر سپرده و هنوز هم در زمانی که درباره رعایت حقوق بشر و به ویژه حقوق کودکان تلاش گسترده ای در جهان می شود، بازهم چه بسیار کودکانی که در گیرو دار جنگ ها همچنان قربانی می شوند، خانه و خانواده ی خود را از دست می دهند و به ناچار به این دیار و آن دیار پناهنده و یا بی سرپرست رها می شوند.
بند ۳۸ پیمان نامه حقوق کودک تاکید می کند که کودکان کمتر از پانزده سال نباید به شکل مستقیم در درگیری و نزاع وارد شوند. یک پروتکل الحاقی به پیمان نامه هم در سال ۲۰۰۲، درگیر شدن مستقیم افراد زیر ۱۸ سال در جنگ ها را ممنوع اعلام کرده است.
هم اکنون سازمان ها و نهاد های بسیاری در گوشه و کنار جهان برای کمک به کودکان آسیب دیده از جنگ تلاش می کنند. بسیاری از این نهادها هم برای گسترش صلح تلاش می کنند و هم برای آموزش کودکان می کوشند. سازمان های بین المللی کودک صلح (Peace Child)، کودک جنگ (War child)، نجات کودکان (Save the children)، کودکان آزاد (Free the children)، کودکان صلح (Children of Peace)، اقدام برای نسل جوان صلح (Youth Action For Peace)، در کنار نهادهای سازمان ملل مانند یونیسف برای بهبود بخشیدن به شرایط زندگی کودکان جهان و به ویژه کودکان آسیب دیده از فقر و جنگ، به طور گسترده و برای همه گیر شدن آموزش در میان کودکان تلاش می کنند. کوشندگان این سازمان ها به آموزش، بها می دهند چون برخورداری از امکان آموزش یکی ازحقوق اساسی کودکان است. اما این توجه گسترده به آموختن دلیل دیگری هم دارد و آن قدرت بخشیدن به آگاهی کودکان است.
پرداختن به آموزش، راه مناسبی است برای گسترش صلح، و گسترش صلح هم راهی است برای کاهش فقر. آگاهی از حقوق خود و دیگران و آشنایی با مفهوم های مهمی مانند آزادی و حقوق بشر و پذیرش دیگران و آموختن روش های توسعه پایدار در جامعه، نسل های بشری را از به دست آوردن خواسته هایشان از راه های پرهزینه و پر خشونت جنگ، باز می دارد و به این ترتیب فقر لجام گسیخته، مهارشدنی می شود و سرمایه ها در راه رشد و شکوفایی جامعه های انسانی هزینه می شوند.
چه نیکو گفته است کوفی عنان دبیرکل پیشین سازمان ملل متحد که "پرداختن به آموزش، همان تلاش برای صلح است با نامی دیگر ...".
