شماره ویژه‌ای از گزارش وضعیت کودکان جهان که تاثیر پیمان‌نامه حقوق کودک و چالش‌های پیش رو را بررسی می‌کند همزمان با بیستمین سالگرد تصویب پیمان‌نامه توسط مجمع عمومی سازمان ملل، منتشر شد.
به نقل از پایگاه اینترنتی یونیسف در ایران، آن ونمن، مدیر اجرایی یونیسف در این باره گفت، " پیمان‌نامه حقوق کودک تنها معاهده حقوق بشر در طول تاریخ است که بیش از هر معاهده دیگری توسط کشورهای مختلف تصویب شده است." وی افزود، "این پیمان‌نامه نوع نگاه به کودکان و روش رفتار با آنان را در سراسر جهان تغییر داده است."
پیمان‌نامه توسط ۱۹۳ کشور تصویب شده، فرآیندی که طبق آن کشورها تصمیم می‌گیرند که به بندهای یک معاهده بین‌المللی وفادار باشند. پیمان نامه شامل مجموعه‌ای از حقوق همگانی کودک مانند حق داشتن هویت، نام و ملیت، حق برخورداری از آموزش و حق استفاده از بالاترین استانداردهای ممکن بهداشت و همچنین حمایت در برابر آزار و بهره‌کشی است.
این حقوق بر چهار اصل استوارند: عدم تبعیض، در نظر گرفتن منافع عالی کودک در موضوعاتی که بر آن‌ها تاثیر می‌گذارد، احترام به نظرات کودکان و حق زندگی، بقاء و رشد.
پیمان‌نامه همچنین وظیفه دولت‌ها در انجام هر آن‌چه که در توانشان است برای احقاق این حقوق مشخص کرده است و در عین حال نقش مهم والدین را در تربیت کودکان درک می‌کند.
گزارش وضعیت کودکان جهان نشان می‌دهد که چگونه پیمان‌نامه همیشه موضوعیت دارد.
بیش از ۷۰ کشور بر اساس مواد پیمان‌نامه، قانون اطفال را در قوانین ملی خود گنجانده‌اند و از همان روزی که پیمان‌نامه بیست سال پیش برای امضای کشورها باز شد، فعالیتهای ترویجی و آگاهی رسانی در زمینه مسائل حمایت از کودکان به صورت چشم‌گیری افزایش یافته است.
پیشرفت قابل توجهی در بیست سال گذشته رخ داده است:
- میزان مرگ و میر سالانه کودکان زیر ۵ سال از ۱۲.۵ میلیون نفر در سال ۱۹۹۰ به حدود ۸.۵ میلیون نفر در سال ۲۰۰۸ رسیده که نشان‌دهنده کاهش ۲۸ درصدی در نرخ مرگ و میر زیر ۵ سال است؛
- بین سال‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۶، ۱.۶ میلیارد نفر در سراسر جهان به منابع آب بهبود یافته دسترسی پیدا کرده‌اند؛
- در سطح جهانی، امروزه ۸۴ درصد کودکان در سنین دبستان در کلاس‌های درس هستند و تفاوت جنسیتی در ثبت‌نام دوره دبستان رو به کاهش دارد؛
- کودکان دیگر در برنامه های اچ آی وی و ایدز نادیده گرفته نمی شوند؛
- قدم‌های مهمی برای حمایت از کودکان در برابر سرباز شدن، قاچاق شدن برای تن فروشی و یا بیگاری خانگی برداشته شده؛ و
- سن ازدواج کودکان در بعضی کشورها در حال بالا رفتن است و تعداد دخترانی که مورد ختنه زنانه قرار می‌گرفتند به تدریج در حال کاهش است.
اما بنا به گفته یونیسف هنوز هم تا تحقق کامل حقوق کودکان فاصله زیادی داریم.
ونمن در این باره گفت،" این پذیرفتنی نیست که هنوز هم بچه‌ها از بیماری‌های پیشگیری شدنی مانند ذات‌الریه، مالاریا، سرخک و سوء تغذیه می‌میرند. تعداد زیادی از کودکان جهان هرگز داخل یک کلاس مدرسه را نمی بینند و میلیون‌ها کودک در برابر خشونت، آزار، بهره‌کشی، تبعیض و غفلت، محافظت نمی شوند".
حقوق دختران هچنان نیازمند توجه ویژه است. اکثریت کودکانی که به دبستان نمی‌روند دختر هستند و احتمال بیشتری وجود دارد که دختران از خشونت جنسی رنج ببرند، قاچاق شوند یا مجبور شوند که در سنین کودکی ازدواج کنند. در بسیاری از مناطق دنیا آنان بخت کمتری دارند که از خدمات اولیه بهداشتی برخوردار شوند.
این گزارش شامل مقالات تخصصی کارشناسانی از بخش خصوصی و عمومی و همچنین نمونه‌هایی از مسائل حقوق کودک در تعدادی از کشورهاست. یاری از مقالات کارشناسان شامل پیشنهادهای آن‌ها در زمینه نقش پیمان‌نامه برای بیست سال آینده و پس از آن، در جهانی با جمعیت بالا، شهری شده و دست به گریبان چالش‌های زیست‌محیطی است. این گزارش همچنین شامل پیشنهادهایی است که می‌تواند ادامه و تعالی حمایت از حقوق کودک را تضمین کند.
بیش از ۱۶۰ مراسم در کشورهای سراسر جهان اجرا می‌شود تا بیستمین سالگرد پیمان‌نامه را گرامی بدارند. نسخه ویژه گزارش وضعیت کودکان جهان نیز در همین راستاست و یونیسف همزمان با انتشار آن، به طور مشترک به همراه جامعه مدنی و شرکای دولتی میزبان یک گرامیداشت جهانی و میزگرد است که 29 آبان ماه در دفتر اصلی سازمان ملل برگزار می‌شود.
ونمن در این باره گفت:"چالش بزرگ بیست سال آینده قرار دادن منافع عالی کودک در مرکز تمام فعالیتهای انسان است. این مسؤولیت جمعی ماست که از ایفای حق همه کودکان برای بقا، رشد، حمایت و مشارکت مطمئن شویم."
