دیروز ۳ اردیبهشت برابر با ۲۳ آوریل روز جهانی کتاب و حق مؤلف بود. این روز از سوی اتحادیه بینالمللی ناشران، دولت اسپانیا و فدراسیون روسیه به بیست وهشتمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو (آبان ۱۳۷۴) پیشنهاد شد و در این کنفرانس به تصویب رسید.
از دلایل انتخاب این روز یکی سنت مردم کاتالونیای اسپانیا است که هر سال در این روز با فروش هر کتاب یک گل رُز به خریدار داده میشود و از سوی دیگر تقارن آن با تولد یا مرگ تعدادی از نویسندگان و چهرههای ادبی مشهور جهان نظیر :میگل سروانتس، ویلیام شکسپیر، اینکا گارسیلاسو دلاوگا، مانوئل وایه خو و ولادیمیر نابوکف و تنی چند از شخصیت های فرهنگی جهان است.
هدف از اختصاص روزی برای بزرگداشت کتاب و حق مؤلف، تجلیل جهانی از کتاب و مؤلفان، تشویق همگان و بهویژه جوانان برای کشف لذت خواندن، تقدیر و حمایت از کسانی که در رشد و اعتلای فرهنگی و اجتماعی جامعه بشری نقش و سهم بسزایی داشتهاند، توسعه صنعت نشر، ترویج جریان آزاد کتاب و تضمین دسترسی عموم به آن و بالاخره جلب توجه سازمان ها، انجمنها، نهادهای دولتی و خصوصی به این آسانت رین و ارزندهترین روش کسب دانش، بیان احساس و اندیشه و قدیمیترین وسیله ارتباط معنوی و کلید توسعه آموزش پایه، مبارزه با فقر و توسعه فراگیر است.
در زیر پیام مدیر کل یونسکو را به مناسبت روز جهانی کتاب و حق مؤلف ۲۰۱۶ می خوانید:
هیچ چیزی همانند کتاب نیست
کتاب پیوندی است میان گذشته و آینده. پلی است میان نسلها و فرهنگها. عاملی است برای ایجاد و به اشتراک گذاری دانش و حکمت.
به قول فرانک کافکا «کتاب باید بسان تبری برای شکستن یخ عمل کند تا بتواند دریاهای یخ زدهٔ درون وجودمان را بشکافد.»
بهعنوان دریچهای به دنیای درونمان، کتابها همچنین دروازهای برای تفاهم متقابل میان مردم و کشورها و احترام به تفاوتها هستند. به هر شکلی که باشند، کتابها تجسم ذهن خلاق و استعداد انسان و تبلور تجربه های انسانی هستند و بیانگر تلاش همهٔ مردان و زنان برای کاوش معنا، یعنی عاملی که جوامع را به جلو میراند، میباشند. کتابها با حفظ گذشتهٔ مشترک انسانها و تاریخ و میراث آن ها کمک میکنند تا بشریت را متحد کنند تا به این واسطه سرنوشتی مشترک برای آنان بسازند، جایی که صدای همهٔ انسانها در همسرایی مشترک آرزوهای بشر به گوش برسد.
آنچیزی که ما در روز جهانی کتاب و حق مؤلف در مشارکت با انجمن بینالمللی ناشران، فدراسیون بینالمللی کتابفروشان و فدراسیون بینالمللی مؤسسهها و انجمنهای کتابخانهای گرامی میداریم توان کتابها برای ایجاد خلاقیت و ترویج گفتگو میان زنان مردان همهٔ فرهنگها است. من از شهر روکلا، که عنوان پایتخت جهانی کتاب در سال ۲۰۱۶ انتخاب شده است، برای تعهدش به اشاعهٔ این پیام در سراسر جهان تشکر میکنم.
موضوع کتاب در هیچ زمانی مانند امروز که فرهنگها به واسطهٔ تهدید آزادی بیان و به چالش کشیده شدن تنوع به واسطهٔ افزایش نابردباری مورد تهاجم قرار گرفتهاند، مهم نبوده است. در شرایط ناآرام، کتابها تبلور ظرفیت انسانی برای شکلدهی به جهان واقعیتها و تخیلها هستند و این را در قالب تفاهم، گفتگو و بردباری بیان میدارند. کتابها سمبل امید و گفتگو، صفت هایی که بسیار برای ما قابل ارزشند، هستند.
ویلیام شکسپیر در ۱۳ آوریل سال ۱۶۱۶، تنها یک روز پیش از درگذشت سروانتس، درگذشت. در این روز، من از همهٔ همکاران یونسکو می خواهم تا این پیام را که کتابها نیرویی برای مقابله با آنچه که شکسپیر از آن بهعنوان «نفرین مشترک نوع بشر که همان حماقت و جهل هستند» نام برد، را اشاعه دهند.