تاریخچه شکل‌گیری و فعالیت‌ها
اندیشه شکل‌گیری کتابک به عنوان نهاد مجازی ترویج کتابخوانی در سال ۱۳۸۵ با گسترش فعالیت‌های اینترنتی در ایران میان موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و خانه کتابدار کودک و نوجوان شکل گرفت. با توجه به این‌که هر دو نهاد وابسته به نهاد مادر (شورای کتاب کودک) هستند، قرار بر این شد که از پتانسیل نیروهای داوطلب شورا در نهاد تازه پایه‌گذاری شده استفاده شود. بنا بر تفاهم و توافق امضا نشده، سقف همکاری‌ها از همان آغاز پنج‌ساله پیش‌بینی‌شده بود و قرار بر این بود که پس از آن کتابک خود بتواند منابع مالی اداره و گسترش اش را پیدا کند. منابع مالی و انسانی این طرح هم بر دو پایه کار دواطلبانه و موظف دیده شده بود. از ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ کتابک گام های طراحی و برنامه ریزی و تولید محتوا را پیش برد، در سال ۱۳۸۷ کتابک در فضای وب جای گرفت و کار خود را به عنوان مروج کتابخوانی و آگاهی رسانی در عرصه ادبیات کودکان پیش گرفت. برنامه ریزی حرفه ای و تولید محتوای با برنامه از همان آغاز کتابک را به یک نهاد معتبر در ترویج کتابخوانی و اطلاع رسانی فرهنگ و ادبیات کودکان شناساند.
با پایان سال ۱۳۹۰ و با توجه به بحران های اجتماعی و اقتصادی دامنگیر جامعه ایران، کتابک بدون منابع مالی یا باید به کار خود پایان می داد، وضعیتی که دامن گیر بسیاری از نهادهای فرهنگی در ایران شد، یا این که از ظرفیت های جامعه سود می برد و با بازطراحی به کار خود ادامه می داد. گسترش کار داوطلبانه، گردآوری کمک‌های کوچک سبب شد که کتابک سال های ۱۳۹۱ تا پایان ۹۲ را نیز پشت سربگذارد. سال ۱۳۹۳ برای کتابک با ثبات بیش تر پیش رفت و اما از پایان این سال، برنامه ریزی برای روزآمد کردن کتابک آغاز شد. گسترش کاربرد گوشی های همراه هوشمند و تبلت نسبت کامپیوترهای رومیزی و نوت بوک ها، ما را نیز وادار کرد که اگر می خواستیم بمانیم باید همساز با این ابزارها خود را نوآمد می کردیم. هزینه های انجام این کار و به ویژه گسترش مخاطبان و اجاره سرور اختصاصی کارهایی بود که برای سال ۱۳۹۴ پیش بینی شد. تأمین این هزینه‌ها اگرچه برای موسسه کوچک ما بسیار سخت بود، اما با کوشش گسترده اعضای موظف و داوطلب سرانجام از پس آن برآمدیم. از سال ۱۳۹۴ کتابک در قالب تازه و واکنش گرا که توانایی دیده شدن در تلفن‌های همراه هوشمند و تبلت را دارد، روی یک سرور اختصاصی آماده گسترش نقش خود شد که ترویج هرچه بیش‌تر کتابخوانی در جامعه پویا و جوان ایران است. از آن سال تاکنون کتابک سال‌به‌سال به محتوای خود افزوده است. اما در سال ۱۳۹۷ کتابک با تغییر نگرش در برنامه‌ریزی، بر آن شده است که از نیروهای حرفه‌ای در عرصه ادبیات کودکان به‌صورت داوطلبانه بهره ببرد تا هم فضایی باشد برای دیدن این نیروها، و هم این نیروها بتوانند دانش و تجربه خود را با مخاطبان سهیم شوند.
وابستگی
کتابک برآیند کار کوشندگان و دست اندرکاران موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و خانه کتابدار کودک و نوجوان و ترویج خواندن (دوره زمانی ۱۳۸۵- ۱۳۹۰) است. نهاد کتابک با این هدف طراحی شده است که راهنما و ترویج کننده مواد خواندنی مناسب برای کودکان ایرانی و کودکان سایر کشورهای فارسی زبان باشد و محتواهای وابسته به این موضوع را در اختیار مادران و پدران، آموزگاران، مربیان، کتابداران و مروجان قرار دهد.
حقوق مادی و معنوی
کلیه حقوق مادی و معنوی متعلق به نهادهای پایه گذار کتابک است. کتابک استفاده از محتوای سایت ها را به ترتیب زیر برای افراد یا نهادها مجاز می شناسد:
- استفاده شخصی از محتوا با ذکر منبع
- هرگونه استفاده از محتوا در کتابخانه های کودک و نوجوان با ذکر منبع
- هرگونه استفاده از محتوا در آموزشگاه ها با ذکر منبع مانند استفاده در روزنامه های دیواری، پژوهش های دانش آموزی
- هرگونه استفاده از محتوا در رسانه‌های دیداری، شنیداری و نشریات با ذکر منبع
- دورنما
کتابک در پی آن است که زندگی معنوی کودکان و نوجوانان ایرانی و همسایگان ایران را با کارهای فرهنگی و آموزشی پیشرفت دهد.
کتابک لذت بردن از خواندن و دانستن و آگاهی را حق همه ی کودکان می داند. کودکان برای این که بهتر و بیش تر بدانند و از خواندن لذت ببرند، باید مادران و پدران، آموزگاران، مربیان و کتابداران آگاه تری داشته باشند. کتابک کوشش می‌کند که محتواهای مناسب ترویج خواندن را برای این گروه ها فراهم کند.
کتابک براین باور است که برای ساختن دنیایی بهتر برای کودکان و نوجوانان باید به آن ها کمک کرد تا بهتر ببینند و بیش تر بخوانند. کتابک می خواهد پلی باشد برای رسیدن به این هدف بزرگ.
رسالت
کتابک بر آن است که راهنما و یاوری باشد برای گسترش فرهنگ خواندن، خواندن و شناساندن مواد خواندنی ارزنده از همه گونه، شنیداری و دیداری. همچنین کتابک با انتشار آثار فرهنگی در پی توانمندسازی جامعه‌ی ایران و همسایگان آن است. رسالت‌های کتابک در این زمینه عبارت‌اند از:
۱. گسترش فرهنگ و ادبیات کودکان از راه رسانه‌های نو.
۲. راهنمایی گروه‌های مخاطبان با موضوع و مفهوم خواندن.
۳. کمک به دسترس‌پذیر کردن مواد خواندنی ارزنده.
۴. پیوندسازی و مفهوم‌سازی ارتباط بین تولیدکنندگان مواد خواندنی با مخاطبان.
۵. گسترش فرهنگ نقد و گفتگو ببین گروهای مخاطبان.
۶. شناساندن آثار برتر جهانی و ملی در حوزه‌ی فرهنگ و ادبیات کودکان.
۷. کمک به گروه‌های فرهنگی در کشورهای همسایه در جهت گسترش فرهنگ خواندن و ایجاد پل‌های فرهنگی.
۸. ساخت و راه‌اندازی فضای ویژه برای کودکان با هدف‌های سرگرمی، فرهنگی و هنری
۹. راه‌اندازی آموزش‌های از راه دور برای توانمندسازی گروه‌های درگیر در ترویج مواد خواندنی مناسب برای کودکان و نوجوانان.
شیوه همکاری و منابع مالی
شیوه همکاری در کتابک به صورت داوطلبانه و موظف است. کتابک یک هسته کوچک از افراد موظف تمام‌وقت و نیمه‌وقت دارد که کارهای فنی و اجرایی کتابک را انجام می‌دهند و گروهی داوطلب که در زمینه‌های گوناگون با کتابک همکاری می‌کنند. منابع مالی کتابک از سوی دوستداران و همکاران این نهادها تأمین می‌شود و البته کتابک برای گسترش فعالیت‌های خود همچنان به کمک‌های مالی و فنی دوستداران فرهنگ و ادبیات کودکان نیازمند است.
تعهدات کتابک
- کتابک در چارچوب قوانین و مقررات قانونی کشور فعالیت می‌کند و از ارائه هرگونه گزارش و خبری که بازدارنده‌ی فعالیت آن باشد، پرهیز می‌کند.
- کتابک برای ترویج آثار برتر و گزیده‌تر در گستره‌ی فرهنگ و هنر امتیاز ویژه قائل است و در حقیقت یاور کسانی خواهد بود که چنین آثاری را منتشر می‌سازند. همچنین کتابک با نقدها و گزارش‌های سازنده‌ی خود کوشش می‌کند که تولیدکنندگان آثار فرهنگی و هنری ویژه‌ی کودکان و نوجوان را یاری نماید که استانداردهای فرهنگی و تولیدی را در آثار خود بالا ببرند و همچنین خانواده‌ها و جامعه را از آثار و فعالیت‌های زیان‌آور برای زندگی و سلامت فکری و جسمی کودکان و نوجوانان پرهیز دهد.
- اخبار، گزارش‌ها و مقاله‌ها، سند و تصویرهایی که در کتابک منتشر می‌شود، با نام تهیه‌کننده همراه خواهد بود.
- کتابک از آگهی‌های بازرگانی که به زیست سالم و حقوق کودکان دست‌اندازی کند، پرهیز می‌کند و آگهی‌های بازرگانی که به زیست سالم و حقوق کودکان یاری برساند با تخفیف‌های ویژه منتشر می‌کند.
- کتابک با کمک‌های مالی دوستداران فرهنگ و ادبیات کودکان اداره می‌شود و کسانی که در این راه به کتابک کمک کنند، در صفحه‌ی ویژه‌ای که به همین منظور در بخش درخت کتابک وجود دارد، شناسانده می‌شوند.
- کتابک از دریافت کمک‌هایی که با هدف وابستگی سیاسی و تبلیغاتی صورت بگیرد، پرهیز می‌کند.
- کتابک کوشش می‌کند که ترویج گر اخلاق انسانی باشد و از انتشار هرگونه اخبار و گزارشی که به زندگی خصوصی مردم و به ویژه کودکان و نوجوان آسیب برساند، بپرهیزد.
شیوه‌ی گزینش و انتشار آثار
- کتابک در ویرایش و گزینش مطالب و تصویرهای رسیده برای انتشار در پایگاه‌های وابسته به خود آزاد است.
- کسانی که مطلبی با تصویری برای پایگاه کتابک می‌فرستند، اطلاعات کامل از چگونگی و زمان تهیه مطلب و تصویر ارائه دهند.
- کتابک از همه همکاران خواهشمند است که از فرستادن مطالب و تصویرهای دیگران به نام خود خودداری کنند.
- کتابک از مطالب و تصویرهای در حوزه ترویج خواندن که دربرگیرنده کوچک شماری و توهین به اقوام ایرانی و همسایگان ایران باشد، خودداری می‌کند.
- کتابک فانوسی برای روشنی فرهنگی است و هدفی جز این نمی‌شناسد
- کتابک کوشش می‌کند همواره اصول مصوب در کنوانسیون حقوق کودک را ترویج کند و یکی از هدف‌های بزرگ آن، زندگی بهتر برای کودکان و نوجوانان ایرانی، همسایگان و همه‌ی کودکان جهان است.
چگونگی همکاری با کتابک
کتابک به هم کاری داوطلبانه شما برای گسترش فرهنگ خواندن خوش‌آمد می‌گوید. زمینه‌های همکاری گسترده است و هر کسی بنا بر گرایش، علاقه و توانایی خود می‌تواند یاریگر ما باشد. برخی از گستره‌های همکاری عبارت‌اند از:
- کمک‌های مالی به گسترش پروژه کتابک
- کمک‌های فنی در زمینه‌های سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و گرافیکی
- همکاری در زمینه‌ی ترجمه از زبان‌های گوناگون به فارسی
- همکاری در زمینه‌ی تهیه‌ی اخبار فرهنگی، هنری، بهداشتی... کودکان و نوجوانان در منطقه‌ای که سکونت دارید.
- ایجاد پیوندهای فرهنگی بین کوشندگان این عرصه در درون ایران و بیرون از ایران.
- شناساندن کتابک به علاقه‌مندان از راه‌های گوناگون
- تهیه گزارش‌ها و مقاله‌ها در زمینه‌ی ترویج خواندن
