امروز، یازدهم دسامبر، ۲۰ آذر، یونیسف، صندوق کودکان سازمان ملل متحد، شصت و پنج ساله می شود.
هنگامی که یونیسف، در سال ۱۹۴۶ برای کمک به کودکان اروپایی آسیب دیده از جنگ جهانی دوم تاسیس شد، کمتر کسی می توانست تصور کند که این نهاد شصت و پنج سال بعد هنوز هم پابرجا باشد.
در همه این شش و نیم دهه گذشته، یونیسف تلاش کرده تا همواره به کودکان آسیب دیده از بحران های طبیعی و اجتماعی کمک کند. اما، صندوق کودکان سازمان ملل، پا را از این فراتر گذاشته و سعی کرده تا در گام های جهانی برای رشد و توسعه سهیم شود و در میان هیاهوی دگرگونی ها و بالا و پایین شدن های جامعه جهانی، نگاهش را به رعایت حقوق کودکان بدوزد و برای حفظ آن تلاش کند.
اکنون، برابری برای همه کودکان جهان، دغدغه اصلی یونیسف است. یونیسف بر این باور است که در شرایط امروز، تمرکز بر برقراری برابری، نه تنها درست ترین کار است، بلکه، کم هزینه ترین راه دستیابی به هدف های برنامه توسعه هزاره سازمان ملل نیز هست.
برگردیم به سال ۱۹۴۶ و شرایطی که یونیسف در آن کار خود را آغاز کرد. در این سال، جنگ جهانی دوم تمام شده بود اما خسارت های آن در زندگی مردم هم چنان رنج می آفرید. بسیاری از مردم اروپا، از کمترین سرپناه، خوراک و پوشاک بی بهره بودند و کودکان آسیب پذیرترین گروه به شمار می رفتند. در برخی از مناطق جنگ زده، بسیاری از آن ها، پیش از رسیدن به سالگرد نخستین زادروزشان می مردند و هیچ نهادی نبود که بتواند به نیازهای آن ها رسیدگی کند.
نگرانی از وضعیت کودکان روز به روز بیشتر می شد، تا این که در روز ۱۱ دسامبر سال ۱۹۴۶ پچپچه نگرانی به گوش نمایندگان کشورها در مجمع عمومی سازمان ملل رسید. در این روز، مجمع عمومی، به تشکیل صندوق بین المللی کودکان در بحران رای داد تا به نیازهای فوری کودکان آسیب دیده از جنگ رسیدگی کند. به این ترتیب یونیسف، فعالیت خود را آغاز کرد و با نگاهی برابر به همه کودکان، فراتر از رنگ و جنس و نژاد و طبقه اجتماعی آن ها، کوشید تا شرایط زندگی را برای شان بهتر کند.
در دهه ۱۹۶۰، کشورها، دور تازه ای از توسعه را آغاز کردند. آن ها به جستجوی راه هایی برای رسیدن به توسعه اقتصادی و اجتماعی بیشتر، علاقه مند شدند تا با فقر مبارزه کنند و بهتر بتوانند به نیازهای شهروندان خود پاسخ بگویند. یونیسف هم در این زمان، با بارش ایده های گوناگون برای ادامه فعالیت خود روبه رو شد و با داشتن تجربه های کاری در دهه های گذشته، دست به یک مطالعه گسترده زد. دیگر نهادهای سازمان ملل مانند یونسکو، سازمان جهانی بهداشت، سازمان خوار وبار جهانی، سازمان جهانی کار و دفتر خدمات اجتماعی سازمان ملل در تهیه نسخه نهایی این گزارش با یونیسف همکاری کردند.
در این گزارش به این مسئله پرداخته شده بود که در شرایط جدید کشورها چگونه می توانند از کوچکترین شهروندان خود حمایت و نیازهای آن ها را به بهترین شکل برآورده کنند. این گزارش به ایجاد یک تئوری رشد و توسعه کودکان انجامید که می توانست در طرح های توسعه کشورهای مختلف، به شکل سیستماتیک استفاده شود. این گزارش، گستره کار یونیسف را نیز دگرگون کرد. یونیسف، از آن پس به "همه نیازهای یک کودک" توجه می کرد و لازم بود تا با بخش های مختلف در دولت ها، همکاری کند.
در سال های آغاز دهه ۱۹۸۰، نرخ مرگ و میر کودکان، به عنوان یکی از شاخص های توسعه یک کشور به شمار می رفت. در این زمان، یونیسف، این مسئله را مطرح کرد که تمرکز بر مبارزه با مرگ و میر کودکان می تواند روند توسعه در یک کشور را شدت ببخشد. پس از آن، تلاش برای فراهم کردن امکانات ساده و کم هزینه بهداشتی و پزشکی برای مبارزه با بیماری های کودکان، سبب کاهش چشمگیر مرگ و میر کودکان در سال های آغازین پس از تولد شد.
در سال ۱۹۸۷، یونیسف، توان خود را بر تهیه یک جایگزین برای بیانیه حقوق کودک که در سال ۱۹۵۹ تصویب شده بود متمرکز کرد. حاصل این تلاش، تصویب پیمان نامه جهانی حقوق کودک در مجمع عموی سازمان ملل در ۲۰ نوامبر ۱۹۸۹ بود. حمایت قانونی از حقوق کودکان، سبب شد تا مسئله حقوق کودک به یک موضوع باز و مهم در تصمیم گیری های سیاسی تبدیل شود. این شرایط جدید راه را برای یونیسف و دیگر نهادهای کوشا در زمینه حقوق کودکان باز کرد و به تصویب بیانیه ها و پروتکل های قانونی مهم دیگری در سازمان ملل به سود حقوق کودکان انجامید. پیمان نامه حقوق کودک و پروتکل های پیوسته به آن، از آن زمان تاکنون، پایه های اصلی فعالیت های یونیسف را تشکیل می دهند.
در سال های نخستین دهه سده بیست و یکم، یونیسف فعالیت های خود را بر فراهم کردن رفاه در همه جنبه های زندگی کودکان متمرکز کرد. تلاش برای زنده ماندن شمار بیشتری از کودکان در سال های آغاز زندگی، هم چنان یکی از هسته های اصلی فعالیت یونیسف بود. حمایت از کودکان آسیب پذیر و مبارزه با ابتلا به اچ آی وی / ایدز، از دیگر فعالیت های اصلی یونیسف در این دهه بود. برابری جنسیتی و توانمندسازی دختران و زنان بخش دیگر فعالیت های یونیسف در این سال ها به شمار می رود.
اما، از سال ۲۰۱۰، یونیسف تمرکز اصلی خود را بر برابری کودکان گذاشته است. یونیسف در تازه ترین گزارش خود در سال ۲۰۱۰، اعلام کرد که برای رسیدن به هدف های جهانی توسعه هزاره، بهترین و با صرفه ترین راه، تمرکز بر آسیب پذیرترین کودکان در جهان است. در این دیدگاه، برای ارائه هر یک از خدمات، اولویت با دور از دسترس ترین، محروم ترین و آسیب پذیرترین کودکان در جهان است. پیش از این تصور می شد که اگر به کودکان طبقه متوسط در جهان رسیدگی شود، حرکت به سوی هدف های جهانی سریع تر خواهد بود. یونیسف از سال ۲۰۱۰، بیشتر از پیش به رسیدگی به نیازهای محروم ترین کودکان جهان می پردازد و آن را در اولویت برنامه های خود قرار داده است. یونیسف امیدوار است به این ترتیب بتواند گام هایی بزرگ تر از پیش برای دستیابی کودکان جهان به حقوق خویش بردارد.
