محمد بهمن بیگی کوچ کرد از سرزمین عشایر فارس به سرزمین عشایر فارس. او بزرگ آموزگار کودکان عشایر فارس بود. او آموزگار آموزگاران عشایر فارس بود. شاید این سخن کهنه شده باشد که گفته می شود گاه نقش فرد در ساختن جامعه تمدنی ایران بیش تر از نقش نهادها است. بهمن بیگی در حقیقت فردی بود که کار یک نهاد را کرد.
او آموزش و پرورش عشایر را راه انداخت. تصورش را کنید. کوچ نشینان ایرانی که هزاره ها است که زندگی چادرنشینی دارند و همواره در بین دو اقلیم بومی متفاوت ایران در چرخش هستند، و تا چند دهه پیش کودکان آن ها از سواد بی بهره بودند با کوشش های خستگی ناپذیر این مرد بزرگ به دروازه های دانش و آگاهی رسیدند. اکنون در این روزها بسیاری از متخصصان برجسته از همین کودکان عشایری هستند در گوشه و کنار جهان که سرآمد کار خود هستند و گواهی می دهند او چه نقشی در پیشرفت زندگی آن ها داشته است.
بهمن بیگی در سال های سخت دهه سی که جامعه ایران آشفتگی های بعد از کودتا را داشت، کار خود را آغاز کرد. هنر بهمن بیگی این بود که چون خود از جامعه عشایری بود، سازه ها و بافت این جامعه را می شناخت. دولت در پی این بود که جوان های دیپلمه را از شهر به جامعه عشایری بفرستد تا کودکان عشایر باسواد شوند، اما بهمن بیگی می دانست که با این شیوه کار پیش نمی رود. او به جنگ با نظام بورکراتیک آموزش و پرورش فارس برخاست و یک تنه با مدیران کوته اندیش درافتاد تا توانست برای آموزش کودکان عشایری سامانه ای ترتیب دهد که آموزگارانش نیز از خود این مردم باشند. کار سختی بود اما او توانایی اش را داشت. او از کاروان مردان و زنانی است همچون یحیی دولت آبادی، صدیقه دولت آبادی، میرزا حسن خان رشدیه، جبار باغچه بان که به ما الفبا آموختند، الفبای آگاهی و سواد و الفبای زیستن در سرزمینی که اگر تاکنون هم مانده است، از جوهر وجود همین آدم هاست.
اکنون به تو بدرود می گوییم پدر خوب سرزمین ما
اکنون همراه با کودکان عشایری، کودکان دیروز و کودکان امروز، اندوهگین از رفتن آموزگار آموزگاران و آموزگار کودکان عشایری هستیم. کوچ او را باور نمی کنیم در سرزمینی که چرخش کوچ، چرخش زندگی است و باشد که از دل کودکان امروز، هزار بهمن بیگی جوانه زند و سربرآرد که تنها آرزوی او همین بود که مردان و زنانی باشند که چرخه سخت زندگی این مردم را با پیشرفت و آسودگی و آرامش پیوند زنند.
بیشتر درباره ی او در سایت موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان بدانید.
