گروه های کاری و بررسی کتاب شورای کتاب کودک در چهار نشست در روزهای سیزدهم، بیست و دوم، بیست و هفتم و بیست نهم تیرماه گزارش های سالانه خود را ارائه کردند. لازم به یادآوری است که در سال گذشته برای تعیین دقیق‌تر جایگاه، کتاب‌ها بر اساس امتیازدهی پنج ستاره ارزش‌گذاری شدند و گروه ها گزارش خود را بر این اساس ارائه کردند. در این سیستم کتاب‌های پنج ستاره آثار ویژه و کتاب‌های بدون ستاره آثار فاقد هر گونه ارزش ادبی اند و دیگر آثار از نظر کیفی بین این دو حد قرار می گیرند و بر اساس کیفیت ادبی و هنری شان یک، دو، سه یا چهار ستاره دریافت می‌کنند.بخش دوم گزارش را در این جا می خوانید:
در گروه هنر بازی سرگرمی نزدیک به ۴۵ عنوان کتاب بررسی شد که از این میان ۱۳ کتاب چهار ستاره و۴ کتاب "هنر"، "یادگیری شاد"، "کاغذ و فر"، "شوخی با کلمات" به ترتیب از انتشارات ایرانبان، صابرین، دیبایه و موسسه نشر شهر از سوی گروه پیشنهاد عنوان کتاب "ویژه" دریافت کردند.
"غار تا پیکاسو" از نشر نظر، "لطف تنبک: آموزش ریتم به کودکان" از موسسه فرهنگی هنری ماهور و "تنبک و کودک" از نشر پیدایش، "کاغذ و قیچی" از نشر شهرتاش که در فرم برگه های مجزا در داخل یک پاکت ارائه شده، "بادبادک ها: ۱۷ طرح برای ساختن مجسمه های بادکنکی"، "سیم و مهره: حجم سازی با سیم" از کتاب های قابل توجه ای بود که در سال گذشته در این گروه بررسی شد.
در گروه مرجع ۱۵ عنوان کتاب در ۲۵ جلد بررسی شده است که ۱۸ عنوان کتاب چهار ستاره دریافت کردند و جلد دوازدهم "فرهنگنامه کودکان و نوجوانان" شورای کتاب کودک و "فرهنگنامه انقلاب اسلامی برای نوجوانان" از انتشارات کانون به کمیته ی جوایز شورای کتاب کودک معرفی شدند.
کتاب اخیر که به صورت پوستر ارائه شده در سال های پیش به صورت کتاب منتشر و از سوی شورا به عنوان اثر ویژه ستایش شده بود. از کتاب های مطرح در این حوزه که در سال گذشته بررسی شد می‌توان به "دانستنی های اسلامی برای نوجوانان" در سه جلد با مقدمه‌ای درباره شیوه گردآوری اطلاعات بسیار خوب و "میراث فرهنگی ایرانیان به روایت موزه ملی ایران" با عکس های تمام رنگی و اصل که روند منظمی از بخش‌های گوناگون موزه ملی ایران را به همراه با ۹ کارگاه در بر می گیرد از انتشارات کانون پرورش فکری اشاره کرد.
این گروه مشکلات عمده کتاب های منتشر شده در این زمینه را نداشتن نمایه و مقدمه و نظم الفبایی برای بازیابی اطلاعات، استفاده از نقاشی که معمولا با متن از نظر گروه مخاطب هم خوانی ندارد یا تصاویر گنگ و نادرست بودن اطلاعات دانست.
کمیته جوایز شورای کتاب کودک که در سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز کرده است گزارشی از عملکرد سه ساله خود ارائه کرد. از فعالیت‌های این گروه معرفی احمد رضا احمدی و محمدعلی بنی اسدی به ترتیب برای جایزه هانس کریستین اندرسن ۲۰۱۰ و ۲۰۱۲، معرفی هوشنگ مرادی کرمانی برای جایزه آسترید لیندگرن ۲۰۰۹، معرفی کتاب "عجایب مخلوقات" ساخته شعله محلوجی و مسعود ناصری و کتاب "لالایی" ساخته زهرا فرمانی برای مرکز اسناد کتاب برای کودکان معلول در دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان اشاره کرد.
در سالی که گذشت در گروه داستان - تالیف ۱۳۲ عنوان کتاب بررسی شد که در میان آن‌ها یک فیلم‌نامه و یک نمایشنامه نیز دیده می‌شود. امسال از مجموع ۵۶ اثر بررسی شده در گونه واقعگرا، ۳۷ اثر به فهرست شورا راه یافتند. در این مجموعه ۱۹ اثر به کودکان، و ۳۷ اثر به نوجوانان اختصاص دارند و مانند سال های گذشته، آثار ویژه ای برای کودکان گروه سنی پیش از دبستان (الف) وجود ندارد و تنها ۲ اثر مشترک با گروه سنی (ب) – سال‌های آغازین دبستان - در این زمینه دیده می شود. در بخش داستان‌های فانتزی از ۸۰ عنوان داستان، ۵۳ اثر به فهرست شورا راه پیدا کردند و كتاب "غول و دوچرخه" نوشته احمد اكبرپور از نشر افق شايسته معرفی ويژه شناخته و به کمیته جوایز معرفی شد.
گروه تصویر افزون بر بررسی ۲۹۴ کتاب در سالی که گذشت، بررسی معرفی و پیشنهاد نامزد جایزه هانس کریستین اندرسن ۲۰۱۲ در بخش تصویر، طراحی کارت پستال برای جشنواره کتاب کودک نامی کره جنوبی، تنظیم فراخوان تصویرسازی برای جشنواره کتاب کودکان با نیازهای ویژه را نیز برعهده داشت.
در این سال کاری نیز مانند سال گذشته گروه تصویر تحلیلی از تصویر در ادبیات کودکان بر پایه گونه ادبی فانتزی، کهن، واقعگرا، شعر، دین، دانش اجتماعی ارائه داد. یکی از چالش‌های گروه دین و تصویر، بررسی کتاب عاشورا که نخستین کتاب پس از انقلاب است که چهره معصومیان در آن نمایش داده شده است و کمیک استریپ بودن آن بود.
کتاب‌های "به ملخ نگاه کن" با تصویرگری میترا عبدالهی، "قصه‌های تصویری" با تصویرگری شیرین شیخی، سفید سیاه راه راه با تصویرگری عطیه بزرگ سهرابی و "نوروز" با تصویرگری مانلی منوچهری به ترتیب در حوزه دین، داستان، شعر و دانش اجتماعی از سوی گروه به کمیته جوایز پیشنهاد شدند.
در گروه علوم تجربی ۱۵۲ کتاب بررسی شد که تنها ۱۳ کتاب تالیف شده در ایران بود. از ۱۵۲ کتاب تنها حدود ۵ کتاب توانست چهار ستاره بگیرد که "به یاد درخت" ، "درخت سرافزار" هر دو از انتشارت فنی و "علم در ایران باستان" از حسن سالاری می‌توان نام برد. گروه بررسی آثار علوم تجربی هیچ کتابی را شایسته عنوان ویژه ندانست.
بیشتر کتاب‌های بررسی شده به گروه سنی ج تعلق داشت و تنها سه کتاب به گروه سنی (الف) و (الف و ب) تعلق داشته است. نکات مثبت در کتاب ها پیام زیست محیطی و ارائه راهکار برای حفظ محیط زیست، پرداختن به مفاهیم پایه در علوم تجربی، روش غیرمستقیم و خلاقانه در ارائه، ایجاد کنجکاوی در مخاطب، زبان آمیخته به طنز، تصاویر مناسب و یاری رسان، پرهیز از تفکیک جنسی و نژادی در تصاویر و موضوع جدید و مطابق با مسائل روز بوده است.
ضعف در ساختار، پراکنده گویی، عدم رعایت رابطه علت و معلولی، حجم زیاد و تکرار مطالب، کلی گویی، مطلق نگری، تناقض گویی، درست نبودن اطلاعات، رعایت نکردن امانت داری و بومی سازی و دست بردن در متن یا نیاوردن نام نویسنده و تصویرگر، نداشتن منبع، ناهماهنگی تصاویر با متن، نداشتن واژه نامه در بیشتر کتاب ها، روز آمد نبودن اطلاعات، اشکال در زبان و بیان در بیشتر کتاب ها از عمده نکات منفی است که می‌توان نام برد.
امسال در گروه دانش اجتماعی – زندگینامه ۱۴۳ کتاب بررسی شده، که از این تعداد ۱۰۷ کتاب در حوزه دانش اجتماعی و ۳۶ کتاب زندگینامه بوده است. بیشترین آثار در این حوزه برای مخاطبان سال های پایانی دبستان است. برای مخاطبان گروه سنی (الف و ب) زندگینامه ای به گروه نرسیده است. در این سال ۱۰۷ عنوان کتاب در زمینه مهارت های زندگی، روانشناسی تربیتی، حفظ محیط زیست، تاریخ، آشنایی با مشاغل، روانشناسی کودک و... بررسی شد که ۳۱ اثر چهارستاره دریافت کردند.
بیشترین آثار در این حوزه به گروه سنی الف – ب ( ۲۴ مورد) اختصاص دارد. آثار این حوزه دارای درونمایه روانشناسی – اجتماعی و موضوع هایی مانند: عواطف در کودکان، خودباوری، روابط کودکان با دوستان و خانواده، ترس، مهارت های اجتماعی و... غیره هستند. "نوروز" نوشته اعظم محبوبی و فرمهر منجزی با تصویرگری مانلی منوچهری تنها کتابی است که از سوی این گروه امسال به کمیته ی جوایز شورا معرفی شده است.
گروه دین در سالی که گذشت ۷۳ عنوان کتاب بررسی کرد که از این میان تنها ۱۳ عنوان به فهرست شورا راه یافتند.بیشتر آثاری که امسال در گروه بررسی شد به زندگی نامه ائمه اختصاص داشت. از دیگر موضوع ها مورد توجه نویسندگان و مترجم‌ها، خداشناسی، سیرت نبوی، داستان های قرآنی، زنان مقدسه اسلام، اخلاق، ترجمه قرآن، داستان ها پیامبران، سرگذشت نامه، داستان‌های مذهبی و عاشورا می‌توان نام برد.
"مرا یاد کن" نوشته مرجان لبانی مطلق، "فصل چیدن" از محسن هجری ترجمه قرآن کریم از مصطفی رحمان دوست "اعترافات غلامان" از حمید رضا شاه آبادی پیامبر(نوجوانی) نقی سلیمانی، پیامبر (جوانی) نقی سلیمانی، "داستان زمزم" محمد رضا سرشار، "مثل نسیم" از محمدعلی شامانی، "به مورچه نگاه کن" از مهدی معینی، از آثاری هستند که به فهرست شورا راه یافتند و به ملخ نگاه کن مهدی معینی به عنوان اثر ویژه در این حوزه به کمیته جوایز شورا معرفی شده است.
گروه نشریات کودک و نوجوان دوسال است که بر روی نشریات خردسالان متمرکز شده است. امسال نشریه‌های رشد کودک، سنجاقک، شاهد کودک، کوشش نشریه‌هایی بودند که از سوی گروه بررسی نشریات شورا بررسی شدند. نداشتن فهرست و بخش ارتباطی، رعایت نکردن نکاتی درباره تصویر خوانی و سفید خوانی، استفاده از نصیحت و پند مستقیم، عدم وفاداری در ترجمه و عدم باور پذیری در داستان ها، تصاویر نامناسب، ارائه سرگرمی های خارج از توان مخاطب، نبود سرمقاله، تصویر و بخش خبرها، محدود بودن به داستان های تالیفی، استفاده از کلیشه و قالب ها، توجه نکردن به کودکان با نیازهای ویژه، قوم ها و مذهب‌های گوناگون، استفاده از شعرهایی تعلیمی، استفاده از واژه های ناآشنا، شیوه ارائه نامناسب از مشکلاتی است که گروه بررسی شورا درباره نشریه‌های این گروه سنی نام برد. گروه همچنین از تعطیلی سه نشریه تارگان جزیره، سیب بچه‌های دری و دوست نوجوان و از آغاز به کار دوباره گل آقا تنها نشریه طنز کودک و نوجوان ایران خبر داد.
گروه شعر ۵۷ عنوان کتاب بررسی کرده که تنها ۲ عنوان کتاب چهار ستاره دریافت کردند. کتاب‌های شعر برای کودکان از سوی گروه شعر از نظر ادبی بسیار پایین ارزیابی شدند. گروه، بزرگترین مشکل در شعرهای سروده شده برای گروه سنی الف و ب را استفاده از آموزش مستقیم، دادن احساس گناه و آمرانه بودن دانست و آن را "ادبیات کنترلی" نامید.
کتاب هایی که از شاعران پرسابقه به دست گروه رسید بیشتر تکرار و کتاب سازی بود اما شاعرانی مانند مریم زندی هاشم پور و عباس تربن نسل جوانی از شاعران هستند که می توان به آن ها امید داشت. شعرهای این گروه عاطفه برانگیزتر است و تخیل بیشتری در آن ها وجود دارد.
گروه نشر الکترونیک در سالی که گذشت حدود ۲۰ سی دی کودکان و نوجوانان را بررسی کرد. گروه به منظور ارزیابی سی دی ها از امکانات خانه کتابدار بهره برده و سی دی‌ها را همراه با مخاطبان اصلی بررسی کرده است. افزون بر شناسایی وبگاه‌ها و وبلاگ‌های کودکان و نوجوانان گروه نشر الکترونیک در سمینار کودک و نشر الکترونیک هم با ارائه مقاله شرکت کرده است.
گروه داستان ترجمه حدودا ۲۱۰ عنوان کتاب را بررسی کرده است که ۱۷۸ عنوان از آن ها به فهرست شورا راه یافته است. این گروه، کتاب‌های "سفر باور نکردنی ادوارد"، "داستانی از اسکار هوگو"، "یک دقیقه صبر کن"، "دختر ستاره ای همیشه عاشق، "یک داستان محشر"، "آمبربراون به کلاس چهارم می رود"، "کافکا و عروسک مسافر" و جنگل حلبی را به کمیته جوایز معرفی کرد. از کتاب‌های بحث برانگیز امسال کتاب "دونده دو استقامت" "کافکا و عروسک مسافر" و "موج" را می توان نام برد.
