سومین مسابقه راهنمایی موزه با محور راهنمایی برای کودکان و نوجوانان چهار شنبه ٧ اسفند در موزه ملک برگزار شد. این مسابقه در دو بخش «کارگاه آموزشی» و «مسابقه» با حمایت اداره کل موزه‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و همکاری موسسه فرهنگی موزه‌های بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی و کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم ایران) برنامه ریزی شده بود که در مجموع ٨٠ نفر برای حضور در کارگاه آموزشی و ۴۰ نفر برای رقابت در مسابقه شرکت کردند.
در روز نخست، سه‌شنبه ششم اسفند، شرکت کنندگان در کارگاه آموزشی با موضوع های «خلاقیت در آموزش»، «میراث فرهنگی برای کودکان»، «تجربه در موزه کودک»، «قصه‌پردازی» و «فنون قصه‌گویی» حضور یافتند تا با مفاهیم اصولی این حوزه‌ها به ویژه در ارتباط با موضوع اصلی مسابقه، «راهنمایی برای کودکان و نوجوانان»، بیشتر آشنا شوند. «لیلا کفاش‌زاده» کارشناس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، «مریم اخگری» فعال حوزه آموزش کودک، «شرمین نادری» نویسنده حوزه کودک و نوجوان و «فرشته قبادی» قصه‌گوی حوزه کودک، سخنرانان و گردانندگان کارگاه آموزشی بودند.
کارگاه خلاقیت در آموزش
مریم اخگری عضو موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و مسئول طرح "با من بخوان" که سال ها در ایران و کشورهای مختلف با روش های خلاق شاهنامه خوانی و ادبیات شفاهی به کودکان غیر ایرانی زبان آموزش داده است به شرکت کنندگان گفت که اگر می خواهند کودکان جذب موزه ها شوند باید از روش های آموزش غیر مستقیم و روش های خلاق استفاده کنند. یک راهنمای موزه باید بداند که در زمان کم و بدون ابزار چگونه از فرصت ها استفاده کند و مفهومی را که می خواهد به کودک آموزش دهد.
همچنین وی افزود برای موفقیت در موزه ها و جذب بیشتر کودکان باید خصوصیت های اخلاقی و رشدی آن ها را خوب بشناسند و متناسب با سن و جنس آن ها برخورد کنند. اخگری تاکید کرد نکته حائز اهمیت در آموزش خلاق این است که هیچ معیار و ملاک خاصی برای خلاقیت وجود ندارد. اگر برای خلاقیت معیار تعریف شود دیگر خلاق نخواهد بود.
کارگاه میراث فرهنگی برای کودکان در موزه ها
لیلا کفاش زاده مسئول امور پژوهشی و آموزشی کودک و نوجوان پژوهشگاه در این کار گاه از تجربیاتی که در رابطه با کودکان در موزه ها داشته سخن به میان آورد و به راهنمایانی که علاقه مند به کار با کودکان بودند نکاتی ساده و کار بردی را آموزش داد. به اعتقاد وی یک راهنما قبل از هر چیز باید عاشق کودکان بوده و این کار را با علاقه و میل شخصی خود انجام دهد. وی افزود کودکان باید در موزه ها یک روز خوش داشته باشند. یک راهنمای کاردان باید بین کلاس مدرسه و موزه، تفاوت قایل باشد و بداند که کودکان از آموزش غیر مستقیم بیشتر بهره می برند. وجود امکانات رفاهی و بهداشتی مناسب در موزه نیز از عوامل مهم جذب کودکان و خانواده های آنان در موزه هاست. تعامل کودکان با موزه ها از طریق برگزاری برنامه های تفریحی و فرهنگی، قصه گویی، نمایش های خلاق و غیره نیز امروزه از اصول اولیه موزه های دوستدار کودک هستند. به کار گیری ابتکار و خلاقیت، چاپ بروشور های ویژه کودکان، اختصاص یک روز در هفته به کودکان در موزه ها، استفاده از تکنولوژی روز و دیجیتال، مخاطب شناسی، رفتن موزه ها به مدارس و... از دیگر نکاتی بود کفاش زاده به آن ها پرداخت.
آشنایی با فنون قصه گویی
فرشته قبادی عضو شورای کتاب کودک و مولف کتاب "بازی های سنتی روز آمد شده" سخنران بعدی این نشست بود که برخی اصول قصه گویی را به راهنمایان موزه آموزش داد. او بر این باور بود که قصه جادوی کلام است و مخاطب را مسحور کرده و به صورت غیر مستقیم آموزش می دهد. از سویی دیگر شنیدن قصه، کودکان را با سنت شفاهی نقالی و میراث فرهنگی غیر قابل لمس، آشنا می کند. وی معتقد بود یک راهنمای خلاق باید بتواند حتی بدون هیچ وسایل و امکاناتی کودکان را وادار به فعالیت و بازی بکند. در این راستا از شرکت کنندگان خواست تا با یک تکه کاغذ و بدون قلم و قیچی، نماد موزه های خود و یا موضوع مورد علاقه شان در موزه را طراحی کنند. این فعالیت به آنان می آموخت تا از حداقل امکانات بتوانند بیشترین بهره را ببرند.
تجربه در موزه ها با کودکان
آخرین سخنران در بخش کارگاهی سومین دوره مسابقه ها راهنمایان موزه به عهده شرمین نادری نویسنده و پژوهشگر تاریخ معاصر بود. او سال هاست که در موزه ها افزون بر اینکه هدایت و راهنمایی کودکان را به عهده دارد مشغول پژوهش در این باب است. او بر این باور بود که با تبدیل کردن حقایق تاریخی به قصه گویی می توان نقش مهمی در جذب کودکان و نوجوانان ایفا کرد. کودکان با همذات پنداری با شخصیت های تاریخی که در قالب قصه با آن ها آشنا می شوند خود بخشی از تاریخ کهن سرزمینشان می شوند. از آثار این نویسنده می توان به کتاب هایی همچون قمر در عقرب، ماه گرفته ها و ... اشاره کرد.
آیین پایانی این مسابقه در روز پنج شنبه ٨ اسفند ماه سال ١٣٩٢ و با حضور آقای کارگر، رییس اداره کل موزه های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، آقای رحماندوست نویسنده کودکان و نوجوانان، مسئولان موزه ملک و گروهی از برندگان برگزار شد.
برگزاری مسابقه امسال که با محور کودک و نوجوان برگزار شده بود نشان می دهد که اهمیت سرمایه گذاری بر روی نسل جوان بیش از پیش خود را نشان داده و توجه مسئولان را به خود جلب کرده است که مایه بسی خوشوقتی است. امید که نسل آینده با نگاه مسئولانه و علاقه مندش به آثار تاریخی موجب حفظ این آثار ارزشمند تاریخی و میراث کهن سرزمین مان باشند.
