یک کارشناس ارشد علوم‌تربیتی و مشاوره گفت: اگر یک رفتار خاص؛ مالکیت، ارزش‌ها، احساسات یا حرمت نفس شخص را زیر سوال ببرد یا خدشه‌دار کند و در کل، امور بر وفق مراد نباشند، باعث بوجود آمدن خشم یا عصبانیت و رفتار خشونت آمیز در فرد می‌شود.
ابراهیم فراهانی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه مرکزی، در خصوص علل بوجود آمدن خشم و عصبانیت گفت: خشم قوی‌ترین و یکی از مهمترین احساسات و عواطف انسان(و حیوانات) بوده و یک نوع احساس هیجانی طبیعی و نه لزوماً سالم در برابر شرایط ناخواسته و نامطلوب است.
وی افزود: هر چیزی که به منزله تهدیدی برای جان و سلامتی فرد تلقی شود یا سدی در برابر نظرات، خواسته‌ها یا امیال و نیازهای فرد ایجاد کند، باعث ایجاد احساس خشم در فرد می‌شود.
این کارشناس ارشد علوم‌تربیتی و مشاوره افزود: اگر یک رفتار خاص مالکیت، ارزش‌ها، احساسات یا حرمت نفس شخص را زیر سوال ببرد یا خدشه‌دار کند و در کل، امور بر وفق مراد نباشند، باعث بوجود آمدن خشم یا عصبانیت و رفتار خشونت آمیز در فرد می‌شود.
وی نشانه‌های فیزیکی خشم را چشمگیر دانست و اظهار کرد: این نشانه‌ها غالباً به صورت افزایش ضربان قلب، تند‌تند نفس کشیدن، قرمز شدن پوست خصوصاً گونه‌ها و گوش‌ها، تغییر چهره بدلیل اخم کردن و تنش عضلات از جمله فشار دادن دندان‌ها به هم و مشت کردن است.
فراهانی پاسخ و واکنش کودکان و بالغین در برابر موقعیت و عامل خشم‌برانگیز براساس سطح و درجه بلوغ عقلی، احساسی و آموزه های خانوادگی و اجتماعی را متفاوت عنوان کرد.
این کارشناس ارشد علوم تربیتی و مشاوره بیان کرد: واکنش به خشم در یکی از گروه‌ها یا مجموعه‌های سرکوب یا انکار، خشونت و تهاجم، جابجا کردن و ابراز و اداره قرار می‌گیرد.
وی در خصوص واکنش "سرکوب یا انکار" تصریح کرد: در این حالت کودک قضیه را بی‌ارزش یا کم اهمیت تلقی کرده یا خود را ضعیف و ناتوان تصور کرده و سعی می‌کند از عامل خشم برانگیز دوری کند.
فراهانی افزود: این نوع واکنش در طولانی‌مدت می‌تواند موجب اختلالات روان‌تنی و یا رفتارهای تهاجمی انفعالی شود و به‌صورت ناراحتی‌های جسمی(سردرد، کاهش تحمل‌پذیری، اختلال گوارشی یا ادراری و...) و یا بدخلقی، ایراد‌گیری، عیب‌جویی افراطی، کینه‌توزی، حسادت، واکنش تلافی‌جویانه یا دیگر اختلالات رفتاری نمود پیدا کند.
رئیس مرکز مشاوره و خدمات روان‌شناختی دانش‌آموزان استان مرکزی با بیان اینکه در واکنش "خشونت و تهاجم"، فرد دست به رفتارهای تهاجمی، به کاربردن کلمات رکیک و یا برخورد فیزیکی می‌زند، تصریح کرد: فرد در این حالت در طولانی‌مدت به فردی عصبی‌مزاج و حساس تبدیل می‌شود و دچار مشکلات اجتماعی جدی خواهد شد.
وی در خصوص واکنش "جابجا کردن" خاطرنشان کرد: در این نوع از واکنش، فرد ناراحتی و خشم خود را بر سر چیزها یا افراد دیگری که هزینه کمتری برای او دارند، خالی می‌کند.(مثلاً شکستن اسباب بازی و...).
وی واکنش "ابراز و اداره" را سالم‌ترین نحوه برخورد با خشم عنوان و اظهار کرد: در این نوع واکنش فرد به کمک عقل و منطق(به کمک پدر و مادر یا معلم) با جرأت و جسارت احساس خود را ابراز کرده و از حق و حقوق خود دفاع و آن را مطالبه می‌کند، بدون اینکه به حقوق و حریم دیگران تجاوز کند.
فراهانی در ادامه خاطرنشان کرد: یکی از توانایی‌های مهم کودکان و بالغین توان کنترل کردن احساسات و هیجانات مثبت و منفی و آنی عمل نکردن بر اساس آنهاست.
وی افزود: با این مهارت فرد می‌تواند بر حسب شرایط، واکنش و رفتار مناسب از خود نشان دهد و در کل رفتار او در اختیار عقل و منطق او باشد و نه احساساتش.
این کارشناس‌ارشد علوم‌تربیتی، خویشتن‌داری را راه مقابله با خشم عنوان و تصریح کرد: خویشتن‌داری از همان اوایل کودکی از طریق تقلید حرکات، رفتار و گفتار والدین شروع به شکل‌گیری می‌کند و در اواسط کودکی بخوبی بارور و پخته‌تر می‌شود.
کارشناس ارشد علوم تربیتی و مشاوره در ادامه اضافه کرد: بازی‌های هدفمند و برنامه‌دار نظیر بازی آشپزی، رفتن به مسافرت، ساختن کاردستی و بازی‌های خودکنترلی مانند مقاومت در برابر خنداندن توسط حرکات خنده‌دار دیگری و بی‌حرکت ماندن، از راه‌های تقویت خویشتن‌داری است.
فراهانی تصریح کرد: این نوع بازی‌ها بهتر است هر روز یا یک روز در میان و هر بار حداقل نیم ساعت انجام شوند و قواعد و قانون‌های حاکم براین بازی‌ها باید محدود و برحسب توانایی کودک و با همفکری او تعیین شوند.
