جشن پنجاهمین سالگرد تاسیس شورای کتاب کودک در روز چهارشنبه ۹ اسفند برگزار در سالن اجتماعات حسینیه ارشاد تهران برگزار شد.
شماری از بنیان گذاران شورای کتاب کودک، بسیاری از نویسندگان، شاعران و مترجمان برجسته ادبیات کودک و نوجوان کشور، کارشناسان و اعضا و علاقه مندان به کودکان و شورای کتاب کودک در این مراسم شرکت کرده بودند. احمدرضا احمدخیرالدین، رئیس دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان نیز مهمان ویژه این مراسم بود.
نخستین سخنران مراسم یحیی مافی، یکی از بنیان گذاران شورا و مدیر مدرسه مهران بود. او در سخنانش گفت: "شناختن موسسه ای که پنجاه سال از عمرش می گذرد، دشوار است. در این مدت بسیاری اتحادیه ها، تشکل ها، بنیاد ها تشکیل شدند و از بین رفتند. اما شورا باقی ماند. یک دلیل آن شاید این است که موسسان شورا قصد خیر داشتند. قصد آن ها کمک به بچه ها بود. نقص بزرگی که در جامعه ما هست عدم استقبال مردم از کتاب هست. این نقص از مدرسه شروع می شد، خانم میرهادی پس از تحصیلاتی که در فرانسه کردند و به ایران آمدند سال های زیادی مدرسه داری کردند. به این نتیجه رسیدند که یکی از کارهای مهم مدرسه عادت دادن بچه ها به کتاب خواندن است. اگر بچه ها در مدرسه به کتابخوانی عادت کنند این عادت را با خود به بزرگسالی خواهند برد. این شیوه در آن زمان اصلن در مدرسه ها وجود نداشت. و شورای کتاب کودک در این کار پیشگام بود. نکته دیگری که می خواهم اشاره کنم این است که نقش شخصیت ها در جوامع بشری بسیار مهم است و اگر یک شخصیت آگاه از خرد جمعی استفاده کند جمعی را به وجود می آورد که ماندگار می شود. خانم میرهادی نیز این تفکر را با دیگران سهیم شد.
تفکر شورا، با شخصیت های بسیاری مانند معلمان، مترجمان و دیگران به اشتراک گذاشته شد و سپس شورای کتاب کودک شکل گرفت و به یک نهاد غیر وابسته غیر انتفاعی و غیر دولتی تبدیل شد. این غیر وابستگی بسیار مهم بود و شورا با وابسته نبودن استقلال خود را حفظ کرد. غیر انتفاعی بودن هم مقوله مهمی هست. شورا با وابستگی خود به مردم بود که توانست به حیات خود ادامه دهد. مردم ایران در طول تاریخ در پیش برد کارهای فرهنگی کم و بیش کمک کرده اند.”
سخنران بعدی برنامه خانم توران میرهادی بود که بنا بر سنت همیشگی، گزارشی از پیشرفت کار تهیه فرهنگنامه کودکان و نوجوانان برای حاضران ارائه کرد. او گفت: "سال ۹۱ بسیار سال پر تلاش و مثبتی بود. شما جلد ۱۴ فرهنگنامه را این جا روی میز دارید اما تنها به این اکتفا نکنید. هر ۱۴ جلد فرهنگنامه از نو چاپ شد و اکنون همه می توانند دوره کامل فرهنگنامه را از شرکت تهیه و نشر و از شورا تهیه کند و این که همه این مجموعه را ما اکنون با هم داریم برای ما افتخار بزرگی است. در این سال تلاش شورا ٰ، فرهنگنامه و شرکت تهیه و نشر بسیار هماهنگ بوده و ما همه با هم برای این که اثر زودتر به دست بچه ها برسد تلاش کرده ایم. اکنون ۴ نفر از همکاران ما به عنوان سرپرستان تهیه جلد های ۱۵، ۱۶، ۱۷ و ۱۸ فرهنگنامه هستند. در کار تهیه جلد ۱۴ بیشتر از ۳۰۰ نفر به طور داوطلبانه و از روی عشق و ایمان همکاری کرده اند. ۲۷ گروه و حدود دویست نفر در حال نوشتن و ویرایش مقاله ها هستند و ۱۰۰ نفر نیز به عنوان مشاوران فرهنگنامه همکاری می کنند. در کنار این ها، تعداد افرادی که به شکل های دیگر همکاری می کنند، صدها نفر هستند. آن چه که همیشه برای ما یک اصل بوده این است که کیفیت کار باید همواره بهتر و بهتر شود. و این کیفیت نباید فدای سرعت شود. من از همه شما بسیار ممنونم و از شما خواهش می کنم که مقدمه جلد ۱۴ بخوانید و با تمامی اسامی افرادی که در تهیه این جلد به ما کمک کرده اند، آشنا شوید."
در بخش دیگر احمدرضا احمدخیرالدین، رئیس دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان، پیام این دفتر را به مناسبت پنجاه سالگی شورای کتاب کودک برای حاضران خواند. او از این که برای شرکت در پنجاهمین سالگرد تاسیس شورای کتاب کودک دعوت شده تشکر کرد و گفت: "من بسیار گشفت زده هستم زیرا جمعیت حاضر بیشتر از همه کنگره های دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان است که من در آن ها شرکت کرده ام. در این سال دفتر بین المللی ۶۱ ساله شد و شما پنجاه ساله هستید. شعبه ایران یکی از بهترین و فعال ترین شعبه های ملی این دفتر است. همواره در مجامع بین المللی از ایران نمایندگان برجسته ای داشته ایم چه در داوری جایزه هانس کریستن اندرسن و چه در زمینه های دیگر. پنجاه سال گذشته را خیلی درخشان و موفق می بینم و پیام تبریک و سپاس ۷۸ کشور جهان و هیئت مدیره را برای شما می آورم و دوست دارم که عمیق ترین احساسات قلبی خودم و هیئت مدیره را به شما برسانم. من به همه کسانی که کار داوطلبانه می کنند و این بستر قدرتمند شورا را می سازند تبریک می گویم. انگیزه بالا و دستاوردهای بزرگ شما الگوی خوبی خواهد بود برای همه جهان و من این تجربه ها را به خصوص به کشور خودم مالزی به عنوان هدیه این سفر می برم."
در بخش دیگر نورالدین زرین کلک از پوستر پنجاهمین سالگرد تاسیس شورای کتاب کودک رونمایی کرد. سپس شهلا افتخاری، گزارش کمیته جوایز شورا اشاره را خواند و برندگان جایزه های ویژه شورای کتاب کودک در سال ۹۰ را در چهار بخش داستان، شعر، غیرداستان و تصویر اعلام کرد و احمدرضا احمد خیر الدین و نوش آفرین انصاری جایزه های برگزیدگان را به آن ها اهدا کردند.
- جوایز بخش داستان:
عاشقانه های یونس در شکم ماهی: اثر جمشید خانیان از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای گروه سنی د و ه. برای مهارت در تصویر جنگ با موضوع های عشق و موسیقی، به تصویر کشیدن توانایی های انسانی شگفت آور، قدرت در بیان احساس شخصیت اصلی داستان، پیرنگ پیچیده و پر تعلیق و غیر قابل پیش بینی داستان.
هستی: نوشته فرهاد حسن زاده، از انتشارات کانون پرروش فکری برای گروه سنی د و ه به دلیل نگاه انسانی و غیر کلیشه ای به جنگ، بیان شخصیت منحصر به فرد و بیان مسئله تفاوت و اقلیت جنسیتی، بیان واقعی موقعیت جنگ و آوارگی مردم جنگ زده و بهره گیری از زبان، فرهنگ و گویش محلی مردم جنوب ایران.
- داستان ترجمه:
اختراع هوگو کابره: با ترجمه رضی هیرمندی از نشر افق، تنیدگی تصویر و ادبیات و ارائه یک نوع ادبی جدید از تلفیق نوشتار و رمان تصویری . تصاویر هنرمندانه هیجان انگیز و القای امید به مخاطب و گرامی داشت تلاش بی وقفه برای رسیدن به آرزوها و رویاها، تلفیق ماهرانه زندگی شخصیت خیالی هوگو با شخصیبت واقعی ژرژ مینیس فیلمساز معروف فرانسوی ، رازگونگی ماجراها و انتخاب سبک داستان در داستان که منطبق با کنش های انسانی است، ترجمه فارسی روان و متناسب با فضای داستان و رعایت حق کپی رایت ازسوی ناشر ایرانی.
دردسر ساز: با ترجمه پروین علی پور از نشر چشمه برای گروه سنی د. به دلیل طرح مسئله بخشش که می تواند حلقه خشونت را پاره کند، توجه به ارتباط با طبیعت و قدرت شفا بخشی آن، توجه به آسیب های اجتماعی و روحی روانی در نوجوئانان بزه کار و توجه به درمان به جای مجازات، توجه به فرهنگ ها و سنت های فراموش شده یا در حاشیه، از جمله فرهنگ سرخ پوستان برانگیختن حس امید و تغییر شرایط دشوار، مبارزه برای غلبه بر خشم، نقد خشونت خانوادگی.
تابستان زاغچه: با ترجمه شهلا انتظاریان به دلیل پرداختن به موضوع های جهان شمول با طرح داستانی زنده پویا و شگفت انگیز، و شخصیت پردازی خلاق، بیان سختی ها و شواری های واقعی در راه پرهیز از جنگ و رسیدن به صلح، دوستی و امید، پرداخت عمیق به خشونت به ویژه شکل های نوظهور آن در تمام ابعاد اجتماعی و فرهنگی این پدیده و گلیشه زدایی از مسئله خشونت، بیان خشونت به عنوان یک معضل جهانی، پرداختن به نقش رسانه ها، آوارگی و مهاجرت در شدت بخشیدن به خشونت و موفقیت در تلفیق ژانرهای مختلفی مانند واقع گرایی، وحشت و داستان های جادویی.
سفر جادویی پنج خواهر: ترجمه پروین علی پور از نشر قطره به دلیل تخیل فوق العاده ، استفاده خلاق از صنایع ادبی، بهره گیری از زبان شوخ طبعانه در بیان مفاهیم عمیق انسانی، بیان فلسفه زندگی با نگاهی مثبت و پر از امید و تلاش، القای پیوند میان عناصر هستی در طرحی منسجم و دایره وار، تلاش شخصیت های داستان برای رسیدن به دنیای دلخواه، و ترجمه فارسی روان.
میک هارته این جا بود: ترجمه نازنین دیهیمی از انتشارات ماهی. به دلیل برخورد واقع گرایانه با پدیده مرگ و ارائه گزینه های متعدد برای روبه رو شدن با آن، به تصویر کشیدن هنرمندانه لحظه لحظه مواجه یک خانواده مصیبت دیده و بیان دقیق تغییرات تدریجی آن ها و بازگشت آن ها به زندگی، بهره گیری از شگرد آشنایی زدایی، به تصویر کشیدن ظرافت های دنیای نوجوانان.
- بخش شعر:
هیچ هیچانه: با آثاری از جعفر ابراهیمی، مصطفی رحماندوست، افسانه شعبان نژاد، اسدالله شعبانی، شکوه قاسم نیا، بیوک ملکی و بابک نیک طلب . با تصویرگری ۱۳ تصویرگر و مدیر هنری و طراحی گرافیک کیانوش غریب پور از نشر افق. به دلیل گسترش تخیل و ایجاد بازی های ذهنی در کودکان خردسال، تنوع در ریتم و موسیقی کلامی، بهره گیری خلاق از متل ها و ترانه ها و طرح هیچانه های نو.
- کتاب های غیر داستان:
پسر ماجراجو: ترجمه مرجان حجازی فر از انتشارات علمی فرهنگی به دلیل تلاش در قانونمند کردن باز یهای جنگ و گریز کودکان به شیوه غیر مستقیم و هدایت آن ها در پرهیز از خشونت با معرفی رفتارهای جایگزین، همدلی شگفت انگیز نویسنده با مخاطب و دستیابی به زبان مناسب گفت و گو ، به تصویر کشیدن موقعیت های خارج از متن و همسو با آن.
- بخش تصویر:
همین و همان: با تصویرگری علی خدایی از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، به دلیل خلق فضایی تصویری و بدون کلام، مناسب با درک و توانایی مخاطب خردسال، ارائه بازی های تصویری جذاب و فضای شاد کودکانه.
هیچ هیچ هیچانه: با تصویرگری ۱۳ تصویرگر متفاوت از نشر افق، به دلیل تلاش مدیر هنری مجموعه در ایجاد انسجام میان عناصر نوشتاری و بصری، صفحه آرایی یکدست و جذاب برای ایجاد پیوند در آثار تصویرگران متفاوت.
در بخش دیگر برنامه برنده جایزه عباس یمینی شریف در زمینه شعر کودک و نوجوان برای نخستین بار اهدا شد. هومن یمینی شریف، فرزند عباس یمینی شریف، این جایزه را که در یادبود پدرش از سوی شورا تاسیس شده را به نخستین برندگان آن، شاعران کتاب هیچ هیچ هیچانه انتشار یافته در نشر افق اهدا کرد.
پس از اهدای جایزه ها، نوش آفرین انصاری دبیر شورای کتاب کودک سخن گفت. او پس از خیر مقدم و تشکر از دست اندرکاران برگزاری برنامه توجه حاضران را به تاریخ شماری که در پایان روزشمار کودکی سال ۹۲ از فعالیت های شورای کتاب کودک در پنجاه سال گذشته ثبت شده جلب کرد. او هم چنین به تهیه مجموعه انتشارات شورا به صورت الکترونیک اشاره کرد که سال آینده منتشر می شود.
او گفت: "در شورا حدود پنجاه و پنج فعالیت با حضور بین ششصد تا هفتصد همکار داوطلب انجام می شود. من هفت دستاورد را به طور خلاصه برای شورا بر می شمرم: نخست کیفیت، در سطح فعالیت های ملی و بین المللی. به ثمر رسیدن کار مدیریت مشارکتی، سوم، دست یافتن به فضای اخلاقی متعالی، چهارم دست یافتن به پیوندهای افسون گرانه و عرفان، پنجم به وجود آوردن امید در جامعه فرهنگی ایران و خارج از ایران، ششم به وجود آوردن پیوند با ایران تاریخی و ایران کنونی، و هفتم رشد درخت زار شورا و همراهان شورا به عنوان مکانی برای پرواز خیال."
برنامه پنجاهمین سالگرد تاسیس شورای کتاب کودک با بازدید حاضران از نمایشگاه آثار و محصولات نهادهای همکار شورای کتاب کودک به پایان رسید.
