مراسم بزرگداشت توران میرهادی، کارشناس پیشرو ادبیات کودک و آموزش و پرورش و از بنیان گذاران شورای کتاب کودک، از سوی انجمن زنان پزوهشگر تاریخ ایران برگزار شد.
این برنامه عصر روز چهارشنبه ۱۰ اسفند، در مرکز دایره المعارف اسلامی برگزار شد و بسیاری از کارشناسان، پدیدآورندگان، کتابداران و علاقه مندان ادبیات کودکان و اعضای شورای کتاب کودک در آن شرکت کردند.
یحی مافی، از بنیان گذاران شورای کتاب کودک و موسس مدرسه مهران، نوش آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک، دکتر عباس حری، استاد کتابداری و اطلاع رسانی و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی شاعر و نویسنده و شماری دیگر از بزرگان ادب و فرهنگ در این مراسم شرکت کردند.
فخر السادات محتشمی پور، مجری برنامه بود. او در آغاز پیام فیروزه صابر، رئیس هیئت مدیره انجمن زنان مدیر و کارآفرین را به مناسبت بزرگداشت خانم میرهادی خواند: "تفکر خلاق و سازنده توام با ذهن سازمان یافته و ویژگی راه گشایی همراه با خصلت مشورت پذیری، تصویر توران میرهادی را در ذهن و باور اهل علم و فرهنگ جای می دهد. این تصویر در گذر زمان به تدریج شفاف تر شد. آن زمان که روش خلاقانه آموزش را در مدرسه فرهاد روان ساخت و با عشق به پرورش کودکان ایران و جوانان پرداخت تا هم اینک با همه کهولت سن که کوشش خستگی نا پذیرش نیمی از شبانه روز را پر می کند، این راه را ادامه دهد.
تصویر آن چنان گویا و اثرگذار است که حلقه کار داوطلبانه و سنگین را در جامعه یاران معتقد به راه او گسترده تر می کند. تعمق در اثرات وزین حدود شش دهه تجربه، نشان گر آن است که عشق ورزی اجتماعی خود را با نظم فکری پیوند داده و موجب بالندگی در سطح ملی شده است. چهار عنصر بهم پیوسته، این نظم را سازمان داده: مسئولیت اجتماعی، هویت اجتماعی، شبکه اجتماعی و سرمایه اجتماعی."
پس از آن نوش آفرین انصاری، به بررسی پنج کتاب خانم میرهادی پرداخت. او در آغاز سخنانش از آماده شدن جلد چهاردهم فرهنگنامه کودکان و نوجوانان و فرستاده شدن آن به وزارت فرهنگ و ارشاد خبر داد. نوش آفرین انصاری به اهمیت موضوع کتابخانه در آثار خانم میرهادی اشاره کرد و گفت: "خانم میرهادی نگاهی توصیه گر دارند و این نگاه را به تمامی اهالی شورا انتقال داده اند که "ما مسئول هستیم". خانم میرهادی کودک را بسیار دوست دارند برای کودکان می خوانند، کتاب انتخاب می کنند، گزینش می کنند. این فهرست ها که شورا هر سال منتشر می کند، با عشق گروه های بررسی شورا به کودک و ادبیات، برگزیده و منتشر می شوند."
او درباره کتاب جستجو در راه ها و روش های تعلیم و تربیت، نوشته توران میرهادی هم گفت: "جستجو در راه ها و روش های تربیت کتاب دیگر خانم میرهادی است. این کتاب با همکاری سیمین ضرابی تهیه شده است. اثر بسیار مهمی است و در محافل فرهنگی ما بسیار کم به آن توجه شده است. دانشگاه های ما پذیرای فکر بومی و تجربه شده در ایران نیستند. بیشتر نگاه به خارج از ایران دارند و معطوف به آثاری هستند که در خارج از ایران کار می شود. این کتاب اثر بسیار مهمی است و امیدوارم دوباره در دسترس علاقه مندان قرار گیرد."
دبیر شورای کتاب کودک درباره فرهنگنامه هم چنین گفت: "فرهنگنامه کودک و نوجوان، اثر دیگری است که جلد نخست آن در سال ۱۳۷۱ منتشر شده است. فرهنگنامه نتیجه یک کار گروهی است. صدها نفر به شکل های گوناگون در تدوین آن تلاش کرده اند. اندیشه جاری در همه مقالات فرهنگنامه، اندیشه یک مادر، یک سرپرست بزرگ است."
پس از سخنان نوش آفرین انصاری، فیلمی که موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان درباره خانم میرهادی تهیه کرده است، پخش شد.
در ادامه برنامه، زهره قایینی، سرپرست موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و کارشناس ادبیات کودک، درباره خانم میرهادی سخن گفت: "توران میرهادی آموزش و پرورش را گستره ای برای "یک جست و جوی مداوم" یافت. "جست و جویی در درون و بیرون انسان". او خیلی زود دریافت که فعالیت در گستره آموزش و پرورش مسئولیتی بزرگ و دشوار است. مسئولیتی که در آن برای هر انسان باید راهی تازه یافت، برای تک تک انسان ها، و رشد همه جانبه آن ها دغدغه او شد. با خود می گفت :"این انسان در این واحد اجتماعی جدید باید راه رشد و شکوفایی خود را در حد نبوغ و خلاقیت و استعداد های خویش بیابد، پیش برود تا به مرحله تعقل و تفکر خلاقه برسد، تعادل عاطفی پیدا کند و راه خود را به سوی کمال انسانی بپیماید." او خوب می دانست که جست و جو درآموزش و پرورش کاری پیوسته، ظریف و همه جانبه است.
میرهادی هنگامی که این راه را آغاز کرد از آموزگاران خود بسیار آموخته بود. از جبار باغچه بان و دکتر هوشیار تا دکرولی و فرنه. آن دختر جوان که آرزو داشت در حرکتی نمادین با به پرواز در آوردن کبوتر هایی سفید با شاخه ای زیتون پیام صلح را به گوش همگان برساند، در کلاس درس این استادان آموخت تا اساس را بر جست و جو گذارد. بر پایه رفتن و دیدن، مطالعه و کشف کردن، گزارش دادن و بحث کردن و ساختن. از دکرولی آموخت "باید از زندگی گرفت و برای زندگی ساخت". از فرنه فراگرفت که آموزگار نیز باید همراه با دانش آموز پیش رود، بیاندیشد و بپرسد و خود را تصحیح کند. بر این باور شد که در آموزش و پروش همه چیز باید با هر انسان از نو ساخته شود.
او درباره مشکلات کنونی آموزش و پرورش ایران هم چنین گفت: "در جامعه ای که همواره به همسان سازی انسان ها اندیشیده است، در سامانه های آموزشی که با گذاشتن امتحان های تستی و کنکور های پی در پی به هیچ دانش آموزی اجازه متفاوت بودن را نمی دهد، در مدرسه هایی که همه راه ها از پیش تعیین شده اند، نه از یک سال پیش بلکه از ده ها سال پیش، در جامعه ای که خانواده ها نیز داوطلبانه فرزندان خود را به مسلخ کارخانه های تست زنی می برند تا تست زن های ماهر تحویل بگیرند و صدها هزار تومان دیگر هم خرج می کنند تا سرعت آن ها را با کلاس های جانبی پس از مدرسه یا روزها ی جمعه بالا ببرند، در جامعه ای که کتاب غیر درسی خواندن و تامل کردن بر اندیشه های متفاوت از کارخانه های تست زنی، گناهی نابخشودنی است، در یک چنین فضا و باورهایی، می توانید تصور کنید که پیشبرد چنین تفکری تا چه میزان می تواند دشوار و طاقت فرسا باشد.
اهمیت کار میرهادی ها و آن هایی که می خواهند راه او را پی گیرند زمانی روشن تر می شود که به این دوسه رقم آمار اعلام شده از سوی رسانه ها نیزتوجه کنیم. سال گذشته در حالی که در همه عرصه های اقتصادی در جهان رکود قابل ملاحظه ای وجود داشته است، تنها و تنها کار خانه های اسلحه سازی در آمدی معادل ۴۱۱ میلیارد دلار را از آن خود ساخته اند و آن هم درست در سالی که بر اثر بیماری مالاریا یک میلیون کودک جان خود را از دست دادند و طنز روزگار است بدانیم که می توانستیم جان این یک میلیون کودک را نجات دهیم هر گاه برای هر کودک تنها یک پشه بند تهیه می کردیم ."
قایینی در پایان گفت: "بزرگداشت میرهادی، پاسداشت ارزش هایی است که او سال ها برای ترویج و همگانی کردن آن تلاش کرده است. شناساندن آن ارزش ها و همگام شدن با او برای ترویج هر چه بیشتر آن ارزش ها بزرگترین سپاس از اوست. اطمینان بخشیدن به او که ما تلاش خواهیم کرد ارزش های زندگی: صلح، دوستی و عشق، احترام، حس مسئولیت، شادی، همکاری، انسانیت، مدارا، سادگی و یگانگی در بافت جامعه، در ساختار آموزش و پرورش کشورمان و در خانواده های مان نهادینه شود، بزرگترین هدیه ای است که می توانیم امروز به توران میرهادی پیشکش کنیم."
در ادامه، مینا رئیس دانا، عضو گروه تاریخ ایران فرهنگنامه کودکان و نوجوانان درباره دیدگاه های توران میرهادی درباره بازگویی تاریخ برای کودکان و نوجوانان سخن گفت.
رئیس دانا گفت: "دیدگاه خانم میرهادی این است که اگر برای کودک و نوجوان ایرانی می نویسیم، بهتر است طوری بنویسیم که کودک ایرانی بتواند درک درستی از تاریخ پر فراز و نشیب ایران پیدا کند. تاریخ تنها سرگذشت پادشاهان نیست. تاریخ زندگی مردم است که اهمیت دارد و باید برای به دست آوردن اطلاعات درست درباره مردم سعی و تلاش کرد. تاریخ ایران آن چنان که باید تحلیلی نگارش نشده است و به نقش مردم در حفظ این سرزمین پس از هجوم های متعدد و غلبه دیکتاتورها و مبارزه مردم با آن ها و بازسازی های متعدد به حد لازم پرداخته نشده است. این مردم در طول تاریخ ظلم را نپذیرفتند و آن طور که خود می توانستند پایه های حکومت های ضد منافع مردم را سست کرده اند و این چیزی است که در نگارش تاریخ باید به آن پرداخته شود."
پس از این سخنان، چند تن از حاضران ابراز تمایل کردند که کمی درباره خانم میرهادی و احساس شان نسبت به او سخن بگویند. علی میرزایی از نشریه نگاه نو، شهرام اقبال زاده نویسنده، ابراهیم عمرانی کتابدار و عضو خبرگزاری لیزنا از افرادی بودند که درباره خانم میرهادی به کوتاهی سخن گفتند.
شهرام اقبال زاده، گفت: "شفیعی کدکنی درباره هوشنگ ابتهاج می گوید "روشن تر از آفتاب مردی ..." و حالا من درباره خانم میرهادی می گویم "روشن تر از آفتاب بزرگ بانویی فرهنگ ساز ...".
آخرین سخنران، توران میرهادی بود. او در فرصتی که برای سخن گفتن داشت بیشتر از هر چیز از فرهنگنامه گفت و تلاش گروهی سی ساله ای که برای تالیف آن جریان داشته است: " اگر من بخواهم داستان کار سی و دو سال فرهنگنامه را در این جا مختصر کنم و بگویم، زمان می برد. من در این جا یک نکته را می گویم. مفهوم ز گهواره تا گور دانش بجوی را همه ما که کار فرهنگنامه می کنیم، بهتر و بهتر هر روز درک می کنیم. مسئله این است که دانش انتها ندارد. محدود نیست. عمق و وسعتی دارد که وقتی با آن روبه رو می شوی می مانی که من این رانمی دانستم."
خانم میرهادی گفت: "تجربه ما در این سال ها دخالت دادن کودکان و نوجوانان خواننده و مخاطب این اثر در شکل گیری مقاله هاست. ما گروه های تخصصی را داریم و مقاله های فرهنگنامه در گروه ها تهیه می شود، اما خواننده و پرسش هایی که خواننده دارد برای ما بسیار مهم است. برای همین در سازمان فرهنگنامه ما، بخشی را داریم به نام شورای مشورتی کودکان و نوجوانان فرهنگنامه. این گروه، کودکان و نوجوانان ۱۰ تا ۱۶ سال هستند و ما هر کجا که دچار مشکل می شویم، شورای مشورتی را دعوت می کنیم و صورت مسئله را در اختیارشان می گذاریم و همه گوش می کنیم تا ببینیم نظر بچه ها در این زمینه چیست و آن ها چه می خواهند و نگاه شان به مسئله چیست."
او درباره تجربه هایش از زندگی نییز چنین گفت: "هر چه من خدا را شکر کنم بازهم کم است. خدایا به من این توان را دادی که در این سن و سال هم چنان شاگردباشم. همچنان سعی کنم که یادبگیرم و همچنان دنیا را نگاه کنم و فرهنگ بسیار عمیق این سرزمین را ببینم. همه ما در فرهنگنامه عاشق مردم این سرزمین هستیم و تاریخی که مردم در فراز و نشیب بسیار حرکت کرده و فرهنگ این سرزمین را حفظ کرده اند."
در پایان برنامه انجمن زنان پژوهشگر تاریخ ایران از خانم میرهادی با اهدای لوح قدردانی کرد. انجمن زنان پژوهشگر تاریخ سیزده سال پیش از سوی چند زن دانش آموخته رشته تاریخ تاسیس شده و تاکنون به فعالیت خود ادامه داده است.
