برنامه‌ی «خواندن با خانواده»، پروژه‌ی تازه‌‌ی موسسه‌ی پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و زیرمجموعه‌ای از برنامه‌ی «با من بخوان» است. هدف اصلی این پروژه بردن برنامه‌ی کتابخوانی و سوادآموزی به درون خانواده‌ها و تبدیل خانه‌ها به محیط‌های سرشار از سواد است. محیط‌هایی که در آن کودکان از راه کتابخوانی، آواورزی و الفباورزی و انجام فعالیت‌های در پیوند و قرار گرفتن در فضای طراحی شده، در معرض سواد قرار می‌گیرند و مهارت‌های سواد را از نوزادی و نوپایی تا ورود به مدرسه می‌آموزند و کودکان بزرگ‌تر درسال‌های بالاتر دبستان و دبیرستان با خواندن کتاب برای خود و خواهران و برادران کوچک‌تر مهارت‌های خواندن خود را تقویت می‌کنند و بر دامنه‌ی دانش و آگاهی خود می‌افزایند. این برنامه در مناطق کم‌برخوردار اجرا می‌شود و گروه هدف خانواده‌هایی هستند که در شرایط معمول نمی‌توانند برای فرزندان‌شان کتاب فراهم کنند، بیش‌تر والدین کم‌سواد یا بی‌سوادند و از نقش خود در بهبود شرایط آموزشی کودکان‌شان آگاه نیستند.
از آن‌جا که موضوع مشارکت خانواده در یادگیری مهارت‌های خواندن و سواد کودکان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و تجربه‌های جهانی نشان داده است که مشارکت خانواده‌ها در روند فراگیری مهارت‌های سواد می‌تواند سرنوشت کودکان‌شان را دگرگون کند، «با من بخوان» پس از به‌دست آوردن موفقیت‌های شگفت‌انگیز در برنامه‌ی «خواندن با نوزاد و نوپا»، بر آن شد که برنامه‌ی «خواندن با خانواده» را برای همه‌ی اعضای خانواده اجرا کند. کارشناسان برنامه‌ی «با من بخوان» افزون بر کتابخوانی به موضوع یادگیری مهارت‌های سواد در خانواده نیز پافشاری دارند. زیرا فرزندان خانواده‌های کم‌برخوردار اغلب از دسترسی به آموزش مناسب هم محروم هستند و ایجاد انگیزه در مادران و پدران و توانمند کردن آن‌ها برای انجام فعالیت‌های سوادآموزی همراه فرزندان و افزایش مهارت‌های خواندن آن‌ها در هر گروه سنی، اهمیتی دو چندان پیدا می‌کند.
پیشینه‌ی این برنامه به ده سال پیش بازمی‌گردد که «با من بخوان» برنامه‌ی «خواندن با نوزاد و نوپا» را برای خانواده‌های کم‌برخوردار حاشیه‌ی شهر تهران و اصفهان آغاز کرد. مناطقی که بیش‌تر ساکنان، یا خانواده‌های مهاجر افغان هستند که برای کار و گذران زندگی به ایران آمده‌اند و یا خانواده‌های کم‌درآمد ایرانی که به سبب نبود کار و شرایط سخت زندگی از استان‌ها دیگر به این مناطق حاشیه‌ای مهاجرت کرده‌اند. «با من بخوان» در همکاری با دو مرکز مردم‌نهاد که در این مناطق به مردم منطقه خدمات حمایتی – آموزشی می‌دادند، انجمن حمایتی – آموزشی کودکان محمودآباد (شکوفان) در محمودآباد شهرری و دفتر انجمن دوستداران ادبیات کودکان و نوجوانان اصفهان در منطقه حصه‌ی اصفهان، توانست برنامه را آغاز کند و بازخوردها و دستاوردهای مثبت این برنامه پس از دوره‌ی آزمایشی یک ساله‌ی آن، سبب شد تا این طرح به بخشی جدایی‌ناپذیر و مهم از برنامه‌ی «با من بخوان» تبدیل شود و تا به امروز گروه‌های مادر و نوزادِ بیش‌تری در محمودآباد شهر ری، مناطق دیگر حاشیه‌ی شهر اصفهان و مراکز مردم‌نهادی در جنوب تهران هم چون کانون نوید زندگی کوشا در محله‌ی مولوی و مرکز توانمندسازی ندای ماندگار در محله‌ی دروازه غار تهران به این برنامه بپیوندند.
برنامه‌ی «خواندن با خانواده» بر پایه‌ی تجربه‌های به دست آمده از پروژه‌های پیشین و شناخت از شرایط و ویژگی‌های مخاطبان، به شیوه‌ای طراحی شده است که خانواده‌های شرکت‌کننده در این برنامه، با توجه به ویژگی‌های منحصر به خود، همچون میزان سواد والدین، تعداد و سن فرزندان، برای بلندخوانی و فعالیت‌های در پیوند آموزش ببینند و هر ماه کتاب‌های مناسب فرزندان‌شان را به امانت ببرند. همچنین والدین با موضوع سواد شکوفایی یعنی رشد مهارت‌های سواد از نوزادی و نوپایی تا پیش از ورود به دبستان آشنا می‌شوند و یاد می‌گیرند چگونه می‌توانند به ساده‌ترین روش با کمک کتاب‌هایی که در اختیارشان قرار می‌گیرد مهارت‌های سوادپایه را با فرزندان‌شان سهیم شوند. این برنامه افزون بر این‌که همه‌ی اعضای خانواده از مادر و پدر گرفته تا فرزندان بزرگ‌تر و حتا مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها را درگیر سوادآموزی می‌کند، سبب بهبود روابط خانودگی نیز می‌شود و خانه را به فضایی امن، پُرمهر و جذاب تبدیل می‌کند.
بلندخوانی یکی از دختران بازمانده از تحصیل برای برادران کوچک‌اش و دیگر اعضای خانواده
سیستان و بلوچستان – بنجار – ترویجگر: محمد آذریان
حضور و جلب مشارکت خانواده‌ها در برنامه‌های خواندن – سیستان و بلوچستان – بنجار – ترویجگر: حلیمه گرگ
پایگاه‌های هدف برنامه‌ی «خواندن با خانواده»، کتابخانه‌ها، مهدکودک‌ها و پیش‌دبستانی‌ها، مراکز توانمندسازی زنان و مادران، کلاس‌های سوادآموزی بزرگسالان، خانه‌های حمایتی کودک و همچنین مدارس هستند. در اجرای این برنامه، مؤسسه‌ی پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان ایران از آموزشگران بومی، کتابداران کتابخانه‌های «با من بخوان»، مربیان پیش‌دبستان، آموزگاران و مروجان محلیِ همکار برنامه‌ی «با من بخوان» در سراسر ایران دعوت کرده است تا برای آگاه کردن والدین از اهمیت کتابخوانی در خانواده و نقش آن‌ها در یادگیری مهارت سواد از راه کتابخوانی و جلب مشارکت آن‌ها با این برنامه همراه شوند.
در این برنامه، ترویجگران «با من بخوان» برای آموزش خانواده‌ها نشست‌های آموزشی برگزار خواهند کرد. با توجه به همه‌گیری ویروس کرونا، این نشست‌ها ممکن است مجازی باشند. در این نشست‌ها آموزش‌های بسیار ساده‌ای با والدین در میان گذاشته می‌شود. با اجرای نمونه بلندخوانی، خانواده‌ها با لذت خواندن و روش‌های سهیم شدن کتاب با کودکان آشنا خواهند شد و همچنین شیوه‌ی خواندن داستانک‌ها، و شعرهای بسته‌های سواد پایه را به شیوه‌ای بسیار ساده می‌آموزند.
برگزاری نشست آموزشی برای خانواده‌ها توسط محمد آذریان از سفیران برنامه‌ی «با من بخوان»
سیستان و بلوچستان – بنجار
برگزاری نشست آموزشی برای خانواده‌ها توسط فریبا دهمرده از سفیران برنامه‌ی «با من بخوان»
سیستان و بلوچستان – بنجار
حضور و مشارکت مادران در شیوه آموزش خلاق سوادپایه – سیستان و بلوچستان – منطقه‌ی زهک
ترویجگران: خانم‌ها رقیه پیری و شهناز کوهی
برای راهنمایی و همراهی بیش‌تر خانواده‌ها، افزون بر برگزاری نشست‌های آموزشی، جزوه‌ها و رهنمودهایی در اختیارشان قرار خواهد گرفت. گروه «با من بخوان» تا کنون دو جزوه‌ی آموزشی ویژه‌ی خانواده‌ها تهیه کرده است. راهنمای نخست، متن کوتاهی شامل راهکارهایی برای سهیم شدن کتاب با کودکان در سنین گوناگون است. این راهنمای ساده، با نگاهی به شرایط والدین کم‌سواد نوشته شده است. راهنمای دوم، متن طولانی‌تری است که به ضررورت خواندن با کودک، شیوه‌های گفت‌وگو و انجام فعالیت‌ها پیش و پس از بلندخوانی، بلندخوانی کتاب‌های غیر داستان و ... می‌پردازد.
آموزشگران و سفیران برنامه‌ی «با من بخوان» در ارتباط مستمر با این خانواده‌ها، در کنار همراهی و راهنمایی والدین، بر اجرای طرح نظارت خواهند کرد و روند پیشرفت هر خانواده و تغییرات آن را به دقت در فرم‌های ازریابی ثبت می‌کنند تا دستاوردهای اجرای این برنامه، در آینده به گسترش و بهبود خواندن در خانواده‌ها کمک کند. برای اجرای هرچه بهتر برنامه دو متن راهنما ویژه‌ی آموزشگران و سفیران نیز تدوین و تولید شده است. متن نخست «رهنمودهایی برای برنامه‌ی خواندن با خانواده» نام دارد که از ارزیابی خانواده‌ها و پیشرفت برنامه تا نکاتی که باید به خانواده‌ها آموخته شود در آن آمده است. متن دوم فهرست کتاب ویژه‌ی برنامه‌ی «خواندن با خانواده» است که شامل نام و اطلاعات مربوط به کتاب‌هایی است که برای خانواده‌ها ارسال می‌شوند و در آن اطلاعات بر اساس گروه سنی، گونه، موضوع و کاربرد دسته‌بندی شده‌اند تا کتاب‌ها با توجه به نیاز هر خانواده در اختیار آن‌ها قرار بگیرد.
همه‌گیری بیماری کویید- 19 و حضور بیش از پیش کودکان در خانه و درگیر شدن والدین در آموزش فرزندان‌شان، امکان گفت‌وگو پیرامون ضرورت مشارکت در آموزش فرزندان و خواندن در خانه و ایجاد انگیزه در مادران و پدران را تسهیل کرد. از این رو «با من بخوان» این دوران را زمانی مناسب برای آغاز به کار برنامه‌ی «خواندن با خانواده» در شماری از مراکز دانست. هم اکنون این برنامه از سوی سفیران برنامه‌ی «با من بخوان»، در جزیره‌ی قشم، چندین شهر استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمانشاه و لرستان در حال اجراست.
سیستان و بلوچستان – بنجار- ترویجگر: حلیمه گرگ
سیستان و بلوچستان – زابل- ترویجگر: فریبا دهمرده
دعوت مادران به کتابخانه برای عضو شدن و شرکت در برنامه خواندن با خانواده
سیستان و بلوچستان – روستای رحمت‌آباد– کتابداران نوجوان: هلیا و پریسا ریگی- ترویجگر: مهدی ریگی‌زاده
در استان تهران نیز مراکز توانمندسازی «مهر و ماه» و «ندای ماندگار» به سبب آشنایی مادران و مربیان این مراکز با برنامه‌ی «با من بخوان»، حضور هم‌زمان والدین و فرزندان در این مراکز، داشتن کتابخانه و پیشینه‌ی اجرای برنامه خواندن با نوزاد و نوپا، برای اجرای این برنامه انتخاب شده‌اند.
تهران – مرکز توانمندسازی مهر و ماه
تهران – مرکز توانمندسازی ندای ماندگار- برگزاری کارگاه برای مادران
