تحلیل و نقد کتاب کودک و نوجوان
در این بخش از کتابک به تحلیل و نقد کتاب‌های کودک و نوجوان می‌پردازیم. در تحلیل و نقد کتاب‌های کودک و نوجوان باید به متن کتاب، ترجمه، تصویرگری، تناسب محتوا با گروه سنی، قطع و کیفیت چاپ توجه کرد. هر کدام از این موارد بر کیفیت کتاب تاثیرگذار هستند.
هر کتاب می‌تواند لایه‌های مختلفی از مفاهیم و آموزش‌ها را در بر داشته باشد. در تحلیل کتاب‌ها، به این مفاهیم و آموزش‌ها که به صورت غیرمستقیم به کودک یا نوجوان منتقل می‌شوند، اشاره می‌کنیم. موضوعاتی از قبیل دوستی، مقابله با ترس، غلبه بر خشم، اعتمادبه‌نفس، حفظ محیط زیست و... مفاهیمی هستند که می‌توانیم در قالب کتاب به کودکان آموزش دهیم.
در این صفحه تحلیل و نقد بعضی از کتاب‌های کودک و نوجوان را برای شما آورده‌ایم تا با مطالعه‌ی آن‌ها، تخصصی‌تر به ادبیات کودک و نوجوان بپردازید.
مقاله
برای بحث پیرامون این نکته که آیا «ماهی سیاه کوچولو» نوشته زنده یاد صمد بهرنگی را می‌توان در مقوله «فابل» (Fable) بررسی کرد یا نه، ضروری است که توضیحی هر چند مختصر درباره این نوع ادبی و پیشینهٔ آن...
مقاله
پیش از مطالعه این بخش، قسمت نخست مقاله را با عنوان جهان داستانی محمدهادی محمدی، خلسه‌ی رویا (بخش نخست) بخوانید.
هیچ، همان هیچ است؟
«خانه‌ی سیاه[۱]» داستان شهری کوچک است که غروب‌ها مردانش...
مقاله
بخش اول مقاله جهان داستانی محمدهادی محمدی، خلسه‌ی رویا را مطالعه می‌کنید.
تجربه‌ای تازه از بازی عشق در خلسه‌ای از رویا
در بازار شلوغی هستید در یک روز سرد پاییزی یا زمستانی. از آن روزهایی...
مقاله
قبل از شروع مطالعه این مقاله داستان کودک از نگاه سولوتارف، بخش نخست را بخوانید.
«هنر و به ویژه ادبیات به جهان انسانی فردیت می‌بخشد.» (دیلتای)
آشنایی با بیگانه‌های سولوتارف چه در شخصیت‌ها و...
مقاله
«به هر چیزی که فکر بکنیم به همان تبدیل می‌شویم.» (بودا)
«وحشی[۱]» داستان نوجوانی به نام «بلو بیکر» است که مرگ پدر، تروما، روان زخم، زندگی او می‌شود. این مرگ، سپر محافظ او را دربرابر اضطراب‌های...
مقاله
در روایت‌های ادبی کهن از دیرباز تاریخ، شیر نمادی چند چهره بوده است. از نمادهای مثبت پهلوان تا نماد آتش، پیروزی، دلاوری وهمچنین نمادهای منفی درندگی، وحشی‌گری تا نمادهای...
مقاله
داستان شب یلدا (۱) با یک صحنه پردازی ساده آغاز می‌شود. آشناترین و ملموس‌ترین چهره از شب یلدا در این صحنه پردازی به توصیف در می‌آید. افراد خانواده گرد سفره شب یلدا جمع شده‌اند. نمادهای آشنای این...
مقاله
کلیاتی درباره کتاب
دهه‌ی چهل خورشیدی در تاریخ ادبیات کودک و نوجوان ایران، مقطعی مهم شمرده می‌شود. در ابتدای این دهه «شورای کتاب کودک» تأسیس شده است و در اواسط آن، یعنی در دی ماه سال ۱۳۴۴، «...
مقاله
کتاب وقتی اندوه به دیدارم می‌آید کتابی لطیف و غم‌انگیز است که به شکل کاغذی برای کودکان منتشر شده تا کمک‌شان کند عواطف دشوار را تحمل کنند. نخستین اثر اوا الند حاوی پیام مثبت و قدرتمند پذیرش است...
مقاله
بخش نخست
بخش دوم
بخش سوم
جهان داستانی جمشید خانیان (۴)
بخش پایانی: وهم، ترس، خنده و عشق
«ما فقط این‌جا معمار سرزمین موقت ارواح و کلمه‌های شر هستیم.»
غوص...
مقاله
پرنده قرمز یا مرغک امید یکی از آثار آسترید لیندگرن بانوی نامدار ادبیات کودکان سوئد و جهان است. این اثر که با تصویرگری ماریت تورن کویست به فارسی ترجمه شده است، نمونه‌ای مناسب برای بررسی تجربی یک اثر...
مقاله
آزار و اذیت هم در میان کودکان و هم در میان بزرگ‌سالان دیده می‌شود، ولی هرگز برای یادگیریِ روش مهرورزیدن به دیگران دیر نیست. داستان مؤثر و آگاهی‌بخش «آر. جِی. پالاسیو» درباره‌ی «آگوست پولمن» درس‌های...
مقاله
بخش نخست
بخش دوم
وهم‌ناکی در داستان‌های جمشید خانیان
با تاکید بر «امپراتور کوتوله سرزمین لی لی پوت»
«وقتی زندگی به رویاهای آدم نزدیک...
مقاله
بخش نخست
در هزارتوی راز؛ بی مرگی در جهان داستان جمشید خانیان
خانیان از اندک نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان ایران است، که جهان داستانی خاص خود را دارند. جهان داستانی او ترکیب عجیبی است، از...
مقاله
نگاهی به دو داستان «ادسون آرانتس دوناسیمنتو و خرگوش هیمالیایی‌اش» و «طبقه‌ی هفتم غربی»
جهان پیچیده‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، جهانی که همه هستی و کهکشان‌ها را شامل می‌شود، ترکیبی از ساده‌های...
مقاله
بخش اول: چگونه زندان شکسته می‌شود؟
واقعیتی که تجربه می‌کنیم می‌تواند ساخته خیال ما باشد و خیال همان سپری باشد که ما را از رویارو شدن با واقعیتی که نمی‌خواهیم آن را بپذیریم، در امان دارد. درست...
مقاله
آقا خرسه کجاست؟
نویسنده و تصویرگر: جاناتان بنتلی
مترجم: مهری ابراهیمی‌فرد
ناشر: نگارگران
بادکنک نقره‌ای
نویسنده: جسی اولیوروس
تصویرگر: دانا والفیکوت
مترجم: پریسا طاهری هاشمی...
مقاله
«اسب تورین[۱]» فیلمی فلسفی است به کارگردانی «بلا تار». فیلم با بازگویی روایت رویارویی نیچه با اسبی سرکش و شلاق‌خورده آغاز می‌شود. روزی نیچه در میان ازدحام مردم، اسبی را می‌بیند که گاریچی شلاق‌اش می...
مقاله
خلاصه داستان:
این داستان دربرگیرنده سه بخش است. در بخش نخست، با عنوان «قبل التحریر»، نویسنده طرز تهیه «نان اوکاماج» را آموزش می‌دهد و پیشنهاد می‌کند گاهی خیال‌تان را به صبحانه و صرف چای و اوکاماج...
مقاله
خلاصه داستان:
«دیوانه و چاه» ماجرای دیوانه‌ای است که هر روز صبح سنگی را درون چاه می‌اندازد، و هر روز صد مرد عاقل می‌آیند تا سنگ را از چاه بیرون بیاورند اما نمی‌توانند، و هر غروب، دیوانه خودش...
مقاله
ابتدا مقاله «بررسی ویژگی‌های ادبیات فانتزی در سه داستان کودک و نوجوان محمدرضا شمس» را مطالعه کنید.
خلاصه داستان
این فانتزی، روایت داستان دختر خُل‌وچِلی به نام «خانم بَس» است که قهرمان...
مقاله
ادبیات فانتزی در منابع و آثار هر ملتی پیشینهٔ طولانی دارد و قدمت آن به اندازهٔ عمر قصه و قصه‌گویی است. از هنگامی که انسان‌های غارنشین حوادث روزمره‌شان و حتی گاهی آرزوها و امیدهای‌شان را به کمک تخیل...
مقاله
رمان «این وبلاگ واگذار می‌شود» موضوع «عشق دوره نوجوانی» را در گونه «رمان اجتماعی» عرضه می‌کند. درون‌مایه‌ی داستان عاشقانه است و موضوع عشق دوره نوجوانی را در بستر اجتماعی مانند جنگ به نمایش می...
مقاله
قورباغه‌هایی خوشحال و خندان در برکه‌ای زندگی می‌کردند اما یک روز متوجه حضور مهمان ناخوانده‌ای شدند! این دیگر کیست؟ یک خوک صورتی کوچک که روی تخته سنگی نشسته بود و قوقور می‌کرد! قورباغه‌ها تعجب کردند...
مقاله
ما در ارتباط با جهان و در تعامل با دیگران قرار داریم. این «دیگری»، نقش مهمی در روابط ما دارد. نقش «دیگری» در شناخت کودک از «خود» بسیار مهم است. کودک اگر بخواهد به‌شناختی از خود و دیگران برسد، باید...
مقاله
خلاصه داستان: مادر، دور دخترش دایره‌ای می‌کشد و به او می‌گوید که اگر از دایره بیرون بیاید، دعوایش می‌کند. مادر که می‌رود، دختر، داخل دایره‌اش زرافه‌ای را نقاشی می‌کند. گردن زرافه از دایره بیرون می...
مقاله
خلاصه داستان: مترسکی در روستا شاهد بمباران و جنگ است، جنگ هشت ساله میان ایران و عراق. داستان با فرار کلاغ‌ها از آسمان و آمدن پرنده‌های آهنی شروع می‌شود. پرنده‌ها چیزهایی شبیه هویج از روی مزرعه می...
مقاله
خلاصه داستان:
کودک می‌خواهد وسیله‌ای در برابر آلودگی هوا بسازد که دود نکند، از پاهایش تندتر برود، مانند اسب تند راه برود اما جایی برای نشستن داشته باشد و مانند دوچرخه هم در راه‌های طولانی با رکاب...
مقاله
تیلور پسر بچه‌ای کوچک است که تصمیم می‌گیرد چیزی نو بسازد. اما زمانی که کارش تمام می‌شود و بسیار خوشحال است و به خودش افتخار می‌کند اتفاق بدی می افتد، سازه مخصوص او توسط عده‌ای پرنده خراب می‌شود. همه...
مقاله
«مراقبم باش!» قصه یوری و آقای اشنیپل است، و حتی ما. کتاب مال ماست و آقای اشنیپل درست وسط کتاب ما لم‌داده‌است. این آقا ظاهراً بلد نیست از کودکان مراقبت کند، اما به‌خوبی می‌تواند چهارچوب‌های یوری...
مقاله
خلاصه داستان:
پسری از تنهایی و تاریکی می‌ترسد. او همیشه نگران است که گرگ سراغش بیاید. مادرش همیشه به او می‌گوید که گرگ به شهر و آپارتمان نمی‌آید و در جنگل است. اما این حرف پسر را راضی نمی...
مقاله
شخصیت از عناصر اساسی در ادبیات داستانی شمرده می‌شود. چرا که داستان بی‌حضور شخصیت مفهوم و معنا پیدا نمی‌کند. در ساده‌ترین تعریف گفته می‌شود «افراد حاضر در داستان را شخصیت می‌نامند»۱
برای بررسی...
مقاله
قسمت اول:
پوسته‌هایی از درخت بخشنده
«شالون آلن سیلور استاین معروف به شل سیلوراستاین، شاعر، نویسنده، کاریکاتوریست و خواننده آمریکایی در ۲۵ سپتامبر ۱۹۳۰ در ایالت شیکاگو آمریکا به دنیا آمد. او در...
مقاله
قسمت سوم:
پوسته دوم: عشق مادرانه
بخشش بی‌چشم‌داشت درخت به پسرک در داستان «درخت بخشنده» را می‌توان منطبق با تعریفی از «عشق مادرانه» دانست که «اریک فروم»۵ در کتاب «هنر عشق ورزیدن» به تبیین...
مقاله
خروج از محدودیت پی تی کو ...پی تی کو... صدای آشنای دویدن اسب در قصه‌هاست. اینکه این اسب سفید باشد یا سیاه، بلند باشد یا کوتاه، چاق باشد یا لاغر، خیلی تفاوت ندارد بلکه مهم کنش‌های آن در داستان...
مقاله
مجموعه شش‌جلدی «من و برادرم» به رابطه خواهربرادریِ استلا و سام می‌پردازد. این کتاب‌ها داستانی نیستند. حادثه داستانی در این متن‌ها رخ‌نمی‌دهد، که بر محور آن فراز و فرود داشته‌باشیم یا گره‌افکنی و گره...
مقاله
داستان در مورد موشی است که یک روز لقمه چپ گرگی می‌شود. در شکم گرگ متوجه می‌شود که تنها نیست و گرگ قبلاً اردکی را نیز خورده و اردک مدت‌هاست آن‌جا زندگی می‌کند و به گفته خودش «زندگی خوبی دارد و خیال...
مقاله
خلاصه داستان و معرفی کتاب به آب نزدیک نشو دخترم
لینک خرید کتاب به آب نزدیک نشو دخترم
در کتاب به آب نزدیک نشو دخترم، دختر همراه پدر و مادرش برای گردش به‌کنار ساحل می‌رود. پدر و مادر...
مقاله
دیگری از نگاه دیگر؛ سه نگاه در الان نه برنارد! (حالا نه، بچه!) و نگاهی به ترجمه فارسی در مقایسه با متن اصلی برنارد پسر کوچولوی است که پدر و مادرش آن‌قدر گرفتار کارهای روزمره‌اند که از توجه به...
مقاله
همزمان با خوانش داستان «هفت اسب، هفت رنگ» در موسسه رنگین کمان سپید، آنرا در گروه پژوهش انجمن دوستداران ادبیات کودک هم جمع‌خوانی کردیم و مفصلاً درباره آن صحبت نمودیم و قرار شد هریک داستانی بر این...
مقاله
خلاصه داستان بنی و پستانک:
بنی، خوک کوچک، صاحب یک برادر شده بود. مادر برای آرام کردن برادر بنی به او پستانک می‌دهد، بنی هم پستانک می‌خواهد اما مادر به او یادآوری می‌کند که دیگر برای پستانک خوردن...
مقاله
خلاصه داستان سفر به سرزمین وحشی‌ها:
شبی پسرک لباس گرگی‌اش را می‌پوشد و شروع به شیطنت می‌کند. آن‌قدر که مادرش با لفظ «وحشی» او را خطاب می‌کند و او بدون شام به رختخواب فرستاده می‌شود...
مقاله
خلاصه‌ی داستان:
کودکی با خمیر بازی می‌کند. با خمیرش داستان‌های کتاب درسی را می‌سازد؛ خرگوش و لاک‌پشت و زاغکی قالب پنیری دید. تا اینکه یک‌روز خمیرش به شکل زرافه ای درمی‌آید.
برایش خانه‌ای می...
مقاله
خلاصه داستان اما فردیناند این کار را نکرد:
در اسپانیا گوساله‌ای به نام فردیناند زندگی می‌کرد که دوست نداشت مثل گوساله‌های دیگر بجنگد. او فقط می‌خواست زیر سایه‌ی درخت بلوط بنشیند و گل‌ها...
مقاله
کتاب « هفت اسب هفت رنگ » اثر محمدهادی محمدی با تصویرگری نوشین صفاخو، داستان دخترکی است که بِریس پوشیده و دچار معلولیت حرکتی است. اما این موضوع به هیچ عنوان در متن ذکر نشده و فقط در تصاویر مشاهده می...
مقاله
غزل برهانی در یادداشتی نگاهی داشته به کتاب «هفت اسب هفت رنگ» اثر محمدهادی محمدی که با تصویرگری نوشین صفاخو از سوی انتشارات موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان منتشر شده است.
داستان فانتزی «هفت اسب...
مقاله
پیش‌درآمدی از محمدهادی محمدی بر کتاب فانتزی «سیاسیا در شهر مارمولک‌ها» اثر سید امین حسینیون به مناسبت بازچاپ این اثر، با نگاهی بر وضعیت کنونی ادبیات کودکان در ایران
در جامعه‌ای که ادبیات کودک و...
مقاله
آنچه می‌خوانید یادداشتی از مهدی رجبی، نویسنده کودک و نوجوان بر کتاب «زیبا صدایم کن» نوشته‌ی فرهاد حسن زاده است که در نشریه دوچرخه نیز به چاپ رسیده است.
راستش این یکی دو ماه چند بار سعی کردم...
مقاله
بررسی و تحلیل کتاب دفتر خاطرات پسر لاغرو
نام کتاب: دفتر خاطرات پسر لاغرو
جلد ۱: یادداشت‌های روزانه من
جلد ۲: قانون های برادرم رودریک
جلد ۳: دقیقه ی نود
نویسنده: جف کین نی ...
مقاله
معرفی کتاب «آرش کماندار»، نوشته محمدهادی محمدی به قلم لیلا کفاش‌زاده
آرش کماندار، قهرمانی برای همه دوران‌‌هاست. هرگاه سخن از میهن‌پرستی و از جان گذشتگی به میان می‌آید، نخستین اسطوره‌ای که به یاد...