راهنمای ترویج خواندن کودک ۹ تا ۱۲ سال
در این دوره، بیشتر کودکان به خوانندگانی مستقل و توانا تبدیل می‌شوند. آن‌ها می‌توانند به‌تنهایی کتاب بخوانند و از خواندن لذت ببرند. اما حمایت خانواده هنوز حیاتی است—تا شوق مطالعه در آن‌ها حفظ شود و مهارت‌های خواندنشان به رشد ادامه دهد.
هیچ‌گاه نباید مطالعه‌ی آزاد را فدای درس کرد. کودک کتابخوان در مدرسه هم موفق‌تر است، زیرا مهارت‌هایی چون درک مطلب، دقت، تحلیل و گسترش واژگان را از طریق خواندن تقویت کرده است.
📘 بلندخوانی برای کودکان ۹ تا ۱۲ ساله: چرا و چگونه؟
حتی در این سن هم کودکان و نوجوانان بلندخوانی را دوست دارند—به شرطی که همراه با احترام، گفت‌وگو و حس مشارکت باشد.
بلندخوانی برای کودکان ۹ تا ۱۲ ساله می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا:
-
خواندن را فرآیندی همراه با احساس امنیت و آرامش بدانند.
-
با زبان، واژگان و سبک‌های نوشتاری گوناگون آشنا شوند.
-
مهارت‌های شنیداری و تحلیلی خود را تقویت کنند.
-
دربارهی شخصیت‌ها، فضاها و موضوع‌ها تفکر و گفت‌وگو داشته باشند.
-
به خوانندگانی ماهر و مستقل تبدیل شوند.
-
دریابند که چه نوع کتاب، نویسنده یا ژانری را دوست دارند.
-
با خانواده پیوند عاطفی بیشتری پیدا کنند.
-
برای همیشه به کتاب و مطالعه علاقه‌مند بمانند.
✨ شگردهایی برای بلندخوانی با کودکان ۹ تا ۱۲ سال
|
شگرد |
توضیح |
|---|---|
|
زمان‌بندی منظم و خودانگیخته |
بلندخوانی در زمان‌های ثابت و دلخواه (پیش از خواب، تعطیلات آخر هفته،...) |
|
پرسش‌های کنجکاوی‌برانگیز |
مثل: «یه مطلب جالب درباره حیوانات خوندم، بخوام برات بخونم؟» |
|
احترام به حریم فکری نوجوان |
اگر نخواست نظرش را بگوید، اصرار نکنید؛ استقلال فکری‌اش را بپذیرید. |
|
گفت‌وگوهای باز و تفکر‌برانگیز |
«به نظرت این شخصیت کار درستی کرد؟»، «اگر تو جای او بودی، چه می‌کردی؟» |
|
خواندن مشارکتی |
یک پاراگراف شما، یک پاراگراف کودک؛ تجربه‌ای برابر، بدون قضاوت. |
|
انتخاب متن‌های متنوع |
از داستان‌های کوتاه تا متون بلند و عمیق، از طنز تا درام، از علمی تا اسطوره‌ای. |
📚 چه کتاب‌هایی را برای ۹ تا ۱۲ ساله‌ها انتخاب کنیم؟
|
نوع کتاب |
چرا مفید است |
|---|---|
|
رمان‌های واقع‌گرا |
کمک به درک شرایط واقعی و همدلی با شخصیت‌های هم‌سن. |
|
داستان‌های فانتزی |
پرورش تخیل و تحلیل مسائل پیچیده در قالب استعاره. |
|
رمان‌های تاریخی |
شناخت گذشته، تقویت تفکر علت و معلولی و تاریخ‌نگر. |
|
شعر و ترانه |
بازی با زبان، احساسات و آواها. |
|
کتاب‌های غیرداستانی |
از دانش‌نامه‌ها و کتب علمی تا زیست‌محیطی و اجتماعی. |
|
زندگینامه‌ها |
الگوهای موفق و انسانی از زندگی واقعی. |
|
ادبیات کهن، اساطیر و حماسه‌ها |
پیوند با فرهنگ، پرسش‌گری اخلاقی و قدرت تحلیل. |
📌 چند رهنمود برای پرورش کودکان کتابخوان ۹ تا ۱۲ ساله
-
سنت بلندخوانی خانوادگی را حفظ کنید.
-
خواندن مشارکتی انجام دهید—یک صفحه شما، یک صفحه کودک.
-
کودک را تشویق کنید کتابی را مستقل بخواند و بعد درباره‌اش گفت‌وگو کنید.
-
او را به خواندن رمان‌های بلند و چندفصلی علاقه‌مند کنید؛ در آغاز همراهش باشید.
-
از او بخواهید نقاشی بکشد، نقد بنویسد، یا داستانی از تخیل خود بسازد.
-
گونه‌های مختلف ادبی را به او معرفی کنید: داستان، شعر، علمی، زندگینامه، تاریخی و…
«ملودی و جزیره‌ی موسیقی» داستانی است دربارهی موسیقی و آواز، شادی و دوستی و صلح در سفری شگفت با یک کشتی شناور که حتی موتورش از سازهای موسیقی ساخته شده است!
ملودی، دختری با موی مشکی و پوستی تیره، با کشتی شناور خود به جزیره‌ای می‌رسد. مردم جزیره از دیدن او شاد می‌شوند و برایش هورا می‌کشند. اما هنگامی‌که ملودی از پل متحرک کشتی پایین می‌آید، ترومپتش بال می‌زند و از کشتی دور می‌شود! همان ترومپتی که راهِ سفر به جزیره را به او نشان داده بود!
دوشنبه, ۱۳ آذر
دبورا زمکی در مجموعه‌ی «داستان‌های بی» قهرمان جدید و خلاقی را معرفی می‌کند که با نقاشی‌های ماهرانه‌اش، وقایع اطراف را با تخیلاتش در هم می‌آمیزد و آن‌ها را به شیرین‌ترین شکل ممکن به تصویر می‌کشد. او در نقاشی‌هایش هر چیزی را که بخواهد می‌کشد، اما در دنیای واقعی او هم مثل تک تکِ ما قهرمان کاملی نیست! گاهی نمی‌تواند احساساتش را به‌درستی ابراز کند، و در بعضی موقعیت‌ها احساس ناامنی می‌کند.
شنبه, ۱۸ شهریور
دنیای مومی‌ترول‌ها پر از خیال‌های زیباست؛ دنیایی آرام و جادویی، پر از عشق و دوستی، ماجراجویی و البته فلسفه. مجموعه کتاب‌های «مومی ترول ها» مجموعه‌ای بسیار مشهور است که در دسته‌‌ی ادبیات کلاسیک کودکان قرار می‌گیرد. مومی ترول‌ها (در ترجمه‌های دیگر مومین‌ها) موجودات افسانه‌ای گرد و سفید و شیرینی هستند شبیه به اسب‌آبی. اما هیچ ربطی به اسب‌های آبی ندارند.
دوشنبه, ۱۳ شهریور
کتاب «لافکادیو، شیری که جواب گلوله را با گلوله داد» اولین داستان شل سیلور استاین برای کودکان بوده است. این داستان مثل دیگر داستان‌های این نویسنده از مفاهیم عمیق و فلسفی برخوردار است. نمی‌توان گفت داستان فقط مخصوص کودکان است؛ بلکه بزرگسالان هم می‌توانند با بارها خواندن از آن لذت ببرند و به فکر فرو روند. «لافکادیو»، شیری بود که از شیر بودن خسته شده بود و مسیری جدید در پیش گرفت اما آن مسیر نیز نتوانست روح ناآرام او را آرامش بخشد.
سه شنبه, ۵ مرداد
کتاب «مادرجون! چرا اسمم یادت رفته؟!» مثل یک کتاب شعر است، شعرهایی بی‌قافیه. شعرهایی که «پرل» برای ما می‌گوید و ما را با این‌کار شریک دردهای زندگی‌اش می‌کند. کتاب «مادرجون! چرا اسمم یادت رفته؟!» کتابی است درباره عشق، دوست داشتن و خانواده. کتابی است درباره «پرل»، دختری تنها.
دوشنبه, ۲۱ تیر
«پسر ماجراجو» درباره خشونت، درگیری و اختلاف با دیگران است. گوستاو در مسیر داستان درباره دلایل خشمگین بودنش و مدیریت آن‌ها صحبت می‌کند.
سه شنبه, ۱۱ خرداد
کتاب «وقتی هورتون صدای هو شنید» از مجموعه کتاب «قصههای یک جورکی» کتابی است فلسفی. فلسفه‌ای برای زندگی. اینکه همه ما و هم‌چنین هر آن‌چه که در جهان هستی وجود دارد به دلیل بودن حق حیات و زندگی دارد. در این کتاب هم «هوها» همان‌ها که آن‌قدر کوچک هستند که به چشم نمی‌آیند و به گوش شنیده نمی‌شوند، در تلاش برای رساندن صدایشان به دیگرانِ بزرگ هستند. در این مسیر پر خطر اما تنها «هورتون»، فیل عظیم‌الجثه است که برای گرفتن حق زندگیِ آن‌ها تلاش می‌کند.
چهارشنبه, ۱۵ اردیبهشت
کتاب «نامه‌های فلیکس: خرگوش کوچولو به سفر دور دنیا می‌رود» از مجموعه کتاب «فلیکس» در مرحله اول داستانی است درباره دوستی، دوستی‌های عمیق کودکانه و بعد از آن کتابی است برای آشنایی کودکان با سفر، جهان و کشورهای مختلف.
چهارشنبه, ۸ اردیبهشت
«آقای روباه شگفت‌انگیز» در پِیِ یافتن غذا و رها شدن از دست مزرعه‌داران بدجنس است. او در این مسیر، رفتارهای شگفتی دارد و شاید کمی هم کارهای بد می‌کند. این داستان چالشی برای اخلاق مداری در تنگناهاست که با خلاقیت و همیاری همه شخصیت‌ها پیش می‌رود.
چهارشنبه, ۱ اردیبهشت
کتاب «خودکار قرمزی کوچولو» داستانی است که براساس یکی از قصههای عامیانه نوشته شده است و داستانی است درباره همکاری و احساس مسئولیت.
شنبه, ۲۰ دی
«پدرِ اسلاگ» داستان ملاقات پسری به نام اسلاگ و پدرِ فوت شده‌اش است. در یک روز بهاری، اسلاگ همراه دوستش دیوید تصمیم داشتند به مغازه قصابی بروند که اسلاگ پدرش را که مدت‌ها پیش مرده بود روی نیمکت کنار پارک با کلاه و عصا می‌بیند. پدرش به قول خود عمل کرده و در بهار برگشته بود.
چهارشنبه, ۲۶ آذر
آنی ریچاردز در کتاب «چتر تابستان» عاشق این بود که با دوچرخه از بالای تپه سر بخورد و باد توی موهایش بپیچد، با دوستانش بازی کند و غذاهای مثل سوسیس بخورد. اما حالا هیچ کدام از این کارها را انجام نمی‌دهد. چرا؟ چون به نظرش خطرناک است. او به همین دلیل از بسیاری از چیزهایی که دوست دارد می‌گذرد تا در امان باشد. خیلی‌ها سعی می‌کنند به او بگویند این همه مواظبت دلیلی ندارد، اما آنی نمی‌پذیرد. در مورد برادرش هم گفته بودند مشکلی وجود ندارد، اما از دنیا رفت.
چهارشنبه, ۹ مهر
کتاب «وسلی‌آباد» دربارهی وسلی، پسربچه‌ای ۸-۷ ساله است که از نظر فکری با بچه‌های هم‌سن و سال خود وجه اشترکی ندارد. او تابع مد نیست و سرش به کار خودش گرم است اما این موضوع نگرانی والدینش را برمی‌انگیزد. وسلی در تابستان در باغچه‌ی خانه گل‌کاری و باغبانی می‌کند، اما نه گیاهانی معمول مثل گوجه فرنگی و کلم که سایر همسایه‌ها می‌‌کارند.
یکشنبه, ۶ مهر
تصویر مادربزرگ بافتنی به دست، تصویر ما بزرگسالان امروز از کودکیمان است. چیزی که این روزها به ندرت دیده می‌شود؛ مادربزرگی که شگفتی می‌آفریند و هر سال لباسی برای دخترک می‌دوزد! «لباس همیشگی من» داستانی درباره دوختن و بافتن و تهیه کردن لباسی است که هر سال می‌تواند تغییر کند و باز استفاده شود.
یکشنبه, ۶ مهر
کتاب «دفتر خاطرات یک عنکبوت» مجموعه‌ای از خاطرات روزانه، بازی‌ها، ترس‌ها و آرزوهای یک بچه عنکبوت است. مخاطب در لابه‌لای خاطرات بامزه و جالب این بچه عنکبوت، با ویژگی‌های زیستی عنکبوت‌ها نیز آشنا می‌شود.
دوشنبه, ۳۱ شهریور
کتاب «ماتیلدا» داستان دختری کنجکاو، باهوش و کتابخوان است. اما این ویژگی‌های ماتیلدا مورد پسند پدر و مادرش نیست. آن‌ها نه تنها به او نمی‌بالند، بلکه او را ابله هم می‌دانند. ماتیلدا با بالا رفتن سن و ورود به مدرسه، توانایی عجیبی در خودش کشف می‌کند؛ توانایی حرکت دادن اشیا از دور. او از این توانایی برای کمک به کسانی که دوست‌شان دارد استفاده می‌کند.
چهارشنبه, ۱ مرداد
کتاب «موش مترو» داستان موشی است که به همراه صدها موش دیگر در مترو زندگی می‌کند، اما فرق بزرگی با موش‌های دیگر دارد. او دلش می‌خواهد سرزمین پایان تونل را کشف کند، و همین آرزو ماجراهای هیجان‌انگیزی را برایش به ارمغان می‌آورد.
شنبه, ۲۸ تیر
«ماهی بالای درخت» داستان الی است. اَلی یک راز دارد ... و آن این است که قادر به خواندن نیست. به نظر او حروف، شبیه سوسک‌های سیاهی هستند که روی دیوار رژه می‌روند. او می‌گوید: اگر وقت داشتم، می‌توانستم بعضی از کلمات را بخوانم، اما وقتی دستپاچه هستم، مغزم مثل یک عالمه خاک اره می‌شود که روی زمین پخش و پلا شده است!!
چهارشنبه, ۷ خرداد
بیشتر خانواده‌ها، مهمانی‌ها و شب‌نشینی‌های‌شان را توی خانه برگزار می‌کنند. بعضی‌ها هم به پارک یا طبیعت می‌روند و در فضای باز از زیبایی‌های آسمان شب لذت می‌برند؛ اما از جلد کتاب «دردسرهای خانواده‌ی پپین» این‌طور برمی‌آید که بعضی‌خانواده‌ها از مکان‌های دیگری برای دور هم جمع شدن استفاده می‌کنند! پشت‌بام! بله، آقا و خانم پپین، دختر و پسرشان، پتونیا و ایروینگ و سگ و گربه‌شان رُوی و میراندا برای اینکه آسمان شب را ببینند تصمیم می‌گیرند بروند روی پشت‌بام. البته اگر منصفانه به ماجرا نگاه کنیم، می‌بینیم که دیدن غروبی باشکوه از قاب کوچک پنجره اصلاً دلچسب نیست.
چهارشنبه, ۷ خرداد
کتاب «شاهدخت شریفه و والتر شجاع» شامل دو داستان بازنویسی شده از دو افسانه قدیمی است از کشورهای مصر و آلمان است با موضوع‌های آزادی، زیرکی و ذکاوت یک زن و تردستی در تیراندازی.
چهارشنبه, ۲۴ اردیبهشت
هفت موش کور برای بازی بیرون می‌روند و با چیزی عجیب در نزدیکی لانه‌شان برخورد می‌کنند. هریک از موش‌ها در یکی از روزهای هفته از لانه خارج می‌شود و می‌رود تا آن چیز عجیب را شناسایی کند.
چهارشنبه, ۱۱ دی
کتاب «پریزادان درخت سیب» قصه شهری است که در آن هیچ دختری به دنیا نمی‌آید؛ یا به قول نویسنده: «پادشاهی بود که سه پسر داشت و سرزمینی که هیچ دختری در آن نمی‌رویید. سال‌های سال بود که هیچ دخترکی، صبح سفید بهار، پابرهنه، روی علف‌های خیس ندویده بود.»
سه شنبه, ۱۰ مهر
تفاوت گذاشتن میان دختر یا پسر یکی از موضوعات مهم خانواده‌ها و بچه‌های امروز است و کتاب «پیراهن تازه‌ی بیل» به صورت گذرا به این مسئله پرداخته است.
سه شنبه, ۱۳ شهریور
کتاب شیطونک سرزمین اعداد، از آثار معروفی است که برای آموزش ریاضی به بچه‌ها نوشته شده است. این کتاب ساختاری داستانی دارد و نویسنده‌ی آن نه تنها معلم ریاضی یا متخصص آموزش به کودکان، بلکه شاعر و نویسنده‌ی معروف آلمانی است که در دوره‌ی کاری خود تقریباً تمامی جوایز ادبی آلمان را برده است. او اکنون در آستانه‌ی ۹۰ سالگی در مونیخ به فعالیت خلاقه‌ی خود ادامه می‌دهد.
چهارشنبه, ۵ اردیبهشت