تحلیل و نقد کتاب کودک و نوجوان
در این بخش از کتابک به تحلیل و نقد کتاب‌های کودک و نوجوان می‌پردازیم. در تحلیل و نقد کتاب‌های کودک و نوجوان باید به متن کتاب، ترجمه، تصویرگری، تناسب محتوا با گروه سنی، قطع و کیفیت چاپ توجه کرد. هر کدام از این موارد بر کیفیت کتاب تاثیرگذار هستند.
هر کتاب می‌تواند لایه‌های مختلفی از مفاهیم و آموزش‌ها را در بر داشته باشد. در تحلیل کتاب‌ها، به این مفاهیم و آموزش‌ها که به صورت غیرمستقیم به کودک یا نوجوان منتقل می‌شوند، اشاره می‌کنیم. موضوعاتی از قبیل دوستی، مقابله با ترس، غلبه بر خشم، اعتمادبه‌نفس، حفظ محیط زیست و... مفاهیمی هستند که می‌توانیم در قالب کتاب به کودکان آموزش دهیم.
در این صفحه تحلیل و نقد بعضی از کتاب‌های کودک و نوجوان را برای شما آورده‌ایم تا با مطالعه‌ی آن‌ها، تخصصی‌تر به ادبیات کودک و نوجوان بپردازید.
کتاب «صابون بمال کف‌پات دوباره بیا!»پیش‌تر با عنوان «من اچونه‌ام! در رو باز کنید» منتشر شده است.
نوید سید علی‌اکبر، نویسنده‌ی خلاقی است که در داستان‌هایش تا جای ممکن از کلیشه‌ها فاصله گرفته و دنیا را با دیدی دیگر نگاه می‌کند؛ نگاهی نو و دور از عادت‌های رایج.
بسیاری از داستان‌های نوید را که می‌خوانیم با چهره‌ی جدیدی از مادر رو به رو می‌شویم؛ مادری امروزی و بسیار عادی و معمولی و در عین حال واقعی و باورپذیر.
یکشنبه, ۳۱ تیر
پیش از شروع این بخش، بخش نخست را بخوانید: مقاله کوکو و پوپو، داستان زایش شکوهمند زبان
چهارشنبه, ۲۰ تیر
نگاهى به مجموعه چهار جلدى «ماجراهای کوکو و پوپو»
«راز باشد یا نباشد، هر رازی که از اول راز نیست، کم‌کم راز می‌شود و پس از چرخیدن چرخ روزگار باز می‌شود. باز شدن هر رازی آسان نیست. مانند این که «ر» را از اول راز برداریم و جای آن «ب» بگذاریم و بگوییم راز باز شد.»(بخشی از متن داستان ماجراهای کوکو و پوپو)
دوشنبه, ۱۱ تیر
بخش نخست مقاله را در سایت کتابک بخوانید: «پاستیل‌های بنفش»، شکاف در باورها، بی‌نظمی در نظم - بخش نخست
«پاستیل‌های بنفش» و نقش نهادهای پایشگر ادبیات کودکان
ادبیات کودکان ایران در وضعیتی آشوبناک است زیرا نقش نهادهای پایشگر آن به شدت کاهشی و رو به افول است.
یکشنبه, ۳ تیر
ادبیات کودکان در ایران، در وضعیتی آشوبناک
یکشنبه, ۲۷ خرداد
زندگی، زمانه و داستان‌های هوشنگ مرادی کرمانی بخش پنجم: آگاهی بازتابنده؛ ویرانه‌های جهانی رهایی‌یافته
1. «من» چگونه روایت می‌شود
«از لای در اتاق سرک می‌کشم، در نور گردی که از سقف روی اسباب و اثاث افتاده، رختخواب می‌بینم و کاسه و کماجدان و دیگ مسی و سماور بزرگ ورشویی که زیر نور برق می‌زند. هر وقت جایی می‌خواهند روضه بخوانند یا عروسی و عزاست، می‌آیند و سماور مادرم را می‌برند. [1]»
در سایت کتابک بخوانید: زندگی، زمانه و داستان‌های هوشنگ مرادی‌کرمانی بخش نخست: مرادی کرمانی، روایت سرگردانی میان «من» و «من دیگر»
یکشنبه, ۲۰ خرداد
اگر ناچار شوید مهاجرت کنید، خانه را ترک کنید یا از وطن بگریزید چه با خودتان می‌برید؟ اگر و تنها اگر بتوانید یک چمدان با خودتان بردارید چه در آن می‌گذارید؟ آلبوم عکس‌ها؟ چند تکه لباس؟ سوغات‌هایی که شما را به یاد خانه بیاندازد؟ یادگارانی که عزیزانتان را به خاطرتان بیاورد؟ هر چیز گران‌قیمتی اگر دارید؟ یا یک فنجان چای‌خوری؟ اگر داروندارتان به اندازه همان یک چمدان باشد و مهاجرت نه به اختیار، که به اضطرار و با فرار و ترس همراه باشد چه؟چه با خودتان می‌برید؟ اصلا اگر چیز زیادی ندارید چمدان برای چی؟
چهارشنبه, ۱۲ اردیبهشت
برای «امیدعلی شیخی» دوست شاعر و گرانمایه‌ام که آسمان پر از ابر و رمز و راز روستا را خوب می‌شناسند.
تبار ابر و آسمان در جهان داستانی «محمدهادی محمدی»
همه ابرها به یک شکل و به یک خاصیت نیستند. برخی می‌آیند و زود می‌روند. برخی دیگر می‌آیند و بیشتر می‌مانند. برخی سترون هستند و برخی بارورند و باران می‌ریزند. اما همه آن‌ها برای بازی خیال و رویاپردازی مناسب‌اند. در این صورت می‌توان از ابرهایی هم سخن گفت که از جنس آرزو هستند. مثل ابرهای خیال «امیدعلی» در داستان «آرزوهای ابری».
یکشنبه, ۲۰ اسفند
پیش از شروع مقاله، سه قسمت پیشین را در سایت کتابک بخوانید:
زندگی، زمانه و داستان‌های هوشنگ مرادی‌کرمانی بخش نخست: مرادی کرمانی، روایت سرگردانی میان «من» و «من دیگر»
زندگی، زمانه و داستان‌های هوشنگ مرادی‌کرمانی بخش دوم: غریبه‌ترین آشناها
زندگی، زمانه و داستان‌های هوشنگ مرادی کرمانی بخش سوم: آنان که گول نخورده‌اند به خطا می‌روند
چهارشنبه, ۲۵ بهمن
پیش از شروع مقاله، دو قسمت پیشین را در سایت کتابک بخوانید:
زندگی، زمانه و داستان‌های هوشنگ مرادی‌کرمانی بخش نخست: مرادی کرمانی، روایت سرگردانی میان «من» و «من دیگر»
زندگی، زمانه و داستان‌های هوشنگ مرادی‌کرمانی بخش دوم: غریبه‌ترین آشناها
یکشنبه, ۸ بهمن
بخش نخست مقاله را در سایت کتابک بخوانید: زندگی، زمانه و داستان‌های هوشنگ مرادی‌کرمانی بخش نخست: مرادی کرمانی، روایت سرگردانی میان «من» و «من دیگر»
سه شنبه, ۲۶ دی
هوشنگ مرادی کرمانی کیست؟ این کیستی برآمده از کدام چیستی است؟ هوشنگ مرادی کرمانی یکی از تاثیرگذارترین نویسندگان ایرانی در نیم سده گذشته بوده است. بیش از ۵۰ سال است که او برای گروه سنی کودک و نوجوان می‌نویسد و نوشته‌های او بیش از همه بازتاب زندگی خودش است. رنجی که در دوره کودکی و نوجوانی برده همه در نوشته‌های او چه آن‌ها که برای این گروه سنی نوشته و چه آن‌ها که مانند هوشنگ دوم برون‌ریزی حال‌و‌احوال شخصی‌اش از کودکی تا بزرگسالی بوده نمایان است.
یکشنبه, ۱۰ دی
به «یکتا بهروزی» که شمع مادرش را روشن نگاه داشته است.«آتش یخ‌زده» روایت پر‌فراز‌و‌نشیب پرواز به سمت زندگی جدید است. زندگی جدیدی که پدر برای پسر کوچکش ماتیو رقم می‌زند تا در خلال این سفر پر‌رمز‌و‌راز، زوایای تازه‌ای از جغرافیای جهان درون و بیرون خود را تجربه کند. تجربه‌ای که هر نوجوانی به آن احتیاج دارد، تا ضمن روبه‌رو شدن با ترس‌‌ها و نگرانی‌‌ها، امیدها و ناکامی‌‌هایی که دستاورد دنیای بزرگسالان است، به تصویر و تصوری شایسته و درخور از خویشتنِ خود برسد و هویت خویش را خلق کرده، بر اساس همین هویت به زندگی ادامه دهد.
یکشنبه, ۷ آبان
ده دلیل بر اهمیت کتاب «کارگاه داستان‌نویسی»
یکشنبه, ۹ مهر
در چند دهه‌ی گذشته، ادبیات کودکان مرزهایی تازه را پشت سرگذاشته است. جست‌و‌جو برای روایت کردن موضوع‌هایی که تا پیش از این به آن توجه‌ای نمی‌شد، بخشی از کارکرد ادبیات کودکان شده است. هنگامی که بزرگسالی درگیر بیماری‌های سخت درمان می‌شود، چه‌گونه می‌توان به کودکان کمک کرد که روند این بیماری و رابطه‌ای که تا پیش از این با بزرگسالان در خانواده داشته است را ترمیم یا بازسازی کند؟
چهارشنبه, ۲۹ شهریور
«نگویید سوگواری. این عبارت بسیار روانکاوانه است. سوگوار نیستم. رنج می‌کشم.»
-رولان بارت، خاطرات سوگواری[1]
دوشنبه, ۱۲ تیر
«مِه» داستان سقوط انسان است، داستان سنگ شدن واژه‌ها در ذهن و بی‌چهره شدن هنرمند است. در روزهای پایانی حکومت شوروری سابق، دولت جشنی را برای هنرمندان برپا می‌کند. دو هنرمند، که داستان اشاره‌ای نمی‌کند چه هنری دارند، از معدود کسانی هستند که تصمیم می‌گیرند به این جشن بروند. صبح همان روز جشن، حکومت دو جوان را تیرباران می‌کند و خبرش در شهر می‌پیچد. هوا مه گرفته و سنگین و خاکستری است و دو هنرمند که خودشان را آراسته‌اند از خیابان‌های غم‌زده‌ی شهر، راهی جشن می‌شوند. در گوشه‌ای از شهر، رنگ و موسیقی و رقص جریان دارد و در گوشه‌ای دیگر گریه و خشم و سیاهی و اندوه.
چهارشنبه, ۲۴ خرداد
در اسفندماه 1401 آگاه شدم یکی از ناشران تازه‌کار حوزه کتاب کودک و نوجوان به روال معمول خود بدون اجازه ناشر اصلی و رعایت کپی‌رایت کتاب «همایش پرندگان» اثر پیتر سیس را با عنوان «سیمرغ و سیمرغ» منتشر کرده است، کتابی که انتشارات موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان (تاک) با اجازه نویسنده و تصویرگر و ناشر اصلی، هفت سال پیش یعنی در سال 1395 در دو فرمت جلد سخت و جلد نرم منتشر کرده بود. کتاب را تهیه کردم. نام مترجم نام‌آشنا جناب غلامرضا امامی بر جلد بود. باورش برایم سخت بود که غلامرضا امامی که انسانی خوش‌نام و بااخلاق در حوزه فرهنگی است بدون اجازه از صاحب اثر شاهکار تصویری یک تصویرگر شناخته‌شده جهان را به اثری مخدوش و بی‌کیفیت بدل کرده باشد. پیتر سیس در کتاب «همایش پرندگان» اشاره می‌کند که منطق‌الطیر و داستان سیمرغ را بارها از منابع گوناگون خوانده و منابع مطالعاتی خود را هم به دقت معرفی کرده است.
شنبه, ۲۶ فروردین
مقدمه:
جنگ همیشه نبرد تن‌به‌تن و به‌کارگیری سلاح نیست. زندگی خود پیکاری نفس‌گیر و گاه غیرمنصفانه است. در طول تاریخ، خاورمیانه‌ی همیشه ناآرام، عرصه‌ی آشوب و کشمکش‌های فراوان بوده است؛ گاه در جنگ محسوس و درگیری‌های مسلحانه میان دولت‌ها و گروه‌های شبه‌نظامی و گاه در اعمال خشونت و تحمیل نابرابری و ستاندن آزادی از مردم.
دوشنبه, ۲۱ فروردین
برای بحث پیرامون این نکته که آیا «ماهی سیاه کوچولو» نوشته زنده یاد صمد بهرنگی را می‌توان در مقوله «فابل» (Fable) بررسی کرد یا نه، ضروری است که توضیحی هر چند مختصر درباره این نوع ادبی و پیشینهٔ آن بازگوییم.
دوشنبه, ۱۲ دی