جهان پهلوان "محمد مالانی" پهلوان دربار "حسین میرزا"، حاکم هرات که بین مردم محبوبیتی خاص دارد. هنگام بازگشت از هندوستان برای حاکم فیلی بسیار بزرگ و زورمند هدیه می آورد، حاکم قدرت فیل را بیش از انسان می داند ولی پهلوان مالانی مخالف اوست و از این جا کشمکش ماجرای داستان شروع می شود.
حاکم از پهلوان مالانی می خواهد که عقیده ی خود را در کشتی با فیل به اثبات برساند. پهلوان مالانی ابتدا با شگردی عاقلانه فیل را به زمین می زند و سپس کینه را از دل فیل که انتظار چنین درگیری را ندارد شسته، و با او دوست می شود این گونه دو وجه عقل و عاطفه ی انسانی را ثابت می کند.
پهلوان و فیل بازآفرینی از داستان های شگفت انگیز پهلوانان ایران است با تصاویری به سبک قهوه خانه ای یا پرده خوانی با نشانه های ایرانی (چهره ی خورشید خانم، گل های چندپر) که بر زمینه ای کاه گلی نقش بسته است.
بازآفرینی یکی از شیوه های آفرینش آثار ادبی و هنری است. در این روش نویسنده از اثر کهن یا معاصر الهام می گیرد، موضوع اثر را تغییر می دهند و اثری نو مستقل پدید می آورند.
کتاب به رشد اخلاقی و شناخت فرهنگ گذشته ی کودکان و نوجوانان کمک می کند.