معرفی کتاب آلیس در سرزمین عجایب
ماجراهای آلیس در سرزمین عجایب (به انگلیسی: Alice's Adventures in Wonderland) نام کتابی است که لوئیس کارول در سال ۱۸۶۵ منتشر کرد. این کتاب که برای کودکان نوشته شده‌است داستان خیالی سفر دختری به نام آلیس را تعریف می‌کند که به دنبال خرگوش سفیدی به سوراخی در زمین می‌رود و در آن‌جا با ماجراهای عجیبی روبه‌رو می‌شود.
داستان با رویدادی کاملاً اتفاقی آغاز می‌شود و با تمایل کودکانه‌ی آلیس برای عبور از دری کوچک و ورود به باغی پر از گل ادامه می‌یابد. آرزوهای دور از حقیقتی که محقق می‌شوند و موجودات عجیبی که در آن سرزمین حضور دارند، ادبیات خیال‌پردازانه‌ی داستان را شکل می‌دهند و مفاهیمی عمیق را در قالب داستانی کودکانه بیان می‌کنند.
آلیس در سرزمین عجایب و ادامه‌ی آن، که آنسوی آینه (۱۸۷۲)، نام دارد درطی یک قرن و نیم بی‌وقفه تجدید چاپ شده و نه‌تنها در عرصه‌ی چاپ و نشر کتاب و تصویرگری، بلکه در دیگر عرصه‌های هنر نظیر پویانمایی، فیلم، موسیقی، عکاسی و نقاشی نیز تأثیرگذار و الهام‌بخش بوده‌است.
آلیس از بیکار نشستن کنار خواهرش در کنار رودخانه، خسته می‌شود. کتابی که خواهرش مشغول خواندن آن است، نه تصویر دارد و نه گفت‌وگو. آلیس متوجه خرگوشی سفید می‌شود که جلیقه‌ای برتن و ساعتی جیبی دارد و زیر لب با خودش حرف می‌زند و می‌رود.
او به دنبال خرگوش وارد سوراخ او می‌شود و به سرزمین عجیبی می‌رسد که در آن نوشیدنی‌های جادویی، اندازه‌ی موجودات را تغییر می‌دهند؛ جانورانی عجیب در مسابقه‌ای شرکت می‌کنند که نه آغاز دارد و نه پایان که کسی در آن برنده شود؛ کرم ابریشم مشغول اندرز دادن است؛ خرگوش بهاری و کلاهدوز خل وچل در مهمانی‌های چای رفتار عجیبی از خود نشان می‌دهند؛ گربه‌ی چشایر کم‌رنگ و از نظر نهان می‌شود؛ شاه و شهبانوی دل دادگاهی مسخره برپا می‌کنند و ... .
این اثر ماندگار که بیش از صد سال از تالیف آن می‌گذرد و به بیشترین زبان‌های دنیا ترجمه شده و فیلم‌ها و تئاترهای مختلفی براساس آن ساخته شده، همچنان ماندگار و خواندنی است. داستانی سرشار از تخیل ناب کودکانه، برخوردار از جوهر کودکی و شادی کودکانه، پذیرش شگفتی‌ها که با شادابی و گاه با کنجکاوی درباره‌ی آنها درمی‌آمیزد.
دنیای آلیس دنیای خواب است و دنیای کودکی، دنیای خواب یک کودک. آلیس در سراسر ماجراهایش در این سرزمین شگفت، کارهایی برای شناخت هویت خویش انجام می‌دهد. لوئیس کارول که یک استاد ریاضیات دانشگاه آکسفورد بوده است، در یک نیمروز تابستانی سال ۱۸۶۲، هنگام قایق سواری با چند کودک، برای سرگرم کردن آنان فی‌البداهه داستانی ساخت و تعریف کرد که چند روز بعد آن را به رشته‌ی تحریر درآورد که پس از چاپ، ستایشگران فراوانی پیدا کرد. زبان گیرا، استفاده از هیچانه‌ها، تصاویری سیاه و سفید و مناسب با متن و ترجمه‌ی روان آن این داستان تخیلی را زیباتر و جذاب تر می‌نماید.
لویس کارول از یک بیماری نادر عصبی رنج می‌برد که منجر به ایجاد توهم در بیمار و بزرگتر یا کوچکتر دیدن اشیاء نسبت به اندازه‌ی واقعی‌شان می‌شود. این توهم باعث می‌شود که بیمار خود را بسیار بزرگتر یا کوچکتر از اشیاء پیرامون خود ببیند. همین موضوع یکی از درون‌مایه‌های اصلی رمان الیس در سرزمین عجایب است. این بیماری در سال ۱۹۵۵ توسط داکتر جان تاد کشف، و به «سندروم الیس در سرزمین عجایب» مشهور شد. این بیماری را با نام «سندروم تاد» نیز می‌شناسند.
نام واقعی لوییس کارول، چارلز لوتویج داجسان است. نام مستعار او (لوییس) متشکل از اسم انگلیسی‌شده‌ی لوتویج و نام خانوادگی ایرلندی «کارول است» که با نام چارلز به زبان لاتین (کارولوس) شباهت دارد.
نخستین تصویرگری‌های این کتاب را یک تصویرگر انگلیسی به نام «جان تنیل» انجام داده است.
اولین ترجمه‌ی فارسی آلیس در سرزمین عجایب در سال ۱۳۳۲، با ترجمه حسن هنرمندی، توسط نشر نیل منتشر شد و تازه‌ترین ترجمه آن کار زویا پیرزاد است که برای اولین بار در سال ۱۳۷۵ به باز آمد. بین این دو ترجمه، نسخه‌های دیگری از کتاب توسط ناشران مختلف منتشر شده است.
خرید کتاب الیس در سرزمین عجایب
انیمیشن‌ها و فیلم‌های سینمایی زیادی تا کنون از این اثر ساخته شده است که در ادامه به معرفی برخی از آنها می‌پرداریم:
نسخه‌ی صامت آلیس در سرزمین عجایب
نخستین فیلم ساخته شده برا اساس این داستان یک فیلم صامت بریتانیایی در سبک فانتزی است. که کارگردانی ان را سسیل هپوورت انجام داده است. این فیلم در سال ۱۹۰۳ منتشر شد. از بازیگران آن می‌توان به می کلارک، سسیل هپوورت و... اشاره کرد. این اقتباس یکی از خلاقانه‌ترین و فراموش نشدنی‌ترین روایت‌های سینمایی داستان است و برای زمان خودش جلوه‌های ویژه‌ی فوق‌العاده‌ای، مثل صحنه کوچک شدن و بزرگ شدن آلیس، دارد.
آلیس در سرزمین عجایب ۱۹۱۰
در سال ۱۹۱۰ نسخه‌ی صامت دیگری ازاین داستان به کارگردانی ادوین اس پورتر منتر شد. قطعا این فیلم در مدت زمان ۱۰ دقیقه نمی‌توانست روایت کاملی از این داستان داشته باشد، اما توانست تصویر ماندگاری از شخصیت‌های داستان در ذهن مخاطب به جای بگذارد.
آلیس در سرزمین عجایب ۱۹۳۳
این فیلم اولین اقتباس ناطق هالیوود از داستان آلیس است. که طنز بیشتری دارد (وقتی ملکه دستور قطع سر آلیس را می‌دهد، وزیر به او یادآور می‌شود که «متأسفانه جلاد امروز مرخصی است») و مملو از شخصیت‌های فراموش نشدنی (مثل کرم هزارپای که قلیان می‌کشد) است که توسط ستاره‌های مشهور اوایل دهه ۱۹۳۰ هم‌چون کری گرانت، دبلیو سی فیلدز و گری کوپر بازی شده‌اند.
نقش آلیس نیز توسط شارلون هنری ۱۹ ساله ایفا شد.
آلیس در سرزمین عجایب ۱۹۴۹
این فیلم ساخت کشور فرانسه است و اکثر شخصیت‌های فانتزی را عروسک‌ها بازی می‌کنند.
انیمیشن آلیس در سرزمین عجایب ۱۹۵۱
والت دیزنی که شیفته «آلیس در سرزمین عجایب» بود برای دو دهه با داستان کلنجار رفت و ایده‌های مختلفی - از نوشتن فیلم‌نامه توسط آلدوس هاکسلی تا تلفیق فیلم زنده و انیمیشن - را آزمود بدون آنکه به نتیجه روشنی برسد.
سرانجام در ۱۹۴۶ ساخت یک اقتباس تمام انیمشین از فیلم در استودیوهای دیزنی آغاز شد که بعد از پنج سال به سرانجام رسید و در ۱۹۵۱ اکران شد اما دوستداران رمان و منتقدان برخورد سردی با آن کردند و فروش کمی داشت. ایراد اصلی که منتقدان به دیزنی گرفته بودند بیش از حد آمریکایی کردن داستانی بود که در اساس هویتی انگلیسی داشت.
- کارگردان کلاید جرونیمی، ویلفرد جکسون، همیلتون لاسک
- تهیه‌کننده: والت دیزنی
- فیلم‌نامه‌نویس: بیل پیت، دیک هومر، جو گرانت، دل کانل، آلدوس هاکسلی، وینسون هیبلر
- بر پایه: آلیس در سرزمین عجایب و آنسوی آینه اثر لوئیس کارول
- بازیگران: کاترین بومن، اد وینف ریچارد هایدن، استرلینگ هالوویف جری کلناف ورنا فلتون، پت اومایلیف بیل تامپسونف هدر آنجل
- موسیقی: اولیور والاس
- تدوین: لیود ریچاردسون
- شرکت تولید: والت دیزنی پیکچرز
- مدت: ۷۵ دقیقه
آلیس در سرزمین عجایب ۱۹۷۲
این نسخه اولین نسخه موزیکال داستان بود که یکی از وفادارانه‌ترین اقتباس‌ها نیز محسوب می‌شود.در این اقتباس «فیونا فالرتون» نسبتا بالغ، نقش اصلی را ایفا می کند. جان بری (خالق موسیقی جیمز باند) آوازهای فیلم را بر اساس اشعار خود کارول نوشت و لباس‌ها، گریم و فیلم‌برداری با الهام از مصورسازی‌های جان تنیل انجام شد.
به جز فیونا فالرتون در نقش آلیس، ستارگانی مثل دادلی مور و پیتر سلرز نیز در فیلم ظاهر شده‌اند.
انیمیشن تلویزیونی آلیس در سرزمین عجایب ۱۹۸۳
در سال ۱۹۸۳ انیمه‌‌ی ژاپنی-آلمانی این داستان توسط استودیو انیمیشن سازی نیپون ساخته شد.
آلیس در سرزمین عجایب ۲۰۱۰
در سال ۲۰۱۰ اقتباسی متفاوت از آلیس در سرزمین عجایب (به انگلیسی: Alice in Wonderland) به کارگردانی تیم برتون ساخته شد. این فیلم تا کنون جدیدترین نسخه از این داستان است و هفتمین همکاری جانی دپ و تیم برتون بعد از فیلم موزیکال سوئینی تاد بود. این فیلم در سال ۲۰۱۱ در هشتاد و سومین دوره مراسم اسکار برنده جایزه اسکار بهترین کارگردانی هنری و بهترین طراحی لباس شد.
در این فیلم ۱۰ سال از زمان نخستین دیدار آلیس از سرزمین عجایب می‌گذرد. آلیس اکنون دختری ۱۹ ساله، و از یک خانواده انگلیسی عصر ویکتوریایی است که برای فرار از یک پیشنهاد ازدواج در یک میهمانی، به‌دنبال خرگوش سفیدی راه می‌افتد و مجدداً سر از سرزمین عجایب درمی‌آورد.
اوضاع سرزمین عجایب بسیار دگرگون شده. ملکه‌ی سرخ علیه خواهر خود، ملکه‌ی سفید، توطئه کرده و بر سرزمین عجایب سیطره خویش را گسترانیده‌است. ساکنین سرزمین عجایب آماده‌اند تا با کمک آلیس دست به شورش بزنند و ملکه سرخ را براندازند. در جریان فیلم، به مرور آلیس وقایع ۹ سالگی خود در سرزمین عجایب را بصورت فلش‌بک به یاد می‌آورد، و در نهایت به کمک دوستانش (کلاهدوز دیوانه، گربه چشیر، کرم شبتاب، دوقلوهای دیدلدام و دیدلدو، و دیگران) موفق به براندازی ملکه سرخ می‌شود.
- کارگردان: تیم برتون
- تهیه‌کننده ریچارد دی زانوک، سوزان تاد، جنیفر تاد
- نویسنده: بر اساس رمان لوئیس کارول
- نمایشنامه: لیندا وولورتون
- بازیگران: جانی دپ، ان هتوی، هلنا بونهام کارتر، کریسپین گلاور
- موسیقی: دنی الفمن
- فیلم‌برداری: داریوش وولسکی
- تدوین: کریس لبنزون
- توزیع‌کننده: والت دیزنی پیکچرز
- کشور: ایالات متحده آمریکا
این فیلم را می‌توان قرائتی نو و جذاب از اثری کهن دانست. برتون در این اقتباس واپسین سینمایی خود با وجود تمام کاستی‌هایش، مفهوم انسانی دیگری را در ذهن مخاطب حک می‌کند. آلیس،نسل بشریت،پس از ورود به وادی معرفت خود را از نو می‌سازد،طی فرآیندی از استیصال همیشگی‌اش رهایی می‌یابد و راه و رسم زندگی صحیح را می‌آموزد. او دراین سفر فانتزی ماجراجویانه درمی یابد که لازمه یک زندگی خوب و در عین حال ماجراجویانه توان رویارویی با شجاعت و جسارت است.
پس چه بهتر که به فکر یک زندگی سرشار از تجربه باشد. همه این‌ها در کنار یکدیگر تبدیل شده‌اند به دستاوردی نوین برای تیم برتون، تجربه‌ای نو برای مخاطب امروزی که می‌تواند هم از آن بیاموزد و هم لذت ببرد...
