موضوع این کارگاه، آشنایی با موزه هاست. هدف از برگزاری این کارگاه آشنایی کودکان با ساختار، شکل و موضوع یک موزه از نزدیک است.
مدرسه ها برای برنامه های اردو، بازدید از موزه را نیز برای دانش آموزان ترتیب می دهند. ایراد بیشتر این بازدیدها، شمار زیاد دانش آموزان بازدید کننده است. برای بازدهی هرچه بیشتر، شمارکودکان در بازدیدهای گروهی نباید بیشتر از١٥ نفر باشد. در گروه های پرجمعیت، کودکان تمرکز لازم را از دست می دهند و بازدید را بیشتر یک اردوی تفریحی قلمداد می کنند تا بازدید علمی. از سوی دیگر، راهنمای موزه به سبب کمبود زمان، به توضیح های کلی بسنده می کنند و فرصت کمتری برای پاسخ گفتن به پرسش های دانش آموزان دارد. مسئولان مدرسه نیز بیشتر وقت و توجه خود را روی حفظ نظم و رعایت سکوت متمرکز می کنند.
- برای برگزاری این کارگاه بروشورموزه های مهم شهر را در اختیار کودکان بگذارید و از آن ها بخواهید از یک موزه به شکل فردی یا خانوادگی بازدید کنند. برای ایجاد انگیزه و تمرکز بیشتر ، پرسش نامه ی پیوست راتکثیر کنید و در اختیار دانش آموزان بگذارید. پرسش ها ی این پرسش نامه به گونه ای طراحی شده اند که دانش آموزرا به یک بازدید کننده فعال و جست و جوگر تبدیل می کنند واو با شیوه ی درست بازدید از موزه و گردآوری اطلاعات آشنا می شود. پرسشنامه ، دانش آموز را تشویق می کند به نام اشیا و تاریخ و دیگر اطلاعات ارائه شده در زیر نویس آن ها توجه کند و یادداشت بردارد.
هنگامی که دانش آموز بند مربوط به بخش های موزه را تکمیل می کند، با طبقه بندی موزه آشنا می شود که ممکن است بر پایه دوره ی تاریخی یا طبقه بندی های دیگر شکل گرفته باشد.
پاسخ به این پرسش که اگر دوست داشته باشد در میراث فرهنگی کار کند، چه شغلی را برمی گزیند، کودک را وادار به اندیشیدن و پرس و جو درباره ی شغل های مربوط به میراث فرهنگی می کند و با پیشه هایی همچون موزه داری، جمع داری اشیا، مرمت آثار، مدیریت موزه، راهنمایی موزه و باستان شناسی آشنا می شود.
همچنین، بازدید دانش آموز برگه به دست که در حال تکمیل آن است، از سوی راهنمای موزه جدی گرفته می شود و با علاقه و توجه بیشتری به او توضیح می دهد.
در این پرسش نامه، باید نام راهنما بیاید. این کار مسئولیت راهنمای موزه را افزایش می دهد و سبب می شود توضیح های دقیق تر و مستند ارائه دهد.
- برای اینکه کودکان با مفهوم و ضرورت وجود موزه آشنا شوند، از آن ها بپرسید که در خانه شان گرانبهاترین و ارزشمند ترین اشیا را در کجا نگه داری می کنند. بحث را به داشتن گنجی گران بها بکشانید تا آن ها درک کنند که وسایل مهم خانه را در گنجه یا گاوصندوق نگه می دارند. سپس نتیجه گیری کنید که مهم ترین اشیای یک ملت نیز باید در جایی امن و مطمئن نگه داری شوند و همه بتوانند آن ها را ببینند، چون این اشیا از آن همه ی افراد ملت هستند.
شنیدن توضیح های زیر از سوی شما، برای کودکان بازدید کننده سودمند و ضروری است:
موزه بر پایه ی تعریف "ایکوم" (شورای بین المللی موزه ها) به معنای مکان گردآوری، نگه داری، مطالعه، بررسی و به نمایش گذاشتن داشته های فرهنگی یا طبیعی، برای آموزش، پژوهش وشناخت ارزش این مجموعه ها و لذت بردن از آن هاست. فرانسویان واژه ی موزه را از زبان یونانی گرفته اند. موزه، نام تپه ای در آتن بود که بر آن نیایشگاهی برای میوز (الهه یونانی) قرار داشت. امروزه موزه مکانی است برای نگه داری اموال ارزشمند تاریخی و هنری که از آن همه ی افراد یک ملت است. تقسیم بندی های گوناگونی برای موزه ها وجود دارد:
١- موزه های تاریخی
٢- موزه های تخصصی
٣- موزه های علمی
٤- موزه های فنی وصنعتی
٥- موزه های هنری
موزه های تاریخی
این موزه ها آثار و اشیای قدیمی را که نشانگر پیشینه ی مردم شناسی و باستان شناسی و تاریخی یک ملت هستند، درخود جای داده اند.
موزه های تخصصی
این موزه ها آثار تاریخی، هنری و فنی را به مناسبت های ویژه برای مردم به تماشامی گذارند. دو نوع از موزه ها را به موزه های فضای آزاد و موزه ها ی محلی اختصاص داده اند.
موزه های علمی
در موزه های علمی، گیاهان، جانوران، سنگ ها، خاک ها، سنگواره ها و آنچه را انسان در خلق آن ها دخالت نداشته است، گرد آوری و نگه داری می کنند که به موزه های تاریخ طبیعی، جانوران زمینی، آبزیان و گیاهان، طبقه بندی می شوند. موزه های علمی، حفاظت شده ترین و فعال ترین موزه ها هستند.
موزه های علوم طبیعی نقش ویژه در آگاه سازی مردم دارند و در سطح علمی، دارای اسنادی بیش از میلیون ها نمونه هستند که پیشرفت دانش را در رشته های گوناگون امکان پذیر می سازند و نمونه ها را در اختیار پژوهشگران می گذارند.
موزه های فنی و صنعتی
در این موزه ها ساخته های فنی وصنعتی انسان را در زمینه های اختراعات ، اکتشافات ،وسایل ترابری، ماشین ها و مانند آن ها به نمایش می گذارند . آن ها به نا م های موزه ی اختراعات ، موزه ی اکتشافات، موزه ی ماشین ها و موزه ی وسایل ترابری و ...خوانده می شوند.
موزه های هنری
این موزه ها، آثار و اشیای زیبا را درزمینه ی نقاشی، هنرهای تزیینی ، مجسمه سازی، صنایع دستی، ابزارخانگی، خط و خطاطی، کتاب و صحافی، سرامیک و کاشی، قالی و قالی بافی، کنده کاری و منبت کاری و صنایع چوبی، جواهر و گوهر و بالاخره بافته ها، طبقه بندی می کنند.
- در تعریف موزه اشاره شد که موزه از آن تمامی افراد جامعه است. به دانش آموزانتان توضیح دهید که هر جامعه ای از قشرهای گوناگون مانند کودکان، معلولان، سالمندان و... تشکیل شده است. بنابراین، باید موزه ها هماهنگ با نیازهای مخاطبان آن ها طراحی شوند. برای نمونه، اگر موزه ای برای نابینایان طراحی می شود، باید اشیا لمس شدنی و معماری موزه به شکلی باشد که نابینایان به راحتی بتوانند به بخش های مختلف آن دسترسی داشته باشند یا اگر مخاطب موزه ای کودکان هستند، باید در طراحی و چیدمان موزه و انتخاب اشیا، گروه سنی، پسند و درک و دانش کودکان در نظر گرفته شود. اگر موزه برای معلولان طراحی شده است، باید معماری آن به گونه ای باشد که افراد معلول به راحتی بتوانند در آن حرکت کنند.
- پس از این توضیح ها، از دانش آموزان بخواهید درباره ی بازدید خود از موزه برای کلاس حرف بزنند.
گوشزد: بازدید از مهم ترین موزه های شهر برای برگزار کننده ی این نشست الزامی است!
- اکنون با ترتیب دادن "موزه بازی" از کودکان بخواهید آموخته های خود را به کار ببرند:
نخست از کودکان بپرسید که دل شان می خواهد چه موزه هایی در شهرشان داشته باشند؟ پاسخ ها را روی تخته ی کلاس یادداشت کنید. اگر در میان پاسخ های کودکان نام موزه هایی مطرح شد که وجود دارند، به آن ها توضیح دهید که این موزه هم اکنون در شهر یا کشور ما هست و نام آن را بگویید. از جمله ممکن است آن ها از موزه ی کتاب یا ظرف های قدیمی نام ببرند. ولی اگر موزه ای را نام بردند که تاکنون وجود نداشته است، نام آن را یادداشت کنید. از کودکان بخواهید تخیل خود را به کار گیرند و موزه هایی خیالی و رویایی در ذهن خود تصور کنند. درحالی که آن ها نام موزه های دلخواه خود را می گویند، کمک کنید رده بندی را یاد بگیرند. برای نمونه، اگر گفتند موزه ی چیپس، موزه ی پفک و موزه ی شکلات، همه را زیر یک رده ی بزرگ تر به نام موزه ی تنقلات قراردهید یا اگر موزه ی توپ و عروسک را پیشنهاد کردند، همه را موزه ی اسباب بازی نام گذاری کنید. پس از انجام چند نمونه، خود کودکان یاد می گیرند که موضوع ها را چگونه رده بندی کنند. بعد از این که همه پیشنهادهای خود را مطرح کردند، بسته به وقت باقیمانده در کلاس یک یا چند موضوع را که از همه جالب ترند انتخاب، و بازی را با کودکان آغاز کنید. یک نفر به عنوان بلیت فروش، یک نفر به عنوان راهنمای موزه و بقیه نقش اشیای موزه را بازی می کنند. فضای خیالی موزه باید همخوان با عنوان موزه طراحی و خلق شود. برای نمونه، اگر موزه ی مورد نظر موزه ی سطل زباله بود، بلیت آن می تواند از مواد بازیافتی تهیه شده باشد. تمام کودکان باید نقش های متفاوت سطل زباله را بازی کنند. نقش هایی همانند سطل اتوماتیک، سطل بلعنده ی زباله، سطل چوبی، سطل کاخ پادشاه و .... اگر موزه ی مورد نظر، موزه ی عینک باشد، کودکان می توانند نقش عینک های مختلف را بازی کنند و بازدید کننده به جای بلیت باید یک عینک مخصوص به چشمانش بزند. همه ی این فضاهای خیالی به کمک کودکان و در ذهن آن ها شکل می گیرد و برگزارکننده ی کارگاه تنها باید نقش هدایت کننده را به عهده گیرد و مانع پرواز خیال آن ها نشود. می توان از مجموع جالب ترین پیشنهادها نمایشگاهی ترتیب داد.
