برخی شبها کودکان نمیخواهند بخوابند. نمیدانیم چه چیزی آنها را بیخواب میکند. آنها از رختخواب بلند میشوند، پرسشهای عجیب و غریب میپرسند، آب میخواهند و کارهایی شبیه به این انجام میدهند تا جایی که آرامش پدر و مادر را برهم میزنند. یکی از آسانترین راهها برای فرستادن کودکان به رختخواب، افزودن یک یا دو کتاب، به برنامهی پیش از خواب آنهاست. کتابهایی با موضوع خواب و با درونمایهای آرامشبخش، میتواند مفید باشد.
کتاب درمانی همراه با معرفی کتاب
ساده ترین تعریف کتاب درمانی، بهره گرفتن از کتاب برای ایجاد دگرگونی است.
کتاب درمانی می تواند از سوی افراد گوناگونی که با کودک در تماس هستند، برای کودکان در هر رده ی سنی و با مشکلات گوناگون استفاده شود اما می توان این گستره را به دو گروه دسته بندی کرد:
- کتاب درمانی بالینی که از سوی کارشناسان آموزش دیده و برای درمان کودکانی که دارای مشکلات رفتاری و احساسی عمده اند به کار می رود.
- کتاب درمانی رشدی که از سوی آموزگاران، کتابداران و والدین برای تسهیل رشد و خود شکوفایی طبیعی در کودکان سالم به کار رود.
- توجه داشته باشید در صورتی که کودک شما با مشکل جدی رو به روست حتما با یک روانشناس مشورت کنید.
- کتابک از کسانی که در زمینه کتاب درمانی کار کرده اند دعوت می کند که تجربه های خود را برای استفاده همگان در دسترس قرار دهند. همچنین اگر کتاب هایی را برای هدف های خاص در کتاب درمانی استفاده کرده اند و پاسخ های مناسب گرفته اند به کتابک معرفی کنند.
همچنین مقاله کتابدرمانی، بهرهمندی از کتاب برای کمک و درمان را از آموزک بخوانید
روش گزینش کتاب در کتاب درمانی
گزینش کتاب در جلسه های کتاب درمانی یکی از دشوارترین و حساس ترین مراحل به شمار می آید. بزرگسالانی که جلسات کتاب درمانی را برای کودکان و نوجوانان به شکل فردی یا گروهی ساماندهی می کنند، باید از یکسو با مشکلات گروه مخاطبان آشنا باشند و از سوی دیگر با شناحتی که از کتاب های کودکان و نوجوانان دارند بتوانند بهترین گزینش ها را برای کتاب درمانی داشته باشند.
کتاب هایی که مشکلات کودکان و نوجوانان را بازتاب می دهند، بی شمارند. تنها باید دانست کدام کتاب برای کدام مشکلات گزینش شود و در اختیار مخاطبان قرار گیرد.
معیارهای زیر شما را در گزینش کتاب مناسب کمک می کند:
- کتاب ها باید در سطح درک و علاقه کودکان باشد.
- درونمایه داستان ها با نیازهای کودکان منطبق باشد.
- طرح داستان باید واقعگرا باشد و خلاقیت کودکان را درحل مشکلات برانگیزاند، درباره ی مشکل اطلاعات دهد و شیوه ی برخورد کودک را نسبت به مشکل دگرگون کند.
- بینش درونی فرد را پرورش دهد.
- تصویری درست و حقیقی از مشکل ارائه دهد، مثلا تصویری تحریف شده از معلولان نشان ندهد.
- سبب تخلیه هیجانی کودک شود.
- تجربه ی یک سرگرمی سطح بالا را برای کودک فراهم می کند.
- از بار ادبی بالایی برخوردار باشد، دارای درونمایه واقعگرا، طرح منسجم، شخصیت های غیر کلیشه ای که در طول داستان رشد می کنند و متحول شوند، صحنه پردازی درست، سبکی گیرا و تخیل برانگیز باشد.
- آموزشی، پند دهنده و اخلاقی نباشد.
کتاب درمانی چیست؟
کتابدرمانی چیست؟
عبارت «کتابدرمانی» را نخستین بار «ساموئل کروترز»[۱] در سال ۱۹۱۶ ابداع کرد و در مجلهی آتلانتیک دربارهی تکنیک گردهمآوردن افراد مضطرب با استفاده از کتاب نوشت. در سال ۱۹۳۷، از کتابدرمانی برای درمان بیماریهای روانی استفاده میشد.
پیشینهی کتاب درمانی به دوران باستان بر میگردد. کتاب درمانی یا بیبلیوتراپی یکی از شیوههای درمانی است که با استفاده از "فن کتاب خواندن" انجام میشود. کودکان هنگام استفاده از کتاب، سه فرآیند را تجربه میکنند: همانند سازی، درگیر شدن احساسات و یافتن راه حل مناسب.
برنامهی درمانی «شفای راستین» برنامهی درمانی چندجانبهای است که از کتاب برای حرف زدن با بچهها در سطح خودشان و به زبانی که بهخوبی دریابند استفاده میکند.
کتابهایی که به دقت بررسی و انتخاب شدهاند در «کتابخانه درمانی» گردآوری شدهاند و در اختیار بیماران قرار داده میشوند.
گروه مبتکر و پیشگامِ "زمانی برای خواندن" (Zeit Punkt Lesen) در ایالت شمال شرقی اتریش (Lower Austria) با همکاری بیمارستانهای منطقه به جای برنامهی همیشگی تماشای تلویزیون در بخشهای کودکان بیمارستانها، برنامه جالب دیگری ارائه داده است. "پیشخوانهای کتاب" در بخشهای بیمارستان که دربرگیرندهی کتاب و بازیهای فکری است جان تازهای در روال ملالآور حضور ناچار کودکان در بیمارستان دمیده است و خلاقیت و روابط دوستانه در بخشها گسترده شده و نتیجهی آن بهبود و شفای سریعتر آنها بوده است.
در قسمت اول این مقاله، روش جذاب و جالب فواید و ارزش های کتاب درمانی، مشتمل بر بیان آزادانه مسائل کودکان در هنگام تحصیل ، اندیشه ها و رفتارها، تأمین اطلاعات لازم برای حل مسائل، افزایش آرامش فکری و آموزش مطرح و راه های مقابله با مشکلات ارائه شد.
قسمت اول مقاله را اینجا بخوانید: مفهوم و ارزش کتاب درمانی (۱)
برای این که داستانی در دستیابی به ذهن کودک اعجاب کند،باید برای سرگرم کردن او، به جای شیوه های مستقیم منطقی روشهای غیر مستقیم شهودی و احساسی را به کار گرفت.اسمیت(۱۹۸۹)
قسمت دوم مقاله را اینجا بخوانید: مفهوم و ارزش کتاب درمانی (۲)
مقدمه
مقالات، کتاب درمانی را به عنوان نوعی از «کودک درمانی» که می تواند هم آموزش دهنده و هم شفابخش باشد، شرح می دهند.
یک سال پس از بروز فاجعه نسل کشی در کشور رواندا، سرزمین هزار تپه در قلب آفریقا، در سال ۱۹۹۴، "اگنس گیراوکوندا"، شرکت انتشاراتی "Editions Bakame" را بنیاد گذاشت.
با آغاز جنگ داخلی و انقلاب در سال های پایانی دهه ۱۹۷۰، بسیاری از مردم کشور کوچک لائوس در جنوب شرقی آسیا، به ناچار ترک خانه گفتند و به منطقه پنینسولا در ناحیه هندوچین پناهنده شدند.
در اواخر ماه مارس ۲۰۰۹ ، (فروردین ۸۸)، درمنطقه ای واقع در جنوب غرب جاکارتا، پایتخت اندونزی، سدی شکست. جاری شدن سیل باعث آب گرفتگی صدها خانه و غرق شدن بسیاری از ساکنان این منطقه گردید.
تجربههایی برای کتاب درمانی
![]() |
اقدام برای کودکان لائوسبا آغاز جنگ داخلی و انقلاب در سال های پایانی دهه ۱۹۷۰، بسیاری از مردم کشور کوچک لائوس در جنوب شرقی آسیا، به ناچار ترک خانه گفتند و به منطقه پنینسولا در ناحیه هندوچین پناهنده شدند. |
![]() |
"پیشخوانِ کتاب" برای کودکان بستری در بیمارستانهاگروه مبتکر و پیشگامِ "زمانی برای خواندن" (Zeit Punkt Lesen) در ایالت شمال شرقی اتریش (Lower Austria) با همکاری بیمارستانهای منطقه به جای برنامهی همیشگی تماشای تلویزیون در بخشهای کودکان بیمارستانها، برنامه جالب دیگری ارائه داده است. "پیشخوانهای کتاب" در بخشهای بیمارستان که دربرگیرندهی کتاب و بازیهای فکری است جان تازهای در روال ملالآور حضور ناچار کودکان در بیمارستان دمیده است و خلاقیت و روابط دوستانه در بخشها گسترده شده و نتیجهی آن بهبود و شفای سریعتر آنها بوده است. |
![]() |
پروژه مهارت های زندگی و ترویج خواندن در کشورهای در حال توسعه(۱): مجموعه کتابخانه ای در اردوگاه پناهندگان برمه در تایلندمهارت های زندگی مانند خلاقیت، تصمیم گیری، توانایی برقراری ارتباط و کنترل عواطف، برای كنار آمدن با مشكلات روزانه و رویارویی با دشواری های زندگی ضروری است. |
مقالهها و نوشتههایی درباره کتاب درمانی
![]() |
کتابخوانی برای کودکان بیمارمراقبت یا کار با کودک بیمار، تجربهای است که تقریباً همهی کسانی که با کودک سروکار دارند، به درجات مختلف به آن دست یافتهاند. بیماری یک امر دائمی و مطلق محسوب نمیشود و کیفیتی تغییر پذیر است یا دست کم حکم کلی این نیست که بیمار همیشه بیمار بماند. |
![]() |
كتاب، همدم زندگیدر این مطلب گفت و گویی با کتابدار موفق یک مدرسه نابینایان در کشور انگلستان را می خوانید. در مراسم اهدای جایزه کتابدار سال کتابخانه های آموزشگاهی (SLA)، خانم شونا فیلیپس، کتابدار مدرسه سلطنتی نابینایان مورد تحسین فراوان قرار گرفت. |
![]() |
ضرورت آشنایی با روان شناسی رشد در ادبیات کودکانروان شناسی رشد، رشتهای از روان شناسی است که به توصیف، توضیح و راهنمایی در زمینهٔ رشد کودک میپردازد. |
ديدگاه شما