امروزه مد شده که وقتی پدر و مادر از شیطنت‌های کودکان خود درمانده شده و راه به جایی ندارند، انگ بیش‌فعالی را به کودکان خود می‌زنند، اما سؤال این است که آیا هر کودکی که شیطنت می‌کند بیش‌فعال است؟ اصولاً به چه کودکانی بیش‌فعال می‌گویند؟
سارا ابراهیمی کارشناس ارشد روانشناسی و متخصص بازی درمانی در گفت‌وگو با ایسنا، منطقه سمنان، گفت: بیش‌فعالی برای اولین بار در سال ۱۹۰۲ با عنوان فقدان توجه و پر تحرکی با غشاء زیست‌شناختی از سوی جرج استیل روان پزشک انگلیسی مطرح شد و در حال حاضر بیش‌فعالی با عنوان نقص توجه و پر تحرکی شناخته می‌شود. وی ادامه داد: فقدان‌توجه، پر تحرکی و تکانشگری(بدون فکر عمل کردن) از جمله ویژگی‌های اصلی بیش‌فعالی است، اما این مهم در کودکان مختلف با انواع متفاوتی بروز می‌کند.
این متخصص بازی درمانی تصریح کرد: برخی از کودکان بیش‌فعال ممکن است صرفاً نشانه‌هایی از نقص توجه داشته باشند و بعضی دیگر تنها پر تحرکند که در واقع نوع کلاسیک بیش‌فعالی است و برخی از کودکان ترکیبی از این دو را با هم دارند. ابراهیمی اضافه کرد: کم‌توجهی و یا نقص توجه در این کودکان ممکن است به صورت حواس‌پرتی در کار یا بازی نمود پیدا کند و عموماً این کودکان در حفظ توجه در هنگام انجام تکالیف یا بازی مشکل دارند. اغلب امکان دارد وقتی مستقیماً با این کودکان صحبت می‌کنیم به نظر برسد که او به صحبت‌های ما گوش نمی‌دهد.
کودک بیش‌فعال از دستورالعمل‌ها پیروی نمی‌کنند
وی گفت: کودک بیش فعال قادر نیست از دستورالعمل‌ها پیروی کنند و در تمام‌کردن تکالیف مدرسه و کارهای عادی روزانه و یا وظایف خصوصی خود موفق نیست و والدین نباید این امر را ناشی از نافرمانی یا درک نکردن دستورها بگذارند. کما اینکه این کودکان عموماً در سازمان دادن و ترتیب کارها و فعالیت‌های خود دچار مشکل می‌شوند و اغلب چیزهایی را که برای انجام تکالیف ضروری است، گم می‌کنند.
بیش‌فعال‌ها و افراط در رفتارها
ابراهیمی در خصوص تکانشگری( بدون فکر عمل کردن) در این کودکان نیز گفت: تکانشگری در این کودکان به این شکل است که اغلب دست و پای خود را تکان می‌دهند و یا روی صندلی جنب و جوش داشته و در کلاس درس و یا در موقعیت‌هایی که نیاز به نشستن است، بیشتر صندلی خود را ترک می‌کنند و در موقعیت‌هایی که باید آرام باشند، به طور مداوم می‌دوند یا تحرک غیرقابل کنترل دارند، به طور کلی می‌توان گفت که در کودکان بیش‌فعال هر رفتار به صورت افراطی وجود دارد.
وی در خصوص بروز نشانه‌های بیش فعالی به خبرنگار ایسنا اظهار کرد: قبل از ۷ سالگی نشانه‌های بیش‌فعالی در کودک دیده می‌شودف اما تشخیص در ۷ سالگی و وقتی که کودک وارد مدرسه یا مهد می‌شود از طریق دو منبع باید تشخیص داده شود که این دو منبع خانه و مدرسه است. ابراهیمی تصریح کرد: تشخیص بیش‌فعالی به عهده روانپزشک و روان‌شناسان است و افراد غیرمتخصص نمی‌توانند در این مورد نظر دهند.
بیش‌فعالی درمان قطعی ندارد
وی در خصوص درمان بیش‌فعالی نیز گفت: نقص‌توجه در بیش‌فعالی از طریق تجویز ریتالین از سوی روانپزشک و کاردرمانی و بازی‌درمانی از طریق روان‌شناس قابل درمان است، اما باید توجه داشت که ما درمان کامل و قطعی برای بیش‌فعالی نداریم و تنها می‌توانیم این اختلال را در کودک کنترل کنیم. این کارشناس‌ارشد روانشناسی خاطرنشان کرد: اگر نقص‌توجه در کودک کنترل و درمان نشود، با افزایش سن فرد دچار اختلال شخصیت دوقطبی خواهد شد و در برخی از موارد این کودکان شخصیت ضد اجتماعی خواهند داشت.
بیش‌فعالی محصول وراثت است نه تربیت
وی خطاب به والدینی که کودکانی با اختلال بیش‌فعالی دارند، گفت: والدین در بیش‌فعالی کودک نباید خود را مسئول بدانند، چون بیش‌فعالی محصول وراثت است نه تربیت. این کارشناس ارشد روانشناسی، بازی‌درمانی، کاردرمانی و نورفیدبک را از جمله مکمل‌های درمانی کودکان بیش‌فعال عنوان و خاطرنشان کرد: این فعالیت‌ها اگر هدفمند باشد، موجب ارتقای تمرکز و توجه این کودکان خواهد شد و اضطراب کودکان نیز در این بازی‌ها تخلیه خواهد شد.
وی همچنین از خانواده‌ها خواست به علایق کودکان احترام گذاشته و تلاش کنند که اعتماد به نفس آنها کاهش پیدا نکند.