هدف جلسه: آشنایی کودکان با مفهوم، ساختار و انواع موزه‌ها و تبدیل بازدید از موزه به تجربه‌ای فعال، آگاهانه و خلاقانه.
گفت‌وگوی آغازین: از کودکان بپرسید که گرانبهاترین اشیای خانه‌شان را کجا نگه‌داری می‌کنند؟ بحث را به گنجینه و گاوصندوق بکشانید تا درک کنند که موزه، محل نگه‌داری گنجینه‌های ملت است. این مقدمه‌ای مناسب برای معرفی اهمیت موزه‌هاست.
مشکلات رایج در بازدیدهای گروهی مدرسه‌ای از موزه:
- تعداد زیاد دانش‌آموزان (بیش از ۱۵ نفر) موجب کاهش تمرکز می‌شود.
- بازدید حالت تفریحی به خود می‌گیرد.
- راهنمای موزه زمان کافی برای پاسخ به پرسش‌ها ندارد.
- توجه مسئولان مدرسه بیشتر بر نظم و سکوت است تا آموزش.
راهکار: از کودکان بخواهید به شکل فردی یا خانوادگی از موزه‌ای بازدید کنند. برای مؤثرتر شدن بازدید، پرسش‌نامه‌ای در اختیار آن‌ها قرار دهید.
پرسش‌نامه بازدید از موزه:
- دانش‌آموز را به مشاهده دقیق، یادداشت‌برداری و توجه به اطلاعات زیرنویس اشیا تشویق می‌کند.
- موجب آشنایی با بخش‌بندی موزه‌ها (تاریخی، هنری، موضوعی و...)
- انگیزه برای آشنایی با مشاغل مرتبط با میراث فرهنگی ایجاد می‌کند (موزه‌داری، مرمت‌گری، باستان‌شناسی و...)
- پرسش از نام راهنمای موزه، تعهد و دقت توضیح‌ها را افزایش می‌دهد.
تعریف موزه: بر اساس تعریف شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم): موزه مکان گردآوری، نگه‌داری، بررسی و نمایش آثار فرهنگی و طبیعی برای آموزش، پژوهش و لذت بردن عمومی است.
ریشه واژه: موزه از واژه یونانی "میوز" گرفته شده؛ نام تپه‌ای در آتن که الهه‌ی هنر و علم در آن نیایش می‌شده است.
انواع موزه‌ها:
- تاریخی: آثار باستانی، مردم‌شناسی و اسناد تاریخی.
- تخصصی: نمایش آثار مرتبط با موضوعی خاص؛ شامل موزه‌های فضای باز و محلی.
- علمی: شامل گیاهان، جانوران، سنگ‌ها، فسیل‌ها؛ مانند موزه‌های تاریخ طبیعی.
- فنی و صنعتی: اختراعات، ابزارها، وسایل نقلیه و...
- هنری: نقاشی، خوشنویسی، مجسمه‌سازی، قالی‌بافی، صنایع چوبی و...
موزه برای همه: به کودکان توضیح دهید که چون جامعه از اقشار مختلف (کودکان، سالمندان، نابینایان، معلولان و...) تشکیل شده، طراحی موزه نیز باید پاسخ‌گوی نیازهای همه باشد:
- اشیای لمس‌پذیر برای نابینایان
- فضای قابل حرکت برای معلولان
- طراحی و چیدمان مناسب برای درک کودکان
فعالیت کلاسی: گزارش بازدید از موزه کودکان گزارش بازدید خود را ارائه دهند. هر کودک باید درباره بخش‌هایی که دیده، اشیایی که توجهش را جلب کرده‌اند و نکاتی که آموخته صحبت کند.
موزه‌بازی (نمایش خلاق): کودکان با استفاده از تخیل خود موزه‌های خیالی طراحی می‌کنند:
- هر کودک موزه‌ی دلخواهش را پیشنهاد می‌دهد (مثلاً موزه‌ی شکلات، اسباب‌بازی، تنقلات).
- مربی به دسته‌بندی کمک می‌کند (مثلاً موزه‌ی پفک، چیپس و شکلات → موزه‌ی تنقلات).
- نقش‌آفرینی:
- یک کودک بلیت‌فروش
- یک کودک راهنمای موزه
- دیگران اشیای داخل موزه
- طراحی فضای خیالی متناسب با موضوع موزه
مثال:
- موزه‌ی سطل زباله: کودکان نقش سطل‌های مختلف (چوبی، هوشمند، سلطنتی و...) را بازی می‌کنند.
- موزه‌ی عینک: کودکان با زدن عینک خاص وارد موزه می‌شوند.
نمایشگاه کلاس: در پایان می‌توانید از جالب‌ترین ایده‌های موزه‌ای نمایشگاهی در کلاس یا مدرسه برگزار کنید.
گوشزد: بازدید برگزارکننده‌ی کارگاه از چند موزه‌ی مهم شهر برای درک عملی و آمادگی تدریس الزامی است.
