جن ام. فانشاور، نوازنده، آموزگار، نویسنده و کارشناس نمایش عروسکی و قصه گویی است. وی بیش از دو دهه در این گستره فعالیت دارد و این هنر را در بسیاری از دانشگاه ها و کالج های آمریکا آموزش می دهد.
از این هنرمند، کتاب «قصه گویی با عروسک ها آسان می شود» را سیمین امیریان به فارسی برگردانده است. این کتاب را نشر قطره در سال ۱۳۸۵ چاپ و منتشر کرده است.
امروزه آموزگاران و مربیان آموزشگاه های دبستانی و پیش دبستانی، کتابداران کودک، قصه گویان، مسئولان مکان های تفریحی، پرستاران کودک، پدر و مادرها، مشاوران کودک، و حتی پزشکان و فیزیوتراپیست ها هم می دانند عروسک ابزاری با ارزش است که می تواند در بسیاری جاها به کودک یاری برساند.
از سوی دیگر، نمایش عروسکی در ساده ترین شکل خود، می تواند حیرت انگیز و شگفتی آور باشد. اگر از عروسک ها در جان بخشیدن به افسانه و داستان بهره ببریم، هم شیوه ویژه ای از افسانه سرایی را تجربه کرده ایم و هم به قابلیت و کشش دیگری از نمایش عروسکی دست یافته ایم.
جن فانشاور با این رویکرد، در کتاب "قصه گویی با عروسک ها آسان می شود"، به آموزش و بازنویسی گام به گام دانش و اندوخته های بیست ساله اش درباره ی قصه گویی به کمک عروسک های نمایشی پرداخته است.
نویسنده در فصل نخست کتاب به تشریح شش نکته ی بنیادی برای آشنایی با جهان قصه گویی و نمایش عروسکی می پردازد. نکته های ارزشمندی که به گفته مؤلف، باید در همه اجراهای قصه گویی با عروسک نمایشی رعایت شوند:
- مخاطب به عروسک نمایشی نگاه می کند، نه به عروسک گردان.
- عروسک نمایشی را در نگاه مخاطب زنده نشان دهید.
- هنگامی که از عروسک نمایشی استفاده نمی کنید، جای مناسبی برای آن در نظر بگیرید.
- گونه گونی عروسک های نمایشی و چگونگی گزینش آن ها.
- پیش از کار با عروسک نمایشی، ببینید با کدام دست خود راحت تر می توانید عروسک گردانی کنید.
- عروسک های آغازگر قصه ی نمایشی، زمان کمی می گیرند.
فصل دوم کتاب، چند گفت و گوی نمایشی کوتاه برای معرفی کتاب یا کتاب هایی است که قصه گو می خواهد آن را بازگو کند. این گفت و گوهای نمایشی، پیشنهادهای نویسنده به کارآموزان و علاقه مندان است تا چگونگی آغاز قصه های گوناگون را تنها با یک عروسک نمایشی بیاموزند.
فانشاور در فصل سوم، برای هر قصه یک عروسک نمایشی ویژه پیشنهاد می کند. او بر پایه پنج داستانی که نویسندگان دیگر برای کودکان ۲ تا ۹ ساله نوشته اند، پنج گفت وگوی نمایشی نوشته است. این گفت وگوهای نمایشی برای آماده ساختن ذهن خردسالان و کودکان مخاطب و ورود آنان به فضای داستان یا افسانه و بهره گیری از فضای پدید آمده پس از قصه گویی، نوشته شده است. قصه گو - عروسک گردان و عروسک نمایشی که شخصیت اول داستان است، گفت و گویی را پی می گیرند که به روایت قصه ی کتاب می انجامد. پس از گفتن قصه، همان عروسک نمایشی با قصه گو به گفت و گو می پردازد. این عروسک های نمایشی به سبب پیوندشان با هر یک از قصه های کتاب ها گزینش شده اند و هر کدام قصه ویژه خود را پی می گیرند.
مؤلف پیش از آغاز هر گفت و گوی نمایشی، منبع داستان اصلی، شخصیت ها، موضوع، سن مخاطب داستان و چکیده داستان اصلی را آورده است. وی سپس نوع عروسک نمایشی مناسب و صداهای به کار رفته در آن قصه ی نمایشی را پیشنهاد می کند.
در فصل چهارم، نویسنده گامی فراتر می گذارد و عروسک های نمایشی را وارد ماجرا و رویدادهای داستان ها می کند، و از زبان شخصیت های داستان، روایت را پیش می برد و آن را به پایان می رساند. در این جا قصه گو تنها در جایگاه نمایشی «قصه گو» است و نمایش و قصه همپای هم، پیش می روند.
فانشاور در این فصل کتاب خود، با بهره گیری از داستان ها و افسانه های خردسالان و کودکان، ۹ نمایش نامه برای خردسالان و کودکان نوشته است: «زن ریزه میزه»، «قورباغه ی دهان گشاد»، «مرغ پاکوتاه حنایی و دانه گندم»، «لاک پشت و خرگوش»، «گرگ گانی»، «عادت بد»، «سه بز»، «سه بچه خوک» و «قابلمه ی کوچولو»، نام نمایش نامه های بازآفرینی شده است.
فانشاور در آغاز این فصل، بار دیگر به پرسش های پایه ای می پردازد و بر پایه دانش و اندوخته های خود، به آن ها پاسخ می دهد: از چه نوع عروسکی بهره ببریم؟ کدام قصه مناسب است؟ نخست چه قصه ای گفته شود؟ قصه ی تازه را چگونه برگزینیم و آن را برای روایت یاد بگیریم؟ و ... .
مؤلف در آغاز هر نمایش نامه، شخصیت یا شخصیت های نمایش نامه، موضوع قصه و سن مخاطب نمایش نامه را بازگو می کند. سپس به موضوع هایی همچون نوع عروسک نمایشی، صدای شخصیت یا شخصیت های نمایش، روش کار و دیگر ریزه کاری های کار نمایشی می پردازد و پیشنهادهای خود را بیان می کند.
این فصل بیشترین حجم کتاب را دارد و برای مربیان، آموزگاران و کتابدارهای خردسالان و کودکان، بسیار ارزشمند و راه گشا است.
فصل پنجم به فعالیت های خردسالان و کودکان در ساخت و بهره گیری از عروسک های نمایشی در قصه گویی که توسط آنان شکل می گیرد، می پردازد. درگیر کردن خردسالان و کودکان در قصه گویی عروسکی ، فعالیتی ارزشمند است، زیرا افزون بر این که آن ها را با ساختار افسانه و داستان آشنا می کند، سبب آشنایی آنان با زبان نوشتاری و گویش گفتاری نیز می شود. همچنین، قصه گویی دامنه ی خیال خردسالان و کودکان را گسترش می دهد و آن ها را به شنیدن دقیق، تشویق می کند. از سوی دیگر، بهره گیری از عروسک های نمایشی در قصه گویی به وسیله کودکان، خودباوری و اعتماد به نفس در آن ها را افزایش می دهد و به آنان کمک می کند تا در جمع به راحتی سخن بگویند.
در فصل پایانی، ده مشکل که در هنگامه کار ممکن است قصه گو و عروسک گردان با آن روبه رو شود، بررسی و راهکارهای آن ارائه شده است. مشکل هایی همچون: صدای عروسک های نمایش، حرکت عروسک ها، چگونگی کنترل تماشاگران و بهره گیری مناسب از عروسک ها.
