راهنمای ترویج خواندن در خانه و خانواده
خواندن، از خانه آغاز می‌شود. پایه‌های عادت به مطالعه در نخستین سالهای زندگی کودک و در محیط خانواده شکل می‌گیرد. اگر فضای خانه برای خواندن و گفت‌وگو پیرامون کتاب‌ها آماده و انگیزه‌بخش باشد، کتابخانه و مدرسه با زمینه‌ای تقویت‌شده روبه‌رو می‌شوند.
کودکی که از دو یا سه سالگی با کتاب تصویری آشناست و برایش کتاب خوانده‌اند و قصه گفته‌اند، در مسیر شکل‌گیری عادت پایدار مطالعه قرار دارد. وقتی فرزندتان شما را در حال خواندن کتاب، روزنامه یا مجله می‌بیند و در گفت‌وگوهای خانوادگی پیرامون مطالب جالب مشارکت می‌کند، مطالعه برای او به یک فعالیت لذت‌بخش و طبیعی تبدیل می‌شود.
نقش والدین در ساختن خانه‌ای کتاب‌محور
|
روش |
توضیح |
|---|---|
|
بلندخوانی منظم |
برای فرزندتان، حتی از نوزادی، کتاب بخوانید. |
|
کتاب به‌عنوان هدیه |
در مناسبت‌ها به‌جای اسباب‌بازی، کتاب هدیه بدهید. |
|
مطالعه خانوادگی |
لحظه‌هایی برای خواندن جمعی، و گفت‌وگو درباره کتاب‌ها ایجاد کنید. |
|
در دسترس بودن کتاب |
قفسه‌ای از کتاب‌های مناسب سن کودک در خانه داشته باشید. |
|
الگوی رفتاری |
خودتان نیز در برابر کودک مطالعه کنید. |
چرا ترویج مطالعه در خانه اهمیت دارد؟
-
رشد زبان و شناخت کودک را تسریع می‌کند.
-
تقویت پیوندهای عاطفی با والدین از طریق لحظات مشترک خواندن.
-
آمادگی برای مدرسه و یادگیری مستقل.
-
افزایش تخیل و خلاقیت.
راهنماهای سن‌محور برای ترویج خواندن
برای اثربخشی بیشتر، توصیه‌ها را بر اساس مراحل رشد کودک دسته‌بندی کرده‌ایم:
👶 کودک ۰ تا ۳ سال
-
استفاده از کتاب‌های مقوایی، پارچه‌ای و تصویری با رنگ‌های شاد.
-
همراهی کتاب‌خوانی با آهنگ، لحن نمایشی و اشاره.
-
انتخاب کتاب‌هایی با شعرهای کوتاه، حیوانات، بدن انسان.
🧒 کودک ۳ تا ۶ سال
-
قصه‌گویی خلاق با مشارکت کودک.
-
کتاب‌های تصویری با داستان‌های ساده و شخصیت‌های تکرارشونده.
-
ایجاد گفت‌وگو: «به نظرت بعدش چی می‌شه؟»
👧 کودک ۶ تا ۹ سال
-
تشویق به خواندن مستقل کتاب‌های ساده.
-
استفاده از کتاب‌های واقع‌گرا، طنز، و داستان‌های فانتزی سبک.
-
آغاز دفترچه‌ی خاطره‌نویسی از کتاب‌ها.
👦 کودک ۹ تا ۱۲ سال
-
انتخاب کتاب‌های بلند با شخصیت‌پردازی قوی.
-
گفت‌وگو درباره موضوعات اخلاقی، تصمیم‌گیری‌ها و پایان‌های داستان.
-
استفاده از فهرست‌های جایزه‌های کتاب کودک برای انتخاب.
🧑 نوجوان ۱۲ سال به بالا
-
آشنایی با ژانرهای متنوع: معمایی، علمی-تخیلی، زندگی‌نامه.
-
دعوت به نقد و تحلیل کتاب‌ها، نگارش مرور کتاب.
-
شرکت در باشگاه کتاب‌خوانی نوجوانان.
چرا رمان تخیلی خارجی؟ دیگر بهانه‌ای نیست. طاهره ابید یک رمان تخیلی ایرانی نوشته که از مشابه‌های غیروطنی‌اش چیزی کم ندارد. کتاب «پریانه های لیاسند ماریس» در مجموعه رمان نوجوان امروز منتشر شده و ماجرای آن درباره خواهر و برادری است که زندگی‌شان به ماجراهای عجیب و موجودات غریب گره می‌خورد. لیانا و ادریس نام این خواهر و برادر دوست‌داشتنی است که داستان را پیش می‌برند. البته، پای شخصیت‌های دیگری هم در میان است، دی صبرا، ماهیان، پری‌های دریایی و.... حتی سندباد، بله خانم ایبد حتی سندباد افسانه‌ای را به جهان داستان دعوت می‌کند.
چهارشنبه, ۱۴ شهریور
تفاوت گذاشتن میان دختر یا پسر یکی از موضوعات مهم خانواده‌ها و بچه‌های امروز است و کتاب «پیراهن تازه‌ی بیل» به صورت گذرا به این مسئله پرداخته است.
سه شنبه, ۱۳ شهریور
در میانه دهه شصت انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کتابی منتشر کرد با نام «درسی برای گنجشک» نوشته زکریا تامر که مصطفی رحماندوست آن را به شعر ترجمه کرده بود. این شعر ساده و زیبا بسیار دل‌نشین و مورد پسند کودکان بود، برای همین، درسی برای گنجشک تا میانه دهه هفتاد به ۹ چاپ رسید. حالا اثر دیگری از این نویسنده عرب با عنوان کتاب «داستان های رندا» منتشر شده است و حکایت‌های این کتاب هم مانند درسی برای گنجشک ساده و زیباست.
یکشنبه, ۱۱ شهریور
برای چه کسی زندگی می کنی؟ خودت یا دیگران؟ کرمی را می‌شناسم که تصمیم گرفت برای شنیدن «صد آفرین گفتن» دیگران، هر کاری بکند.
البته بیچاره کارهایی می‌کرد که به نفع دیگران هم بود؛ آتش جنگل را خاموش کرد، تونلی طولانی از این سر شهر به آن سر ساخت، برج بلند ساخت و... راستی داشت یادم می‌رفت، بعضی وقت ها هم که کاری نبود انجام بدهد تا صد آفرین بشنود، هر طوری بود یک کاری جور می‌کرد.
سه شنبه, ۶ شهریور
اگر می‌خواهید کودک‌تان را مجاب کنید که پستانکش را کنار بگذارد کتاب «پستانک نینا» برایش بخوانید.
یکشنبه, ۶ خرداد
کتاب «شانس ضرب در هفت»، داستان از دست دادن و مرگ عزیزان و کنار آمدن با این رنج و از نو شروع کردن است. بیدی شانس دختر دوازده ساله‌ی نابغه‌ای است که خانواده‌ی شانس او را از کودکی به فرزندخواندگی پذیرفته‌اند. او به دلیل متفاوت و نابغه بودن نمی‌تواند با همسن و سال‌هایش ارتباط بگیرد و دوستی ندارد.
یکشنبه, ۳۰ اردیبهشت
کتاب راز دفتر خاطرات سوزی و پاول داستانی است درباره‌ی دوستی از نویسنده مطرح اتریشی، کریستینه نوستلینگر.
دوشنبه, ۲۴ اردیبهشت
کتاب شیطونک سرزمین اعداد، از آثار معروفی است که برای آموزش ریاضی به بچه‌ها نوشته شده است. این کتاب ساختاری داستانی دارد و نویسنده‌ی آن نه تنها معلم ریاضی یا متخصص آموزش به کودکان، بلکه شاعر و نویسنده‌ی معروف آلمانی است که در دوره‌ی کاری خود تقریباً تمامی جوایز ادبی آلمان را برده است. او اکنون در آستانه‌ی ۹۰ سالگی در مونیخ به فعالیت خلاقه‌ی خود ادامه می‌دهد.
چهارشنبه, ۵ اردیبهشت
کتاب « از شیره گل تا عسل » کتابی علمی اطلاعاتی است که به پرسشی آشنا می‌پردازد: عسل از کجا آمده است؟
کتاب با این پرسش آغاز می‌شود: زنبورها چه‌طور عسل درست می‌کنند؟ سپس به نحوه جمع‌آوری شهد و گرده گل‌ها توسط این حشرات پر کار، ماهیت شهد، گرده‌افشانی توسط زنبورها، کندو و ساختار آن، ساختن عسل، جانورانی که عسل می‌خورند، جانورانی که زنبورها را صید می‌کنند، رابطه زنبورها و خرس‌هایی که سراغ کندوهایشان می‌آیند، انواع رقص زنبورها و معانی آن‌ها و زنبورداری می‌پردازد.
شنبه, ۲۱ بهمن
رمان‌های کلاسیک، مثل غذاهای قدیمی، آدم‌های قدیمی، رنگ و بو و عطر و نثر و داستان خودشان را دارند. بستگی دارد ذائقه‌ی ادبی‌تان را چطور تربیت کرده باشید. کمتر کسی می‌تواند رمان کلاسیک بخواند و لذت نبرد. به خصوص وقتی پای یکی از بهترین‌ها؛ یعنی کتاب چیتی چیتی بنگ بنگ نوشته‌ی یان فلمینگ در میان است.
شنبه, ۱۸ آذر
کتاب دوست بزرگ داستانی است درباره دوستی و رعایت حد دوستی را مطرح می‌کند. مادر بچه‌کلاغ وقتی می‌فهمد دوست تازه‌ی او یک فیل است نگران می‌شود و مانند هر مادر نگرانی، به بچه‌کلاغ هشدار می‌دهد و برای قطع دوستی با فیل دلایل مختلفی را مطرح می‌کند. ولی بچه‌کلاغ برای همه‌ی آن‌ها جوابی دارد که ثابت کند دوستی‌اش با فیل اشتباه نیست. مادر که هنوز مجاب نشده است به او هشدار می‌دهد مبادا با فیل کشتی بگیرد یا وسط آب برود.
چهارشنبه, ۸ آذر
کتاب « خانم آقای کلاه دودی » داستان رقابت دو کارخانه‌دار و حرص و طمع انسان‌هاست. آقای کلاه دودی، مدیر کارخانه‌ی شکلات ماهی، و آقای کلاه تفنگی، مدیر کارخانه‌ی ساخت اسباب‌بازی‌های جنگی با هم رقابت دارند. در جریان این رقابت اعضای شورای شهر هم درگیر می‌شوند. با احداث ایستگاه قطار شرق در کنار کارخانه‌ی شکلات ماهی، اوضاع به نفع این کارخانه تمام می‌شود و رقابت اوج می‌گیرد.
سه شنبه, ۷ آذر
کتاب حقیقت و مرد دانا، داستان پسرکی روستایی است که به قصد یافتن حقیقت از خانه بیرون می‌آید. پسرکِ این داستان فردای یک جشن عروسی، به تقلید از بازی مطربان، می‌خواهد با دوستانش نمایشی اجرا کند اما طرح یک پرسش در این باره که آیا بازی حقیقی است یا نه سرآغازی می‌شود برای یک سفر بی‌پایان. سفری در جست وجوی حقیقت. پسرک که پاسخی از پدر و آموزگار نمی‌گیرد برای یافتن مرد دانا ـ کسی که حقیقت را به او بنمایاند ـ قدم به سرزمین‌های تازه‌ای می‌گذارد.
سه شنبه, ۷ آذر
برگردان لالایی :
برای تو از دل و جانم لالایی می‌گویم تا وقتی که تو بزرگ شوی و فرمان ببری
برای تو از صبح تا شب لالایی می‌گویم زیرا تو مانند گلی هستی در کوه ما نشته
سه شنبه, ۳۰ آبان
کتاب « هیولای خوش قلب » کتابی است با دو داستان از نویسنده و تصویرگر برجسته ادبیات کودکان هلند، ماکس فلتویس. داستان درباره مردم سرزمینی است که وقتی می‌فهمند دزد محصولات‌شان یک هیولای خوش قلب است به جای زندانی کردن یا کشتن او دنبال یک راه‌حل بهتر هستند تا در کنار هم با مسالمت زندگی کنند. اول تصمیم می‌گیرند او را به خدمت ارتش در آورند و از قدرت او برای دفاع در برابر دشمنان استفاده کنند، اما موفق نمی‌شوند به هیولا چیزی یاد بدهند. بعد برای او قفسی می‌سازند تا او را به نمایش بگذارند اما هیولا دوست ندارد در قفس باشد. سرانجام از هیولا برای گرم کردن آب حمام‌شان استفاده می‌کنند.
دوشنبه, ۲۹ آبان
کتاب « جسیکا کجاست؟ » داستانی علمی تخیلی و ماجراجویانه است با موضوع دوستی و یافتن دوستان خوب.
چهارشنبه, ۲۴ آبان
کتاب روزهای مرده یک رمان فانتزی است. داستانی انباشته از سحر و جادو، دسیسه و افسون در دنیایی اسرارآمیز. شخصیت اصلی قصه پسر پانزده سالهای است بدون نام و بدون گذشته که در طول داستان پسر نامیده می‌شود. عنوانی که به خوبی، گمنامی و بی‌هویتی پسر را نمایان می‌کند. ولرینِ شعبده‌باز، دختری یتیم به نام ویلو و کپلرِ دانشمند از دیگر شخصیت‌های رمان هستند. داستان از یک شب سرد زمستانی آغاز می‌شود. والرین که شعبده‌باز معروفی است در این روزهای باقی‌مانده‌ی سال باید بهای عهدی که سال‌ها پیش با شیطان بسته است را با مرگ خویش بپردازد.
شنبه, ۲۰ آبان
کتاب «ماجرای زندان» یکی از جلدهای مجموعه‌ی «بنگاه کارآگاهی لاسه و مایا» است. در این کتاب کشیش شهر واله‌بی، قصد دارد تا در زندان شهر نمایشی اجرا کند. سه نفر از زندانی‌ها هم قرار است نقش‌های اصلی را اجرا کنند. لاسه و مایا، دو هم‌کلاسی که کارآگاهان جوان داستان هستند و قرار است در نورپردازی نمایش به کشیش کمک کنند هم در زندان حاضر هستند. اما زمان اجرای نمایش، کارها آن‌طور که قرار بود پیش نمی‌رود. لاسه و مایا، نبوغ کارآگاهی خود را به کار می‌گیرند تا مشکل را حل کنند.
چهارشنبه, ۱۷ آبان
مجموعه چهارجلدی « لنا لیستی » نوشته فرانسین امن، درباره زندگی، کارهای روزمره، و اتفاقاتی است که در زندگی دختری به نام لنا لیستی جریان دارند؛ نوجوانی که آرزوهای زیادی در سر دارد و می‌خواهد به آن‌ها برسد.
البته لنا لیستی نام واقعی او نیست. لنا عادت دارد برای هر کاری، یک لیست بنویسد، برای همین به لنا لیستی مشهور شده است. از نظر لنا، لیست نوشتن هم کاری به دردبخور است و هم باعث می‌شود آدم بیشتر درباره یک موضوع فکر کند. لنا برای لباسی که می‌خواهد در مهمانی بپوشد لیست می‌نویسد، لیستی از کشفیاتش در پارک، از راه‌هایی که ناخنش را نجود، از بچه‌های باحال و ضدحال مدرسه، لیستی از حالت‌های صورتش وقتی خجالت می‌کشد، و ... او برای همه چیز یک لیست می‌نویسد.
چهارشنبه, ۱۰ آبان
آیا شما هم در برخورد با موقعیت‌های ناشناخته، احساس «نگرانی» می‌کنید؟ مثلاً اگر کسی بگوید: از فردا باید به مدرسه جدیدی بروید، یا تمامی همسایه‌های شما قرار است یک دفعه تغییر کنند، چه احساسی به شما دست می‌دهد؟ با این احساس چه می‌کنید؟
کتاب « اگر این طوری بشود چی؟ » داستان دختری به نام «دیزی» را روایت می‌کند که خانه جدیدشان را دوست ندارد، چون نگران مدرسه، معلم و دوستان تازه و همسایه‌هایی که نمی‌شناسد است. اما خوشبختانه «دیزی» این احساس را نادیده نمی گیرد و ....
دوشنبه, ۸ آبان
کتاب « مثل یک ببر بخواب » کتابی است تصویری با داستانی آرامش‌بخش، درباره دختر کوچکی که نمی‌خواهد بخوابد.
چهارشنبه, ۳ آبان
پوران ۱۱ سال دارد. او چهارمین دختر از هفت دختر مالک است. دختری که برخلاف سنت‌های جامعه عرب، به کمک پدرش خواندن، نوشتن و بازی شطرنج را آموخته است. داستان کتاب « هفت دختر، هفت پسر » به قرن پنجم هجری برمی‌گردد. یعنی دقیقا زمانی که داشتن دختر، آن هم تعداد زیادی دختر، موجب تمسخر و ریشخند از سوی جامعه بود. مالک دکان کوچکی در بازار داشت که درآمدش کفاف خانواده را نمی‌داد. ولی برخلاف او، برادرش، هفت پسر داشت و بسیار ثروتمند بود. همین تفاوت موجب شده بود تا برادر مالک همواره او را کوچک شمارد و او را «پدر دختران» بنامد که لقب غرورآمیزی نبود. صدای مغرور و ریشخند عموی پوران، همیشه او را آزار می‌داد. برای همین پوران تصمیم می‌گیرد برای رهایی خانواده‌اش از فقر، با موافقت پدرش دست به کاری ناممکن بزند.
چهارشنبه, ۲۶ مهر
کتاب « ما یک نفر » شش ماه از زندگی دو خواهر دوقلوی بهم چسبیده، از نخستین بار حاضر شدن در مدرسه تا عمل جراحی برای جدا شدن از هم را بازگو می‌کند. گریس دختری خجول و متواضع تی‌پی، پرشور و بلبل‌زبان و کمی هم خودخواه است. آن‌ها شانزده سال در انزوا و به همراه پدر و مادر و خواهر کوچکترشان و مادربزرگ‌شان زندگی کرده‌اند.
دوشنبه, ۲۴ مهر
کلمنتین، شخصیت دوست‌داشتنی داستان‌های کلمنتین در کتاب « کلمنتین و جلسه خانوادگی » خیلی نگران است. چون قرار است یک جلسه خانوادگی داشته باشند و از آنجایی که دختری کنجکاو، بازیگوش و سربه‌هواست، نگران است که موضوع جلسه خانوادگی او و شیطنت‌هایش مربوط باشد.
چهارشنبه, ۱۹ مهر