راهنمای ترویج خواندن نوجوان ۱۲ سال به بالا

در آغاز نوجوانی، بسیاری از فرزندان - حتی آن‌ها که در کودکی کتاب‌خوان بوده‌اند - به‌طور ناگهانی علاقه خود به خواندن را از دست می‌دهند. سرگرمی‌هایی چون تلویزیون، بازی‌های دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی و سینما برای‌شان جذاب‌ترند. افزون بر این، نوسانات روحی و روانی دوران بلوغ نیز تمرکز بر کتاب خواندن را دشوارتر می‌سازد.

با این حال، خانواده‌ها می‌توانند با شناخت بهتر علایق نوجوانان و استفاده از روش‌هایی خلاقانه، مطالعه را به تجربه‌ای لذت‌بخش و هویت‌ساز تبدیل کنند.

📘 بلندخوانی برای نوجوانان ۱۲ سال به بالا: چرا هنوز مهم است؟

نوجوانان در این سن همچنان از بلندخوانی‌های تعاملی لذت می‌برند، اگر:

به استقلال فکری آن‌ها احترام بگذاریم
اجبار را کنار بگذاریم و گفتگو را جایگزین کنیم
از متن‌هایی بهره بگیریم که به آن‌ها احساس درک و اهمیت می‌دهند

بلندخوانی در این سن می‌تواند به نوجوان کمک کند تا:

با سبک‌های نوشتاری گوناگون آشنا شود
درباره‌ی مسائل اخلاقی، اجتماعی و روانی تفکر و گفت‌وگو کند
به خواننده‌ای منتقد و مستقل تبدیل شود
به کمک ادبیات، جایگاه خود را در جهان جست‌وجو کند

✨ روش‌های بلندخوانی و تعامل با نوجوانان ۱۲ سال به بالا

شگرد	چرا کارآمد است
خواندن در زمان‌های مناسب و خودخواسته	نه به اجبار، بلکه در لحظاتی آرام و دلخواه نوجوان.
پرسش‌های جذاب و کنجکاوی‌برانگیز	مثل: «یه مقاله جالب دیدم، بخوام برات تعریف کنم؟»
احترام به فضای خصوصی	اجازه دهید همیشه مجبور به گفتن نظر نباشد.
گفت‌وگوهای باز و عمیق	«اگه جای اون شخصیت بودی چه می‌کردی؟» یا «نظرت درباره این موضوع چیه؟»
گزینش کتاب‌های متنوع و تفکر‌برانگیز	از متن‌های کوتاه و گیرا تا آثار بلند و پیچیده.

📚 چه کتاب‌هایی برای نوجوانان ۱۲ سال به بالا مناسب‌اند؟

نوع کتاب	دلیل انتخاب
رمان‌های واقع‌گرا یا فانتزی بلند	به نوجوانان کمک می‌کنند خود و دنیای اطراف را بهتر بشناسند.
داستان‌های تاریخی یا اساطیری	تجربه‌ی زندگی در زمان‌ها و فرهنگ‌های دیگر.
ادبیات علمی-تخیلی و ماجراجویی	تقویت تخیل و امکان گفت‌وگو درباره موضوعات فلسفی و فناوری.
شعر معاصر	ارتباط با احساسات، هویت و زبان.
کتاب‌های غیرداستانی (علمی، اجتماعی، زیست‌محیطی...)	پاسخ‌گویی به کنجکاوی‌ها و علایق تخصصی‌تر نوجوان.
زندگینامه‌ها	آشنایی با مسیر زندگی افراد الهام‌بخش و واقعی.

💡 چند راهکار برای ترویج کتابخوانی نوجوانان ۱۲ سال به بالا

با روحیات و علایق خاص فرزندتان آشنا شوید.
سخت‌گیری در انتخاب موضوع نداشته باشید؛ هدف، عادت به مطالعه است، نه فقط محتوای خاص.
نوجوانان به نشریات علاقه دارند. مجله‌ها و مقالات کوتاه را به چرخه‌ی مطالعه‌ی آن‌ها اضافه کنید.
اگر به اینترنت علاقه‌مندند، با هم جست‌وجوی موضوعات مورد علاقه‌شان را انجام دهید و سپس درباره‌ی مقاله‌ها گفت‌وگو کنید.
برخی مقالات یا داستان‌ها را پرینت بگیرید و با هم بخوانید.
کتاب‌هایی را که خودتان دوست دارید برای‌شان بخوانید و بگویید چرا دوستشان دارید.
با انتخاب کتاب‌هایی که گفت‌وگوی مشترک ایجاد می‌کنند، رابطه‌ی خانوادگی را تقویت کنید.

زیردسته‌بندی‌ها

۳۵ کیلو امیدواری

خود «گرگوری» هم دیگر خسته شده بود؛ مدرسه که واقعا مزخرف بود، نه چیز بدردبخوری به آدم یاد می‌دهند و نه استعدادهای آدم را درک می‌کنند. از آن طرف، در خانه هم هر روز و هر روز دعوای پدر و مادرش را بخاطر نمره‌های درسی افتضاحش می‌دید. بعد از اتفاقی هم که برای بهترین دوستش، پدربزرگ، رخ داد گرگوری دیگر کاملا ناامید شده بود. اما مدرسه جدیدش باب میلش بود و پدربزرگ هم ...

پنجشنبه, ۱۲ شهریور

روانشناسی "خواندن" و ترویج کتابخوانی

این کتاب در برگیرنده ی پیشگفتاری باعنوان "اشارتی و بشارتی" و دو بخش است. پیشگفتار با جمله ای از سقراط آغاز می شود: "جامعه وقتی فرزانگی و سعادت می یابد که خواندن کار روزانه اش باشد." سپس، ویراستار و نویسنده ی پیشگفتار به تفصیل به ضرورت کتاب و کتابخوانی از دوران کودکی و اهمیت سواد در پیشرفت جامعه می پردازد و به بازدارنده های تاثیر گذار در گرایش کودکان و نوجوانان به مطالعه در جامعه ی ایران که به نظر او تاریخی، فرهنگی و سیاسی- ساختاری اند، اشاره می کند. آن گاه مفهوم کودکی و چگونگی شکل گیری ادبیات کودکان را توضیح می دهد.

چهارشنبه, ۱۱ شهریور

شیطون ترین دختر مدرسه

الیزابت آلن یک دختر لوس و ننر است. رفتار بد و غیر قابل تحملش پرستارش را فراری می دهد. در نتیجه پدر و مادر او را به مدرسه شبانه روزی می فرستند. الیزابت تصمیم می گیرد با بدرفتاری، سرپرستان مدرسه وادار کند که او را به خانه بازگردانند. اما در میانه ی ترم اول او می فهمد که چقدر تنها است و این آغاز تحول اوست. "شیطون ترین دختر مدرسه" نام نخستین کتاب از مجموعه ی شیطون ترین دختر است که انید بلایتون از نویسندگان موفق قرن بیستم در دهه ی ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ نوشته است. بلایتون نزدیک به ۷۵۰ داستان برای کودکان نوشته است. داستان های او برای علاقه مند کردن کودکان به کتابخوانی بسیار مناسب است.

دوشنبه, ۹ شهریور

پسرک شلاق خور

پسرک شلاق‌خور. نویسنده: سید فلیش من. تصویرگر: پیتر سیز. مترجمان: نسرین وکیلی و پارسا مهین ‌پور. تهران: چشمه، ۱۳۷۷، ۳۵۰۰ ریال، بالای هشت سال.

چهارشنبه, ۴ شهریور

تاثیر مشاهده‌ی خشونت در رسانه‌ها بر کودکان

این سوال که آیا مشاهده ی خشونت در رسانه‌ها سبب افزایش پرخاشگری و خشونت در کودکان می شود، پرسشی قدیمی و جنجال‌برانگیز در پژوهش درباره ی تاثیرات رسانه‌هاست.

دوشنبه, ۲ شهریور

شازده کوچولو [کتاب گویا]

‏برخی از داستان ها به مرتبه ای می رسند که فرهنگ ساز می شوند و بخشی از فرهنگ بشری را می سازند. شازده کوچولو یکی از این داستان ها است. "شازده کوچولو" کتاب قرن فرانسه شناخته شده است و یادمان باشد که فرانسه در سده بیستم یکی از سه کشور فرهنگ ساز جهان بوده است.

سه شنبه, ۲۷ مرداد

شما که غریبه نیستید [کتاب گویا]

‏"شما که غریبه نیستید" عنوان زندگینامه ی هوشنگ مرادی کرمانی، از نویسندگان بزرگ ادبیات کودکان ایران است که به صورت خاطره نویسی توسط خود ایشان نوشته شده است. بیشتر رویدادهایی که در زندگی روای پیش می آید سخت و تأثیر گذار است و سخت تر از آن ها ضربه های عاطفی است که به او وارد می شود. اما راوی در آن فضایی که فقر مادی و فقر فرهنگی به هم آمیخته است به روش های گوناگون سهم خودش را از زندگی می گیرد و ... کتاب مربوط به این کتاب گویا از سوی انتشارات معین در سال ۱۳۸۴ در ۳۱۹ صفحه به چاپ رسیده است. برای تهیه این کتاب گویا به کتابخانه حسینه ی ارشاد بخش نابینایان مراجعه کنید.

سه شنبه, ۲۷ مرداد

خانواده زیر پل [کتاب گویا]

‏‏آرمان پیرمردی فقیر و ولگرد و بی‌خانمان است که زیر یکی از پل‌های پاریس زندگی می‌ کند و تمام دارایی او در یک گاری خلاصه می‌شود که با خود به این‌جا و آن‌جا می‌کشاند و هرچه گیرش می‌آید درونش می‌ریزد. آرمان دوستانی دارد که پبشنهاد کار به او داده‌اند ولی ...

سه شنبه, ۲۷ مرداد

بچه های راه آهن

روبرتا، پیتر و فیلیس مجبور هستند به همراه مادر خانه خود را ترک کنند و در یک خانه ی کوچک نزدیک راه آهن زندگی کنند، چون اتفاق ناخوشایندی برای پدر رخ داده است. مادر ترجیح می دهد که بچه ها چیزی از ماجرا ندانند اما بچه ها پس از ماجراهای مختلف از این راز با خبر می شوند و ...

شنبه, ۲۴ مرداد

گفت وگو با دکتر فاطمه قاسم زاده به مناسبت روزجهانی نوجوانان

نوجوانان خود را دریابیم ! فاطمه قاسم زاده دارای دکترای روان شناسی ومدرس، پژوهشگر، مشاور و برنامه ریز امور آموزشی و روان شناسی کودکان ونوجوانان است. او ریاست کار گروه پیش دبستانی انجمن پژوهشی پویا را نیز به عهده دارد و عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان و مشاور موسسه ی مادران امروزاست. به دلیل تجربیات و شناخت گسترده ی او در زمینه ی کار با نوجوانان، به مناسبت روز جهانی نوجوانان نزد او رفتیم تا در باره ی ویژگی های این گروه سنی با او گفت وگو کنیم:

چهارشنبه, ۲۱ مرداد

بهداشت بلوغ پسران

۳۰۰ سال پیش از تولد مسیح، ارسطو نوجوانان را این گونه توصیف می کند: "پرشور و آتشی مزاجند و آماده اند که خود را به دست غرایز بسپارند". استانلی هال پدر مطالعه ی علمی درباره ی نوجوانی، آن را دوران "طوفان و تنش" شدید و نیز دوران توانایی فوق العاده ی جسمانی، عقلی و عاطفی می داند. فیلسوفی نیز می گوید نوجوانی با زیست شناسی آغاز می شود و با فرهنگ پایان می یابد.

چهارشنبه, ۲۱ مرداد

نشانه‌های افسردگی در نوجوانان

نشانه‌های رایج افسردگی نوجوانان تغییر در عادت‌های غذایی و برنامه‌ی خواب (خوردن و خوابیدن بسیار زیاد یا بسیار کم) تغییرات قابل توجه در وزن (افزایش یا کاهش) بی‌علاقگی نوجوان به حضور در مدرسه یا کاهش کارایی در مدرسه گوشه‌گیری، کناره‌گیری از دوستان یا اعضای خانواده بروز عصبانیت / طغیان ناگهانی بی‌قراری یا اضطراب عمومی واکنش‌ تند دربرابر انتقاد، حتی انتقاد سازنده خود پسندی یا خطاکاری مشکلات غیرمعمول با مراجع قدرت

دوشنبه, ۱۹ مرداد

چگونه کودکان پیش دبستانی را با تاریخ آشنا کنیم؟

کودکان برای آنکه هویت یابی کنند، باید بدانند از کجا آمده اند، چه گذشته ای دارند و گذشتگان برای آن ها چه میراثی به جا نهاده اند. کودکان تنها به کمک آگاهی از تاریخ خود می توانند مناسبات دنیای کنونی را درک کنند، بدانند که امروز از دیروز شکل گرفته است و از امروز برای ساختن آینده درس بگیرند.

دوشنبه, ۱۲ مرداد

چرا روزی به نام روز جهانی نوجوانان داریم؟

12 آگوست (٢١ مرداد) «روز جهانی نوجوان» است. از سال ها پیش، سازمان ملل متحد این روز را "روز نوجوان" نام نهاده است تا اهمیت سال های نوجوانی نزد بزرگترها به ویژه خانواده ها، برنامه ریزان و مسئولان هر جامعه فراموش نشود.

شنبه, ۱۰ مرداد

بزرگراه

زندگی بزرگراهی است با تمام شادی ها، غم ها، توقف ها و جنبش ها و حرکت ها و بزرگراه عامل دور شدن انسان از طبیعت و فاصله بین عناصر طبیعت نیز است. شاعر با زبانی شاعرانه با صحنه پردازی‌های هنرمندانه به سادگی و زیبایی، بی‌مهری، خشونت، سختی و سنگدلی تکنولوژی را به تصویر کشیده است و اسارت، انسان را در قفس زندگی ماشینی به خوبی بیان می‌کند.

پنجشنبه, ۱ مرداد

درخت قرمز

"بعضی وقت‌ها روز در حالی شروع می‌شود که منتظر هیچ چیز نیستی، و همه چیز بد و بدتر می‌شود، زندگی‌ات سیاه می‌شود و هیچ‌کس درکت نمی‌کند..." اگر افرادی شاد و به دور از حس تنهایی، افسردگی و غم هستید، خواندن این کتاب به شما توصیه نمی‌شود. اما اگر روزهایی در زندگی تان هست که از خواب بر خاسته و عمیقاً غمگین و نا‌امید بوده‌اید این کتاب را حتماً بخوانید/ ببینید.

چهارشنبه, ۲۴ تیر

کارتنک شارلوت

وقتی ویلبر به دنیا آمد یک خوک زردنبو و لاغر بود برای همین آقای ارابل صاحب او تصمیم گرفت او را سر به نیست کند چون یک چنین خوکی دردسر ساز است. اما فرن، دختر آقای ارابل با خواهش و البته گریه فراوان پدرش را راضی کرد که در تصمیمش تجدید نظر کند.

یکشنبه, ۲۱ تیر

چرا نوجوانان کارهای خطرناک می کنند؟

«مگ جرارد» نخستین کسی است که می‌پذیرد درک تفکر نوجوانان چندان کار ساده‌ای هم نیست. همانند بیشتر والدین، او نیز بارها از دختران نوجوان خود هنگامی که کار خطرناکی انجام داده‌اند، پرسیده است «واقعا چه فکری کردی؟ ».

چهارشنبه, ۱۷ تیر

روش‌های ترویج ادبیات غیرداستانی برای کودک و نوجوان

ترویج کتاب‌های علمی برای کودکان و نوجوانان بسیاری از کودکان و نوجوانان به خواندن کتاب های علمی علاقه مندند. اما چگونه می توان خواندن کتاب های علمی را نیز به فعالیتی سرگرم کننده و لذت بخش تبدیل کرد؟

یکشنبه, ۱۴ تیر

ته کلاس، ردیف آخر، صندلی آخر

«برادلی چاکرز» مزخرف‌ترین بچه مدرسه بود، یک هیولای تمام عیار. هیچ چیز به اندازه تنبیه شدن او، بچه‌های دیگر را خوشحال نمی‌کرد. او در کلاس «خانم ایبل» در ته کلاس، ردیف آخر، صندلی آخر می‌نشست، چون دیگر عقب‌تر از آنجا جایی برای نشستن او نبود؛ تا اینکه «کارلا» به مدرسه آنها آمد ... و برادلی تبدیل به دوست ‌داشتنی‌ترین پسر مدرسه شد.

جمعه, ۱۲ تیر

دنیای مجازی

زن وشوهری باهم زندگی می کردند که وسط اسم شان @ بود. مثلا marlin@smith بود. این زن وشوهر مدام به اینترنت وصل بودند و در دنیای اینترنت زندگی می کردند.... عنوان داستان بود: "وقتی عشق لاگ اوت"می شود....

دوشنبه, ۸ تیر

داستان بی‌پایان

"باستیان" پسرک چاق ده یازده ساله که برای فرار از دست مسخره شدن از سوی همکلاسی‌هایش به کتابفروشی آقای "کوراندر" پناه برده، متوجه می‌شود نه تنها آقای کوراندر بچه‌ها را دوست ندارد بلکه آن‌ها را موجوداتی پر سر و صدا می‌داند که همه چیز را خراب می‌کنند، اما باستیان از هنگام ورود به کتابفروشی به کتابی خیره شده که انگار نیروی جاذبه دارد و او را بدون مقاومت به سوی خود می‌کشد.

پنجشنبه, ۲۸ خرداد

برقراری ارتباط با نوجوانان امروز

بسیاری از والدین به اشتباه می پندارند که فرزند نوجوان شان نمی خواهد با آن ها گفت وگو کند. این برداشت از آنجا ناشی می شود که نوجوانان در آغاز گفت وگو، به ویژه درباره ی موضوعات احساسی، بسیار ضعف دارند.

چهارشنبه, ۲۰ خرداد