راهنمای ترویج خواندن نوجوان ۱۲ سال به بالا
در آغاز نوجوانی، بسیاری از فرزندان - حتی آنها که در کودکی کتاب‌خوان بوده‌اند - به‌طور ناگهانی علاقه خود به خواندن را از دست می‌دهند. سرگرمی‌هایی چون تلویزیون، بازی‌های دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی و سینما برای‌شان جذاب‌ترند. افزون بر این، نوسانات روحی و روانی دوران بلوغ نیز تمرکز بر کتاب خواندن را دشوارتر می‌سازد.
با این حال، خانواده‌ها می‌توانند با شناخت بهتر علایق نوجوانان و استفاده از روش‌هایی خلاقانه، مطالعه را به تجربه‌ای لذت‌بخش و هویت‌ساز تبدیل کنند.
📘 بلندخوانی برای نوجوانان ۱۲ سال به بالا: چرا هنوز مهم است؟
نوجوانان در این سن همچنان از بلندخوانی‌های تعاملی لذت می‌برند، اگر:
-
به استقلال فکری آنها احترام بگذاریم
-
اجبار را کنار بگذاریم و گفتگو را جایگزین کنیم
-
از متن‌هایی بهره بگیریم که به آنها احساس درک و اهمیت می‌دهند
بلندخوانی در این سن می‌تواند به نوجوان کمک کند تا:
-
با سبک‌های نوشتاری گوناگون آشنا شود
-
درباره‌ی مسائل اخلاقی، اجتماعی و روانی تفکر و گفت‌وگو کند
-
به خواننده‌ای منتقد و مستقل تبدیل شود
-
به کمک ادبیات، جایگاه خود را در جهان جست‌وجو کند
✨ روش‌های بلندخوانی و تعامل با نوجوانان ۱۲ سال به بالا
|
شگرد |
چرا کارآمد است |
|---|---|
|
خواندن در زمان‌های مناسب و خودخواسته |
نه به اجبار، بلکه در لحظاتی آرام و دلخواه نوجوان. |
|
پرسش‌های جذاب و کنجکاوی‌برانگیز |
مثل: «یه مقاله جالب دیدم، بخوام برات تعریف کنم؟» |
|
احترام به فضای خصوصی |
اجازه دهید همیشه مجبور به گفتن نظر نباشد. |
|
گفت‌وگوهای باز و عمیق |
«اگه جای اون شخصیت بودی چه می‌کردی؟» یا «نظرت درباره این موضوع چیه؟» |
|
گزینش کتاب‌های متنوع و تفکر‌برانگیز |
از متن‌های کوتاه و گیرا تا آثار بلند و پیچیده. |
📚 چه کتاب‌هایی برای نوجوانان ۱۲ سال به بالا مناسب‌اند؟
|
نوع کتاب |
دلیل انتخاب |
|---|---|
|
رمان‌های واقع‌گرا یا فانتزی بلند |
به نوجوانان کمک می‌کنند خود و دنیای اطراف را بهتر بشناسند. |
|
داستان‌های تاریخی یا اساطیری |
تجربه‌ی زندگی در زمان‌ها و فرهنگ‌های دیگر. |
|
ادبیات علمی-تخیلی و ماجراجویی |
تقویت تخیل و امکان گفت‌وگو درباره موضوعات فلسفی و فناوری. |
|
شعر معاصر |
ارتباط با احساسات، هویت و زبان. |
|
کتاب‌های غیرداستانی (علمی، اجتماعی، زیست‌محیطی...) |
پاسخ‌گویی به کنجکاوی‌ها و علایق تخصصی‌تر نوجوان. |
|
زندگینامه‌ها |
آشنایی با مسیر زندگی افراد الهام‌بخش و واقعی. |
💡 چند راهکار برای ترویج کتابخوانی نوجوانان ۱۲ سال به بالا
-
با روحیات و علایق خاص فرزندتان آشنا شوید.
-
سخت‌گیری در انتخاب موضوع نداشته باشید؛ هدف، عادت به مطالعه است، نه فقط محتوای خاص.
-
نوجوانان به نشریات علاقه دارند. مجله‌ها و مقالات کوتاه را به چرخه‌ی مطالعه‌ی آنها اضافه کنید.
-
اگر به اینترنت علاقه‌مندند، با هم جست‌وجوی موضوعات مورد علاقه‌شان را انجام دهید و سپس درباره‌ی مقاله‌ها گفت‌وگو کنید.
-
برخی مقالات یا داستان‌ها را پرینت بگیرید و با هم بخوانید.
-
کتاب‌هایی را که خودتان دوست دارید برای‌شان بخوانید و بگویید چرا دوستشان دارید.
-
با انتخاب کتاب‌هایی که گفت‌وگوی مشترک ایجاد می‌کنند، رابطه‌ی خانوادگی را تقویت کنید.
در داستان «جودی دنیا را نجات می‌دهد» جودی می‌فهمد رفتار او چه تاثیری بر محیط‌زیست می‌گذارد و به جنب‌وجوش می‌افتد تا با کمک به کاشت درخت در جنگل‌های استوایی برای دنیا کاری بکند.
شنبه, ۱۶ خرداد
«جانم به لب رسیداز بینی زشتم، از جوش های صورتم، از موهای کم پشتم، از عینکم، از دندان های کچ و کوله ام، از تمام صورتم! حس می کنم زشتم...
واقعاً عادلانه نیست، وقتی موقع مدرسه است، اصلاً مریض نمی شوم، اما درست موقع تعطیلی ها مریضم.
چهارشنبه, ۱۳ خرداد
پیمان نامه بین المللی حقوق کودک از سوی سازمان ملل متحد با آرمان حمایت از حقوق کودکان دنیا و بهبود زندگی آنان به تصویب رسیده است. شاید تعجب کنید اگر بدانید این پیمان نامه تنها ۲۰ سال دارد و در ایران تنها ۱۵ سال از تصویب آن می گذرد.
دوشنبه, ۱۱ خرداد
"ارین لو"، "ژانویه کار" و "موش گالن" کودکان یتیمی هستند که حتی نام واقعی خود را نمی دانند. آنها در وایت گیتز همراه با کودکان بی سرپرست دیگر زندگی می کنند، در خانه ای که شاید عذاب آورترین بخش زندگی در آن، دلسوزی های تهوع آور و غیرقابل تحمل "خانم مورین"، رئیس این یتیم خانه باشد.
جمعه, ۸ خرداد
"ما زندگی امروزمان را وامدار تجربه های مردمان گذشته هستیم. انسان ها ذره ذره تجربه کرده اند، رنج کشیده اند، فکرکرده اند و حالا نتیجه تجربه هایشان در اختیار ماست."
پنجشنبه, ۷ خرداد
همه اش تقصیر آن جد خوک دزد بی‌بو و خاصیت بود، وگرنه استنلی یلنتس با آن هیکل چاق در مدرسه مسخره نمی‌شد، به خاطر جرمی که مرتکب نشده بود به این اردوگاه لعنتی نمی‌آمد، هر روز در گرمای طاقت‌‌فرسا، یک گودال عمیق نمی‌کند و از همه مهم‌‌تر در حالتی که توی یک گودال، بدون حرکت ایستاده است ثانیه ثانیه منتظر مرگ نبود.... اما در همین لحظه او خوشبخت‌‌ترین نوجوان در سرتاسر تگزاس بود.
پنجشنبه, ۷ خرداد
به بهانه ترجمه کتاب بر بال های صلح به سراغ رضی هیرمندی رفتیم. رضی هیرمندی سال ۱۳۲۷ در زابل به دنیا آمد و دانش آموخته زبان شناسی همگانی از دانشگاه تهران است.
دوشنبه, ۲۸ اردیبهشت
شاهنامه مانند یک منشور است که از هر زاویه به آن بنگری رنگ و درخشش و بازتابی بجز زاویه دیگر دارد و وقتی دور خویش بگردد دنیایی از رنگ است که اندیشه و فکر و هنر و تاریخ اقوام فراوانی را از دوران غارنشینی تا یکی از شکوفاترین تمدن های کهن در خود دارد.
تنوع مطالب این کتاب انواع قالب های ادبی، اسطوره، قصه، شگفتی ها، تمثیل پهلوانان بر خلاف پر حجیم بودنش آن را برای نوجوانان بسیار پر کشش ساخته است.
فردوسی داستان سرایی برجسته است که در داستان هایش افسانه و واقعیت، امور محسوس و نامحسوس را به هم آمیخته و تاریخ و اسطوره را پیوند داده است.
یکشنبه, ۲۷ اردیبهشت
یکی از اصول سازنده جامعه های امروزی یا جامعه مدنی مشارکت است. مشارکت شهروندان با هم و مشارکت آن ها با دولت سازنده پایه های جامعه مدنی است. بنابراین مشارکت از کلیدی ترین مفاهیمی است که در این روزگار کاربردهای گسترده دارد.
یکشنبه, ۲۷ اردیبهشت
بر بال های صلح به کجا می توان رفت؟
رضی هیرمندی که پیش از این مجموعه ای از آثار سیلوراستاین و ۱۵ کتاب قصه از دکتر زیوس و نیز قصه هایی از مارتین وادل و رولد دال را برای کودکان ترجمه کرده، این بار سراغ کتابی رفته است که حدود ۶۰ شاعر، نویسنده و تصویرگر از سراسر جهان دست به دست هم داده اند و آن را از کار در آورده اند.
چهارشنبه, ۲۳ اردیبهشت
نوجوانی دارای ویژگی‌های مخصوص به خود است که کاملاً با رفتار و منش دوران کودکی متفاوت می‌باشد.
یکشنبه, ۲۰ اردیبهشت
شبی که خانم و آقای دارلینگ از خانه بیرون رفته بودند، پیتر پن به خانه آن ها فرود آمد. چیزی نگذشت که به وندی، جان و مایکل، کودکان خانم وآقای دارلینگ پرواز کردن را یاد داد و آن ها در هیجان انگیز ترین ماجرای عمرشان به پرواز در آمدند و به "هیچستان" رفتند.
چهارشنبه, ۱۶ اردیبهشت
ما پاره ای از خاکیم و، او پاره ای از ماست.
گل های عطرآگین، خواهران ما هستند.
خرس، گوزن، عقاب بزرگ، اینان برادران ما هستند.
شنبه, ۱۲ اردیبهشت
برخی از داستان‌ها به مرتبه‌ای می‌رسند که فرهنگ‌ساز می‌شوند و بخشی از فرهنگ بشری را می‌سازند. شازده کوچولو یکی از این داستان‌ها است. «شازده کوچولو» کتاب قرن فرانسه شناخته شده است و یادمان باشد که فرانسه در سده بیستم یکی از سه کشور فرهنگ ساز جهان بوده است. چنین امتیازی نشان می‌دهد که این کتاب کم حجم بیش از آن که داستانی ساده باشد، فلسفه‌ای بزرگ و شگفت را در پشت خود دارد.
یکشنبه, ۶ اردیبهشت
یک روز غروب که "هوگارت" پس از ماهیگیری به تماشای دریا ایستاده بود ناگهان حس غریبی در وجودش جاری شد. احساس کرد کسی اورا تماشا می کند. ترسید. سرش را برگرداند و دامنه پر شیب صخره ها را نگاه کرد.
پنجشنبه, ۱۳ فروردین
كتاب دارای آموزه های اخلاقی و دینی در قالب ساختارهای ادبی با تصویرهایی چشم نواز برای مخاطبان نوجوان است. "سهراب نیستم وپدرم تهمتن نبود. اما زخمی در پهلو دارم. زخمی كه به دشنه ای تیز، پدر برایم به یادگار گذاشته است.
شنبه, ۱۷ اسفند
جوانمردا! چندان كه توانی از مال و جاه و از قلمرو زبان از هیچ كس دریغ مدار كه وقت آید كه خواهی خیری كنی و نتوانی. روایت آغازین كتاب "جوانمرد نام دیگر تو" كه دارای چهل روایت است، به معنای جوانمردی می‌پردازد و پیشینه آن را به عیاری (ایاری) میرساند و به آیین مهر و میترا. سپس از صفاریان و حكومت آنها می‌گوید و گروه‌های دیگری كه خود را جوانمرد می‌دانستند، همچون اخیان و لوتیان و جوانمردانی مانند جوانمرد قصاب و شیخ ابوالحسن خرقانی و ...
شنبه, ۱۷ اسفند
خانه و خانواده مفهومی زیستی و در همین حال جامعه شناختی نیز است. این مفهوم یا پدیده در دوره ای از تاریخ زندگی انسان پدیدار شده است و در گذر سده ها و هزاره ها دگرگونی ها و تحولات عمده ای را از سرگذرانده است.
سه شنبه, ۱۳ اسفند
آرتمیس فاول، نوجوان نابغه، تابلوی گران‌قیمت دزد اجنه را با کمک باتلر از صندوق امانات بانک مونیخ می‌دزدد و برای انجام آزمایش‌های لازم به اتاقش در هتل می‌برد. درست در همین موقع، دشمن او اوپال، موشکی مسلح به بیوبمب به سوی او می‌فرستد اما سروان هالی شورت که با کمک فرمانده‌اش، روت، متوجه نیرنگ و هدف اوپال شده است، ماموریت می‌یابد که جان آرتمیس را نجات دهد و در دام اوپال می‌افتد.
شنبه, ۱۰ اسفند
یک شب پسری در خانه باب و جون؛ پیرمرد و پیرزنی کهنسال (کفاش و رختشوی)، را می‌زند و پناه می‌خواهد و در معرفی خود می‌گوید: "من موش بودم." باب و جون اسم او را راجر می‌گذارند و در صدد پیداکردن خانواده‌اش برمی‌آیند اما هیچ سرنخی پیدا نمی‌کنند.
شنبه, ۱۰ اسفند
آلیس هنرید دختری نابغه است که با پدربزرگ ریاضی‌دان خود در امریکا زندگی می‌کند. وزارت دفاع ایالات متحده امریکا در سال ۱۹۴۳ برای پایان دادن به جنگ دوم جهانی، دست به تجربه عجیب نامرئی کردن یک ناوشکن آمریکایی می زند.
شنبه, ۱۰ اسفند
رمانی تاریخی است كه چند راوی دارد. آن ها چند روایت را در كنار هم نقل می كنند. اولین راوی "من"، خود نویسنده است كه مستقیماً در امور دخالت می كند. راویان دیگر مینا، زهره و میرزا جعفر خان میرزا باشی هستند.
یکشنبه, ۴ اسفند
روزی گرگی برای شکار حیوانی به راه افتاد. او رفت و رفت تا به دره‌ای سرسبز رسید. در آن‌جا بره‌ای را دید... اما از بره گول خورد. بره فرار کرد و گرگ خواند:
آواره بود یک بره
تک و تنها بود تو دره
یکشنبه, ۴ اسفند
کوچولو (پرنیان) شخصیتی خیالی و جزٔ اهداکننده‌ی رویا به آدمیان است. این شخصیت‌ها با لمس اشیای متعلق به آدمیان، خاطره‌های زیبای آنان را جذب می‌کنند و بعد با تمرکز بر آنها، آن خاطره‌ها را وارد رویاهای انسان‌ها می‌کنند و با رویاهای شیرین به آدمیان آرامش و تعادل می بخشند.
شنبه, ۳ اسفند