راهنمای ترویج خواندن در خانه و خانواده
خواندن، از خانه آغاز می‌شود. پایه‌های عادت به مطالعه در نخستین سال‌های زندگی کودک و در محیط خانواده شکل می‌گیرد. اگر فضای خانه برای خواندن و گفت‌وگو پیرامون کتاب‌ها آماده و انگیزه‌بخش باشد، کتابخانه و مدرسه با زمینه‌ای تقویت‌شده روبه‌رو می‌شوند.
کودکی که از دو یا سه سالگی با کتاب تصویری آشناست و برایش کتاب خوانده‌اند و قصه گفته‌اند، در مسیر شکل‌گیری عادت پایدار مطالعه قرار دارد. وقتی فرزندتان شما را در حال خواندن کتاب، روزنامه یا مجله می‌بیند و در گفت‌وگوهای خانوادگی پیرامون مطالب جالب مشارکت می‌کند، مطالعه برای او به یک فعالیت لذت‌بخش و طبیعی تبدیل می‌شود.
نقش والدین در ساختن خانه‌ای کتاب‌محور
|
روش |
توضیح |
|---|---|
|
بلندخوانی منظم |
برای فرزندتان، حتی از نوزادی، کتاب بخوانید. |
|
کتاب به‌عنوان هدیه |
در مناسبت‌ها به‌جای اسباب‌بازی، کتاب هدیه بدهید. |
|
مطالعه خانوادگی |
لحظه‌هایی برای خواندن جمعی، و گفت‌وگو درباره کتاب‌ها ایجاد کنید. |
|
در دسترس بودن کتاب |
قفسه‌ای از کتاب‌های مناسب سن کودک در خانه داشته باشید. |
|
الگوی رفتاری |
خودتان نیز در برابر کودک مطالعه کنید. |
چرا ترویج مطالعه در خانه اهمیت دارد؟
-
رشد زبان و شناخت کودک را تسریع می‌کند.
-
تقویت پیوندهای عاطفی با والدین از طریق لحظات مشترک خواندن.
-
آمادگی برای مدرسه و یادگیری مستقل.
-
افزایش تخیل و خلاقیت.
راهنماهای سن‌محور برای ترویج خواندن
برای اثربخشی بیشتر، توصیه‌ها را بر اساس مراحل رشد کودک دسته‌بندی کرده‌ایم:
👶 کودک ۰ تا ۳ سال
-
استفاده از کتاب‌های مقوایی، پارچه‌ای و تصویری با رنگ‌های شاد.
-
همراهی کتاب‌خوانی با آهنگ، لحن نمایشی و اشاره.
-
انتخاب کتاب‌هایی با شعرهای کوتاه، حیوانات، بدن انسان.
🧒 کودک ۳ تا ۶ سال
-
قصه‌گویی خلاق با مشارکت کودک.
-
کتاب‌های تصویری با داستان‌های ساده و شخصیت‌های تکرارشونده.
-
ایجاد گفت‌وگو: «به نظرت بعدش چی می‌شه؟»
👧 کودک ۶ تا ۹ سال
-
تشویق به خواندن مستقل کتاب‌های ساده.
-
استفاده از کتاب‌های واقع‌گرا، طنز، و داستان‌های فانتزی سبک.
-
آغاز دفترچه‌ی خاطره‌نویسی از کتاب‌ها.
👦 کودک ۹ تا ۱۲ سال
-
انتخاب کتاب‌های بلند با شخصیت‌پردازی قوی.
-
گفت‌وگو درباره موضوعات اخلاقی، تصمیم‌گیری‌ها و پایان‌های داستان.
-
استفاده از فهرست‌های جایزه‌های کتاب کودک برای انتخاب.
🧑 نوجوان ۱۲ سال به بالا
-
آشنایی با ژانرهای متنوع: معمایی، علمی-تخیلی، زندگینامه.
-
دعوت به نقد و تحلیل کتاب‌ها، نگارش مرور کتاب.
-
شرکت در باشگاه کتاب‌خوانی نوجوانان.
کتاب های غیر داستان یا اطلاعاتی و مستند برای کودکان و نوجوانان انواع موضوع های : علمی، دینی، تاریخی، جغرافیایی، سیاسی، صلح، محیط زیست، مشارکت و گفت و گو، مناسبات اجتماعی، بهداشت، آداب و رسوم، فرهنگ و تمدن، گردشگری، سفرنامه، تعلیم و تربیت، زندگینامه، هنر و سرگرمی و بازی و .... را دربر می گیرند.
سه شنبه, ۱۱ فروردین
یکی از تفاوت‌های اساسی گونه‌های کهن ادبیات داستانی با گونه‌های نو، این است که گونه‌های کهن، فاقد مؤلف هستند؛ در حالی که ادبیات داستانی نو، مشخصات مؤلف را ارائه می‌دهد.
سه شنبه, ۲۷ اسفند
تاقچه اتاق جای مناسبی است. کتابهایت را کنار هم بچین. برای اینکه نیفتد یک آجر کنارشان بگذار. روی میز کارت هم می توانی کتابخانه ات را درست کنی. دو تخته را به این شکل به هم میخ کن یا بچسبان و در دو طرف کتاب هایت بگذار
کنار اطاق هم می توانی با هیجده تا آجر و سه تا تخته دراز کتابخانه درست کنی. آجرها و تخته ها را به شکل زیر بچین. فقط همه را خوب تمیز کن
دوشنبه, ۲۶ اسفند
هنگامی که از من خواسته شد یک مقدمه ی ده دقیقه ای برای این موضوع بنویسم، اولین چیزی که به ذهنم آمد این بود که: چرا ما باید چنین سوالی را مطرح کنیم؟ آیا ما نمی دانیم که کودک کیست؟
شنبه, ۲۴ اسفند
كتاب ۱۶ داستان كوتاه واقعی و مصور، با موضوع‌های دوستی، سینما، سفر، بازی، تنهایی و نیازهای بنیادین دوران كودكی دارد. داستان‌های نیكولا، هركدام به نوعی برای او سفر به شمار می‌آیند. او دوست دارد از دستگاه تایپ اداره پدرش استفاده كند.
یکشنبه, ۱۸ اسفند
كتاب دارای آموزه های اخلاقی و دینی در قالب ساختارهای ادبی با تصویرهایی چشم نواز برای مخاطبان نوجوان است. "سهراب نیستم وپدرم تهمتن نبود. اما زخمی در پهلو دارم. زخمی كه به دشنه ای تیز، پدر برایم به یادگار گذاشته است.
شنبه, ۱۷ اسفند
جوانمردا! چندان كه توانی از مال و جاه و از قلمرو زبان از هیچ كس دریغ مدار كه وقت آید كه خواهی خیری كنی و نتوانی. روایت آغازین كتاب "جوانمرد نام دیگر تو" كه دارای چهل روایت است، به معنای جوانمردی می‌پردازد و پیشینه آن را به عیاری (ایاری) میرساند و به آیین مهر و میترا. سپس از صفاریان و حكومت آنها می‌گوید و گروه‌های دیگری كه خود را جوانمرد می‌دانستند، همچون اخیان و لوتیان و جوانمردانی مانند جوانمرد قصاب و شیخ ابوالحسن خرقانی و ...
شنبه, ۱۷ اسفند
مطالب کتاب درباره علایق کودکان و خلاقیت و تفکر آنها برای حل مشکلات خود است. ساختار کتاب داستان‌واره و آموزش آن نیمه مستقیم است. اطلاعات و زبان بیان اثر با درک و دانش گروه سنی مخاطب همخوانی دارد.
شنبه, ۱۷ اسفند
نورا پسری ایلیاتی است که پدرش در دوره کودکی او به دست مردی از ایل همسایه کشته می‌شود. نورا به رسم قبیله باید پسر آن مرد را بکشد تا نشان دلیری را به‌دست آورد اما مادر نورا اورا به بخشیدن و گذشت تشویق می‌کند.
شنبه, ۱۷ اسفند
"امین‌ترین دوست" داستانی است کوتاه و فانتزی با درونمایه دینی و موضوع خداشناسی. نویسنده این کتاب می‌کوشد در قالب داستانی فانتزی، مخاطب را به گونه‌ای هدایت کند که وجود خداوند را در همه حال حس کند. داستان از ساختاری منسجم برخوردار است. تصویرها همراه و کامل کننده متن‌اند.
شنبه, ۱۷ اسفند
این کتاب دربردارندۀ آگاهی هایی درباره نوعی کاکتوس به نام ساگارو است که وزنی چندتنی و عمری نزدیک به ۲۰۰ سال دارد و در صحرایی در امریکا می روید. چگونگی رشد و همزیستی این کاکتوس با برخی جانوران و استفاده ی سرخپوستان از میوه آن، با زبان و بیانی علمی و گاه ادبی توضیح داده شده است و به میوه دادن و سرانجام نابود شدن این گیاه می‌پردازد.
پنجشنبه, ۱۵ اسفند
كتاب شامل ۸ داستان از زبان جانوران است. دكتر دولیتل، شخصیت اصلی، زبان جانوران را می‌فهمد. به خاطراتشان گوش می‌دهد و در ماجراهایشان نقش دارد. موضوع بنیادین این ۸ داستان فانتزی كوتاه و جانوری، عشق انسان به جانوران و نگهداری از آن‌هاست. دكتر دولیتل، شخصت اصلی، دوستدار جانوران و شخصیت‌های فرعی سگ، چلچله و سگ دریایی‌اند. ماجراها در كشور انگلستان در زمان حال رخ می‌دهند. زبان كتاب روایتی و طنزآمیز است.
چهارشنبه, ۱۴ اسفند
هالینکا دختری نوجوان، تنها و نیازمند به محبت است که به علت رفتار نامهربان مادر در یک پرورشگاه در آلمان زندگی می کند. داستان از زبان او روایت می شود. او اصالتا لهستانی است، اما همواره اصرار دارد که لهستان، زبان لهستانی، مادر و خاطرات او را فراموش کند.
چهارشنبه, ۱۴ اسفند
«خانم معلم نقاشی غزاله را برداشت، به بچه ها نشان داد و گفت:
- چه کسی تا حالا پرنده ای مثل این پرنده دیده است؟
هیچ کس ندیده بود. خانم معلم دوباره گفت:
چهارشنبه, ۱۴ اسفند
خانه و خانواده مفهومی زیستی و در همین حال جامعه شناختی نیز است. این مفهوم یا پدیده در دوره ای از تاریخ زندگی انسان پدیدار شده است و در گذر سده ها و هزاره ها دگرگونی ها و تحولات عمده ای را از سرگذرانده است.
سه شنبه, ۱۳ اسفند
مجموعه ی کیتی دختر آتیش پاره از مجموعه کتاب هایی است که میان کودکان طرفداران زیادی دارد. مجموعه داستان های کیتی دختر آتیش پاره را بل مونی نویسنده ی انگلیسی کودکان با الهام از دخترش نوشته است.
دوشنبه, ۱۲ اسفند
پتسون پیر جانوران را خیلی دوست دارد. وقتی می‌فهمد روباهی به دهكده آمده است، برای مراقبت از مرغ‌هایش تصمیم می‌گیرد به جای شكار روباه، اورا بترساند. پتسون و گربه‌اش نقشه‌‌ای می‌كشند كه به روباه و همسایه‌ها درس عبرتی بدهند.
یکشنبه, ۱۱ اسفند
چگونگی حل اختلاف از راه‌های متفاوتی همچون جنگ، گفت‌وگو و سازش و سرانجام رسیدن به صلح. موضوع این كتاب، سازگاری و احترام به حقوق دیگران است. نویسنده با ساختاری داستانی و زبانی ساده، به شكل غیرمستقیم، اهمیت و ضرورت احترام به حقوق دیگران را به مخاطب می‌شناساند.
یکشنبه, ۱۱ اسفند
آرتمیس فاول، نوجوان نابغه، تابلوی گران‌قیمت دزد اجنه را با کمک باتلر از صندوق امانات بانک مونیخ می‌دزدد و برای انجام آزمایش‌های لازم به اتاقش در هتل می‌برد. درست در همین موقع، دشمن او اوپال، موشکی مسلح به بیوبمب به سوی او می‌فرستد اما سروان هالی شورت که با کمک فرمانده‌اش، روت، متوجه نیرنگ و هدف اوپال شده است، ماموریت می‌یابد که جان آرتمیس را نجات دهد و در دام اوپال می‌افتد.
شنبه, ۱۰ اسفند
یک شب پسری در خانه باب و جون؛ پیرمرد و پیرزنی کهنسال (کفاش و رختشوی)، را می‌زند و پناه می‌خواهد و در معرفی خود می‌گوید: "من موش بودم." باب و جون اسم او را راجر می‌گذارند و در صدد پیداکردن خانواده‌اش برمی‌آیند اما هیچ سرنخی پیدا نمی‌کنند.
شنبه, ۱۰ اسفند
آلیس هنرید دختری نابغه است که با پدربزرگ ریاضی‌دان خود در امریکا زندگی می‌کند. وزارت دفاع ایالات متحده امریکا در سال ۱۹۴۳ برای پایان دادن به جنگ دوم جهانی، دست به تجربه عجیب نامرئی کردن یک ناوشکن آمریکایی می زند.
شنبه, ۱۰ اسفند
جك و آنی به خانه درختی می‌روند. مورگن لفی كه همیشه آنها را به مأموریت می‌فرستد، این بار از آنها می‌خواهد كتابی از دوره روم باستان و شهر پمپی را پیش از مدفون شدن شهر زیر خاكستر آتشفشان بیاورند.
دوشنبه, ۵ اسفند
کتاب مجموعه‌ای است با شش داستان از شاهنامه فردوسی به نام‌های"سیمرغ"، "ضحاک ماردوش"، "رستم و سهراب" "افسانه آب حیات"، "اسفندیار روئین‌تن" و "خون سیاوش".
دوشنبه, ۵ اسفند
حمزه پهلوان، پهلوانی مشهور است كه همه پهلوانان آرزو دارند با او كشتی بگیرند و او را به زمین بزنند تا اعتباری به‌دست آورند. روزی از روزها به‌راه می‌افتد تا برود دنیا را سیروسیاحت كن. در راه سفر دو مرد مدعی پهلوانی می‌بیند، آنها را به زمین می‌زند و بعد با كمال جوانمردی به شاگردی و همسفری می‌پذیرد. بعد به جنگل می‌رسد، با سلطان جنگل مبارزه می‌كند.
دوشنبه, ۵ اسفند